Menu

Author Archives: Admin3

Produktet e rrezikshme, si të mbrohen konsumatorët nga shitjet online

Në qershor, Komisioni Evropian propozoi reformimin e ligjit të BE-së për sigurinë e produkteve. E quajtur aktualisht “Direktiva e Përgjithshme e Sigurisë së Produkteve”, Komisioni synon ta kthejë atë në një Rregullore. Ky është një hap i rëndësishëm, pasi ligji daton në vitin 2001 dhe nuk pasqyron më një treg ku njerëzit blejnë online dhe shumë produkte janë të lidhura aty. Ky ligj është gjithashtu thelbësor, pasi; a) ai përcakton se çfarë përbën një produkt “të sigurt”,

  1. b) u jep autoriteteve kombëtare kompetenca shtesë të mbikëqyrjes së tregut dhe
  2. c) përcakton se kujt mund t’i drejtohen ato autoritete në zinxhirin e furnizimit nëse diçka nuk shkon me një produkt.

Grupet e konsumatorëve përfundojnë se, Komisioni Evropian ka bërë një propozim të shëndoshë: Ai forcon mbikëqyrjen e tregut në të gjithë BE-në, përmirëson gjurmueshmërinë përgjatë zinxhirit të furnizimit dhe trajton teknologjitë e reja.

Megjithatë, ai nuk trajton mjaftueshëm rolin e tregjeve online në zinxhirin e furnizimit të sotëm. Grupet e konsumatorëve shpesh gjejnë produkte të rrezikshme të shitura në internet përmes tregjeve. Këto variojnë nga alarmet e tymit që nuk mund të zbulojnë tymin, te lodrat që shkelin kufijtë kimikë deri në 200 herë. Por, tregjeve nuk u jepet pothuajse asnjë rol në ligjin për sigurinë e produkteve për produktet që u dërgohen konsumatorëve drejtpërdrejt nga jashtë BE-së, zona e shitjeve ku vërejmë mangësitë më të mëdha. Kanali i shpërndarjes përmes të cilit blihet një produkt nuk mund të përcaktojë mbrojtjen e konsumatorit. Megjithatë, Komisioni Evropian deri më tani nuk ka krijuar kushte të barabarta loje. Ne i nxisim vendimmarrësit që t’i konsiderojnë tregjet si ‘importues’, në mënyrë që autoritetet t’u adresojnë atyre çështjet me një produkt. Së bashku me ANEC – zërin evropian të konsumatorit në standardizim – ne japim edhe sugjerime të tjera, si krijimi i një sistemi të duhur për mbledhjen e të dhënave të aksidenteve dhe dëmtimeve.

Kliko këtu per materialin e plotë.

Marrë nga BEUC.eu

Qendra ALERT – ALERT.al

Shkenca sipas profilizimit të lëndëve ushqyese, EFSA: Ekspertët mund të thonë fjalën e tyre

Nutricionistët dhe ekspertët mund të ndihmojnë EFSA-në të finalizojë këshillat shkencore që do të mbështesin vendimmarrësit, që të zhvillojnë një sistem të ardhshëm në mbarë BE-në për etiketimin e ushqimit. Këshillat do të informojë gjithashtu kushtet për kufizimin e pretendimeve të kequshqyerjes dhe shëndetit në ushqime.

Si pjesë e Strategjisë “Farm to Fork”, Komisioni Evropian i kërkoi EFSA-së në fillim të vitit 2021 të ofrojë këshilla shkencore mbi ushqyesit dhe përbërësit ushqimorë jo-ushqyes me rëndësi për shëndetin publik për evropianët, grupet ushqimore me role të rëndësishme në dietat evropiane dhe kriteret shkencore për të udhëzojnë zgjedhjen e lëndëve ushqyese për profilizimin e tyre. Komisioni synon të propozojë legjislacion të ri në fund të vitit 2022. Baza shkencore për të mbështetur vendimmarrësit e BE-së, Valeriu Curtui, kreu i ushqimit të EFSA-s, tha: “Ne po zhvillojmë një konsultim publik për të mbledhur të dhëna shkencore nga ekspertë të tjerë, partnerë institucionalë dhe palë të interesuara mbi draft-opinionin tonë shkencor. “Dëshirojmë t’i kujtojmë të gjithëve me interes për këtë temë se, këshillat tona shkencore synojnë të informojnë modelimin e profilizimit të lëndëve ushqyese për etiketimin e ushqimit në pjesën e përparme dhe për kufizimin e pretendimeve mbi ushqimet. Megjithatë, ky projekt-opinion nuk vlerëson apo propozon një model të veçantë të profilizimit të lëndëve ushqyese për etiketimin e ushqimit në pjesën e përparme të paketimit.”

Çfarë thotë draft opinioni?

Dr.Alfonso Siani kryeson grupin e punës së ekspertëve të EFSA-së që ndihmoi në hartimin e opinionit shkencor. “Draft-opinioni ynë u jep këshilla politikëbërësve se, cilat lëndë ushqyese dhe përbërës jo-ushqyes të ushqimit duhet të marrin në konsideratë për t’u përfshirë në modelet e profilizimit të lëndëve ushqyese, ku marrja e tepërt ose e pamjaftueshme shoqërohet me rreziqe të sëmundjeve afatgjata. Projekt-opinioni përfundon, ndër të tjera, sa vijon mund të merret parasysh në modelet e profilizimit të lëndëve ushqyese: Duke marrë parasysh prevalencën e lartë të mbipeshës dhe obezitetit në Evropë, ulja e marrjes së energjisë është me rëndësi për shëndetin publik, për popullatat evropiane. Marrja e yndyrave të ngopura, natriumi, sheqerna të shtuara/pa kalojnë rekomandimet dietike në shumicën e popullatave evropiane dhe marrja e tepërt shoqërohet me efekte të pafavorshme shëndetësore. Marrja e fibrave dietike dhe e kaliumit është e pamjaftueshme në shumicën e popullatave të rritura evropiane dhe marrja e pamjaftueshme shoqërohet me efekte negative shëndetësore. Drafti thekson gjithashtu se, marrja e hekurit, kalciumit, vitaminës D, folatit dhe jodit është e pamjaftueshme në popullata specifike dhe zakonisht trajtohet nga politikat kombëtare dhe/ose këshillat individuale. “Megjithëse zgjedhja e lëndëve ushqyese dhe jo-ushqyese në një model të profilizimit të lëndëve ushqyese duhet të udhëhiqet kryesisht nga rëndësia e tyre për shëndetin publik”, tha Dr. Siani. Sipas tij, “ato mund të përfshihen gjithashtu për arsye të tjera, si për të dhënë përparësi të disa ushqimeve edhe kur shkenca është jo 100% e qartë se nevojitet një rritje e konsumit të tyre për arsye të shëndetit publik. Për shembull, menaxherët e rrezikut mund të vendosin të përfshijnë disa omega-3 në modelet e profilizimit të lëndëve ushqyese për të inkurajuar konsumin e peshkut yndyror në përputhje me rekomandimet e tyre dietike, edhe pse të dhënat për marrjen e këtyre acideve yndyrore janë të pamjaftueshme për të konkluduar nëse ato konsumohen në sasi të pamjaftueshme ose jo”.

Grupet ushqimore në dietat evropiane dhe rekomandimet kombëtare

“Mendimi ynë përfshin edhe konsiderata shkencore në lidhje me grupet ushqimore të cilat kanë një rol të rëndësishëm në dietat evropiane”, tha Dr Siani. Këto përfshijnë ushqime me niseshte (kryesisht drithëra dhe patate), fruta dhe perime, bishtajore dhe bishtajore, qumësht dhe bulmet, mish dhe produkte mishi, peshk dhe butak, arra dhe fara dhe pije joalkoolike, siç njihet në dietën kombëtare të bazuar në ushqim. udhëzimet në shtetet anëtare. Rolet e tyre dietike dhe kontributet relative ndryshojnë në vende të ndryshme për shkak të zakoneve dhe traditave dietike. Dr. Siani tha: “Udhëzimet kombëtare inkurajojnë konsumin e drithërave, frutave dhe perimeve, arrave dhe farave, qumështit me pak yndyrë dhe produkteve të qumështit, peshkut dhe ujit. Por, produktet ushqimore të larta në yndyrna të ngopura, sheqerna dhe/ose natrium për shkak të përpunimit të ushqimit përgjithësisht dekurajohen, edhe brenda këtyre kategorive ushqimore. “Ato gjithashtu nxisin konsumin e rregullt të bishtajoreve dhe bishtajve në vend të mishit (veçanërisht mishin e kuq dhe mishin e përpunuar) dhe vajra vegjetale të pasura me yndyrna mono të pangopura dhe të pangopura në vend të atyre të pasura me yndyrna të ngopura.

Burimi: Efsa.eu

Qendra Alert – Alert.al

BEUC, disa propozime për BE dhe qeveritë: Si të përmirësohen politikat klimatike në favor të konsumatorëve

Një politikë klimatike e reduktimit të karbonit mund të sjellë vlerë mjedisore, ekonomike dhe sociale në jetën e përditshme të konsumatorëve. Në një dokument të ri, Organizata Europiane e Konsumatorit (BEUC) ofron një rrugëzgjidhje për qeveritë e BE-së, për të përkthyer angazhimet globale për emetimet e CO2 në politika që e bëjnë zgjedhjen e qëndrueshme, zgjedhjen e lehtë dhe të përballueshme. Një faktor në të gjitha politikat klimatike është se, njerëzit konkretisht duhet të ndryshojnë stilin e tyre të jetesës. Ne të gjithë duhet të përshtatim zakonet tona ushqimore, mënyrën se si udhëtojmë, mënyrën se si ngrohim ose ftohim shtëpitë tona, në çfarë investojmë kursimet tona dhe nëse blejmë një produkt të caktuar apo jo. Kjo është arsyeja pse organizatat e konsumatorëve u bëjnë thirrje vendimmarrësve që të kalojnë nga koncepti i një “tranzicioni të drejtë”, në ndryshime konkrete që do të mbështesin konsumatorët, për të përshtatur mënyrat e tyre të jetesës.

Paraqitja e politikave klimatike si një mundësi për një jetë më të mirë të përditshme është kritike për t’i marrë evropianët në bord, në një kohë kur BE-ja kalon nga strategjitë në legjislacionin konkret të Marrëveshjes së Gjelbër. Përpjekjet e bllokut duhet të përqendrohen në rregullimin e energjisë, lëvizshmërisë, ushqimit, produkteve të konsumit dhe financave, në mënyra që lejojnë konsumatorët të reduktojnë ndikimet mjedisore duke ulur kostot. Monique Goyens, Drejtore e Përgjithshme e BEUC, reflekton në konferencën e OKB-së për klimën: “Vendimet tona të përditshme si konsumatorë, nga ajo që hamë deri tek mënyra se si ngrohim shtëpitë tona, janë vendimtare ndërsa trajtojmë krizën klimatike. BE-ja dhe qeveritë në të gjithë Evropën mund të sigurojnë suksesin e politikave të tyre mjedisore, duke e bërë zgjedhjen e qëndrueshme të përballueshme, tërheqëse dhe më të përshtatshme për njerëzit. Që veprimi klimatik të godasë shenjën e tij, ne duhet të zëvendësojmë të menduarit e dënimit dhe të zymtësisë me idenë se ndryshimi sjell mundësi. “Të ndihmosh evropianët të bëjnë ndryshime të qëndrueshme mund të përmirësojë mjedisin dhe në të njëjtën kohë të përfitojë mirëqenien dhe kuletat tona. Politikat ekzistuese për frigoriferët dhe televizorët me efikasitet të energjisë tregojnë rrugën, pasi ato tashmë u kursejnë njerëzve disa qindra euro në vit. Ndërsa jemi në agimin e asaj që mund të jetë një transformim i plotë i stilit tonë të jetesës, ka shumë për të fituar njerëzit nëse vendet i kthejnë angazhimet e larta ndërkombëtare në veprime vendimtare për një jetë më të mirë të përditshme”, theksoi Goyens.

Si mund të shndërrohet në përfitime për jetën e përditshme dhe mirëqenien e konsumatorëvevendimet politike?

Në punimin “Veprimi për klimën si një mundësi për të gjithë”, BEUC shqyrton koston e mosveprimit ndaj ndryshimeve klimatike dhe krahason fushat kryesore të shpenzimeve të familjeve, strehim, lëvizshmëri, ushqim, me gjurmën e tyre të CO2. Ne ofrojmë rekomandime për BE-në, se si konsumatorët mund të përfitojnë nga masat e politikës klimatike të dizajnuara mirë. Më poshtë gjeni fushat kryesore, me shembuj rekomandimesh: Reduktimi i emetimeve të banesave ndërsa ulni faturat e energjisë së njerëzve: Izolimi i shtëpive dhe apartamenteve mund të reduktojë në mënyrë drastike faturat e tyre të energjisë. Për të kapërcyer pengesën e investimeve të larta fillestare, duhet të promovohen instrumente të reja, siç janë skemat inovative financiare që kombinojnë subvencionet publike me kreditë e gjelbra. Njerëzit gjithashtu duhet të mbështeten gjatë në projekteve të tyre të rinovimit nga të ashtuquajturat ‘one-stop-shops’, të cilat ofrojnë ndihmë konkrete në gjetjen e instaluesve të akredituar, navigimin e proceseve administrative ose marrjen e mbështetjes së duhur financiare. Sisteme lëvizshmërie më të pastra dhe të larmishme që ulin kostot: Rregullimi për të sjellë makina elektrike të përballueshme në rrugë, përmirësimi i të drejtave të pasagjerëve dhe investimi në hekurudhë, rrjetet e transportit publik, infrastruktura e ecjes dhe çiklizmit mund të ulë shpenzimet e njerëzve për karburant dhe të përmirësojë shëndetin e tyre. Dietat e qëndrueshme dhe të shëndetshme si opsioni i lehtë për konsumatorët: Për të mbështetur kalimin drejt dietave të shëndetshme e të pasura me bimë, BE-ja duhet të ndalojë financimin e fushatave promovuese për mishin, bulmetin dhe pijet alkoolike. Kjo do të çlironte burime që mund të përdoren për të nxitur konsumimin e frutave dhe perimeve, drithërave integrale, bishtajve dhe ushqimeve të tjera. Blerja e produkteve efikase dhe të riparueshme që zgjasin më shumë: Hulumtimi nga grupi gjerman i konsumatorëve VZBV tregon se familjet mund të kursejnë deri në 3,67 miliardë euro në vit nëse katër produkte të konsumit të përdorur gjerësisht (TV, tableta, lavatriçe dhe telefona inteligjentë) mbajnë mbushje më të gjata të baterisë dhe konsumojnë më pak energji. BE-ja mund ta nxisë këtë, duke futur sistematikisht kriteret minimale për riparueshmërinë dhe qëndrueshmërinë në ligjin e BE-së për “Ecodesign”. Financim “më i gjelbër” për investime afatgjata që mbështesin veprimin klimatik dhe kohezionin social: Bankave duhet t’u kërkohet të ofrojnë një sërë kredish të gjelbra të standardizuara me kushte të favorshme në katalogët e produkteve të tyre.

Rekomandimet e plota mund t’i gjeni ne linkun e meposhtem:

https://www.beuc.eu/general/european-green-deal

Burimi: BEUC

Qendra Alert / Alert Center

Urdhëri i pazbatueshëm i dy ministrive për ushqim të shëndetshëm dhe fushata e munguar për edukimin e nxënësve

Nga Granit SOKOLAJ*

Pak ditë më parë, dy ministri, ajo e Shëndetësisë dhe e Arsimit, miratuan dhe publikuan një urdhër që ndalonte reklamimin apo tregtimin e ushqimeve jo të shëndetshme për fëmijët në ambientet e shkollave. Këtij urdhëri iu kushtua një vëmendje e madhe mediatike, madje edhe duke e komentuar si një veprim të denjë e që i shërben shëndetit të mirë të fëmijëve dhe mirëushqyerjes. Kko, e thënë dhe nga specialistë, nutricionistë dhe mjekë të ndryshëm.

Në pamje të parë, duket një lëvizje mjaft e mirë, por që në realitet nuk gjen në asnjë moment fushë zbatimi, për disa arsye dhe si shumë urdhëra e udhëzime të tjera, do të mbetet në serverat e Qendrës së Publikimeve Zyrtare apo në sirtaret e dosjet e institucioneve që duhet ta zbatojnë.

Së pari, prej disa vitesh, në ambientet e shkollave 9-vjeçare e të mesme në Shqipëri, nuk ka asnjë tezgë (tavolinë) dhe aq më pak dyqan, që iu ofron nxënësve ushqime jo të shëndetshme, pra ato që gjenden lehtësisht në markete.

Së dyti, në asnjë shkollë, në kangjellat e oborreve, në mure dhe aq më pak në ambientet e brendshme, nuk vihet re ndonjë reklame pijesh me gaz, elkoolike, pijesh energjike, lëngje frutash industriale, produkesh fast food-i etj.

Në këto kushte, lind pyetja: Kujt i shërben ky urdhër i firmosur nga ministret Kushi dhe Manastirliu dhe si do të gjejë ai zbatim nga institucionet që janë të detyruara të operojnë në terren?

Nga ana tjetër, përreth shkollave të të gjitha niveleve të arsimit ka bar-e, fast-food apo markete. Një e drejtë legjitime e çdo tregtari që regjistrohet në QKB, ka një nipt dhe paguan detyrimet ndaj shtetit. Urdhëri në fjalë nuk e ndalon e dot që unë apo dikush tjetër të tregtojmë sufllaqe, pica, Cola, birra, biskota, byrekë etj, përreth shkollave, jashtë ambienteve të tyre, në dyqane apo njësi të ndryshme tregtare. Nuk ndalon dot as tregtimin e pijeve alkoolike e enegjike, as të cigareve…

Duke e parë me vëmendje, ky urdhër mund të ishte në një formë krejt tjetër, me disa kritere tjera. Duke e ditur që brenda shkollave nuk tregohen e reklamohen ushqime, të shëndetshme e as të dëmshme, në bashkëpunim dhe me Ministrinë e Ekonomisë e Financave si dhe QKB, mund të ndërmerrej një iniciaticë, që asnjë NIPT i ri me subjekt tregtimi të mos jepej në një rreze prej X metrash nga shkollat, 50, 100 apo 200 metrash.

Njëherësh, dy ministrinë mund t’ju kërkonin policive bashkiake të qyteteve që, të ushtonin kontrolle më të shpeshta pranë shkollave, veçanërisht mër largimin, apo moslejimin e aftimit të shitësve ambulantë pranë kangjellave apo rreth perimetrit të tyre.

Fëmijët, nxënësit shqiptar kanë nevojë për urdhëra apo bashkëpunime të tjera:

Së pari, të edukohen prindërit e tyre, që t’u japin ushqim të shëndetshëm me vete dhe jo lek ne xhep…!

E dyta: Të edukohen e ndërgjegjësohen fëmijët/nxënësit për mënyrat e ushqyetjes, rreziqet nga ushqimet e fast-food apo ato snack që mund t’i blejnë kudo rreth shkollave të tyre, apo edhe rrugës për atje.

E treta: Orët edukative, fushatat e ndërgjegjësimit në shkolla për sigurinë ushqimore e jovetëm, do të ishin një prej zgjidhjeve më të mira në planin afatshkurtër e afatgjatë, për një brez dhe konsumator të edukukuar e që di të kujdeset për mbrojtjen e tij, për ushqimin e tij të sigurt sot e nesër, të familjes së tij.

Urdhëri i tillë na kujtoi një fushatë që mbeti vetëm në letër e në kronika televizive të Organizatës Botërore për Ushqim (FAO) në Tiranë dhe Ministrisë së Bujqësisë, që synonte vakte të shëndetshme për fëmijët në shkollat 9-veçare dhe që për dhjetra arsye nuk u zbatua kurrë!!!

Fëmijët duan kujdes të shtuar, jo urdhëra që as nuk i kuptojnë. Fëmijët janë të etur për dije e fushatat e ndërgjegjësimit në shkolla, do të ishin mënyra më e mirë që vetë ata të refuzonin dhe paratë e prindërve për ushqime të blera. Në këtë mënyrë, do të rritej dhe një brez më i shëndetshëm, mendërisht dhe fizikisht dhe një konsumator i ndërgjegjësuar!!!

*Autori i shkrimit është Drejtor Ekzekutiv i Qendrës ALERT

Mbrojtja e konsumatorëve evropianë, rreziqet nga teknologjia dhe propozimet e BEUC për BE-në

Pajisjet që janë të lidhura me internetin janë kudo rreth nesh. Ne mund të blejmë aparate kafeje ‘të zgjuara’, të instalojmë sisteme inteligjente alarmi në shtëpitë tona, ose të mbajmë orë të lidhura me internetin. Sado të dobishme që ndonjëherë mund të jenë këto produkte, ato gjithashtu vijnë me rreziqe dhe të meta. Çfarë ndodh nëse ofruesi i shërbimit të sistemit inteligjent të sigurisë së shtëpisë tuaj mbyll serverët e tij? Apo nëse ora e lidhur me internetin që i keni blerë fëmijës suaj hakerohet? Dhe, a mund t’u besojmë të gjitha pajisjeve të lidhura për të mbrojtur të dhënat tona personale?

Pajisjet inteligjente të lidhura me internetin prekin dhe ngrenë pyetje në shumë fusha. Testet nga grupet e konsumatorëve në të gjithë BE-në kanë gjetur në mënyrë të përsëritur “vrima” të zbrazëta në sigurinë kibernetike të pajisjeve të lidhura me internetin. Sensorët në pajisjet e lidhura janë në gjendje të marrin të gjitha llojet e të dhënave rreth nesh, si lëvizjet, tingujt ose zërat, gjë që ngre pyetje, se sa efektivisht mbrohet e drejta jonë për privatësi dhe të dhënat tona personale.

Pajisjet e lidhura do të vijnë gjithnjë e më shumë të pajisura me sisteme të inteligjencës artificiale, por aktualisht ka shumë pak mbrojtje për konsumatorët nga manipulimi ose diskriminimi nga sisteme të tilla. BEUC (Organizata Eurpiane për Konsumatorët) e publikoi këtë punim, i cili përfshin një sërë rekomandimesh që prekin fusha të ndryshme, duke përfshirë sigurinë kibernetike, mbrojtjen e të dhënave, të drejtat kontraktuale, sigurinë dhe qëndrueshmërinë e produktit dhe konkurencën. Ajo i bën thirrje BE-së të paraqesë një grup gjithëpërfshirës të zgjidhjeve të politikave për të mbrojtur konsumatorët në botën e pajisjeve të lidhura me internet. Ndër rekomandimet e BEUC janë:

  1. Siguria kibernetike: BE-ja ka nevojë për një ligj të ri të sigurisë kibernetike, i cili përcakton kërkesat e detyrueshme, minimale, të sigurisë për të gjitha pajisjet “smart”.
  2. Përditësimet e softuerit: Prodhuesit dhe ofruesit e shërbimeve duhet të ofrojnë përditësime sigurie për të paktën një kohë të caktuar, si dhe përditësimet e sigurisë e funksionalitetit duhet të sigurohen veçmas.
  3. Privatësia dhe mbrojtja e të dhënave: Prodhuesit dhe ofruesit e shërbimeve duhet të sigurohen që pajisjet e lidhura në internet të jenë plotësisht në përputhje me GDPR dhe Direktivën e Privatësisë Elektronike.
  4. Inteligjenca artificiale: Propozimi i Komisionit të Ligjeve duhet të rregullojë aplikacionet e “AI” me rrezik të mesëm dhe të ulët, si dhe ato me rrezik të lartë. Pajisjet e lidhura me “AI” të destinuara për konsumatorët duhet të jenë plotësisht nën objektin e Rregullores.
  5. Qëndrueshmëria e produktit: Rregullat e projektimit ekologjik duhet të vendosin një fokus shumë më të fortë në qëndrueshmërinë, riparueshmërinë dhe ripërdorimin e produkteve të IoT, duke përfshirë disponueshmërinë e përditësimeve të softuerit dhe pjesëve rezervë, informacionin e riparimit dhe kërkesat për ndërveprim, modularitet dhe lehtësi për t’u çmontuar.

Burimi: BEUC

Qendra Alert / Alert.al

Ekskluzive - Skandal në AKU, pas Progres-Raportit negativ të KE dhe shkeljeve të zbuluara nga KLSH, në krye të Drejtorisë së Tiranës emërohet një ish-oficer policie

Siguria ushqimore dhe ajo e konsumatorit mbeten sërish në duar të njerëzve joprofesionistë dhe që nuk kanë asnjë lidhje me fushën respektive. Këtë e tregon dhe fakti më i fundit, pasi Drejtor i Drejtorisë së Autoritetit Kombëtar të Ushqimit për Qarkun Tiranë, është emëruar një ish-oficer policie, duke e shndërruar kështu këtë autoritet në një institucion që s’ka më asnjë vlerë në raport me sigurinë ushqimore dhe rritjen e standardeve të cilësisë së inspektimeve apo nivelit profesional, referuar se çfarë kërkon Ligji “Për Ushqimin”.
Bëhet fjalë për Enkel Musajn, i cili u prezantua në krye të drejtorisë më të madhe të AKU ditën e hënë.
Burime bënë të ditur për ALERT se, prezantimi i tij u bë nga drejtuesit e Autoritetit Kombëtar të Ushqimit, ndërkohë që Musaj do të jetë kryeinspektori për sigurinë ushqimore në qarkun më të madh, i cili ka dhe numrin më të madh të operatorëve të biznesit ushqimor, si importues, prodhues, distributorë zyrtarë e tregtues.
Musaj, i diplomuar në Akademinë e Policisë dhe disa vite eksperiencë në policinë e shtetit, për afro 3 vite ka shërbyer dhe si Drejtor i Hetimit Tatimor në Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve, pas një eksperience dhe në Ministrinë e Brendshme. Nga detyra në Tatime u largua në nëntor të vitit 2016, bashkë me dy drejtorë tjerë rajonesh.
Pak më vonë, siç mëson Alert.al, u emërua Drejtor i Shërbimeve të Brendshme në Agjencinë e Zhvillimit Bujqësor Rural dhe prej afro një viti ishte pa punë. Së fundmi, mori detyrën e kryeinspektorit që do të garantojë sigurinë ushqimore në Qarkun Tiranë.
Kjo lëvizje në krye të AKU-së së Tiranës vjen menjëherë edhe pasi ky institucion rajonal rezultoi skandaloz në hetimin e punës 3-vjeçare të tij që i bëri Kontrolli i Lartë i Shtetit dhe në një pjesë të shkeljeve të panumërta të konstatuara, përfshihej edhe Drejtoria e Përgjithshme.
Ndërkaq , progres-raporti i fundit i Komisionit Evropian, i publikuar vetëm pak ditë më parë, e konsideron sigurinë ushqimore, si mjaft problematike dhe që nuk ka bërë hapa para, veçanërisht për pjesën dhe detyrat që i takojnë ligjërisht Autoritetit Kombëtar të Ushqimit
©Alert.al

KE: Bujqësia dhe Zhvillimi Rural me shumë pak arritje, përparime pati vetëm programi IPARD

Bujqësia dhe Zhvillimi Rural, që janë pjesë e Kapitullit 11, duket se nuk kanë bërë hapat e duhur, sipas kushteve e rekomandimeve të Bashkimit Europian. Në Progres-Raportin e Komisionit Europian, vihen re një sërë problematikash në lidhje me zhvillimin e bujqësisë dhe zhvillimit rural të vendin tonë. Në raport, kur flitet për arritje, ato janë gjithmonë me “njëfarë përparimi”, apo “disa”, ndërkohë që theksi vihet te moszbatimi I reklmandimeve të lëna për vitin 2020.

“Rekomandimet e Komisionit nga viti 2020 nuk u zbatuan plotësisht dhe mbeten të vlefshme,

edhe nëse është bërë përparim në zbatimin e IPARD II.

Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet veçanërisht:

Të krijojë një regjistër fermash deri në fund të vitit 2021, për të përmirësuar më tej regjistrin e kafshëve dhe të miratojë një plan masash për krijimin e rrjetit të të dhënave të fermave, kjo, për të siguruar të dhëna të vlefshme për hartimin e politikave;

Të sigurojë kapacitetie administrative për t’u përgatitur për programin IPARD III dhe të të paraqesë masat përkatëse të disponueshme sipas tij;

Të plotësojë kornizat ligjore për vreshtat dhe verën, për skemat e cilësisë dhe ato të prodhimit organic;

Të sigurojë kapacitetin institucional dhe administrativ për zbatimin e tyre”, thuhet ndër të tjera në raport, aty ku flitet për kapitullin XXI.

Sa i përket çështjeve paralele, thotë raporti, me rëndësi është ngritja e vazhdueshme e kapaciteteve të autoriteteve për programin IPARD, pasi kërkohet të krijimi i besimit për zbatimin e masave të reja.

“Duhet të sigurohet bashkëpunim i fortë midis autoriteteve kombëtare përgjegjëse lehtësojnë zbatimin e suksesshëm të programit IPARD. Kishte përparim të kufizuar drejt krijimit të regjistrit të fermave. Një regjistër plotësisht funksional I fermave mbetet një përparësi kryesore dhe duhet të krijohet deri në fund të vitit 2021. Ky është një element i sistemit të integruar të administrimit dhe kontrollit, por mundet të jetë ndihmë për zbatimin e programit IPARD III. Shqipëria nuk regjistroi përparim në krijimin e një sistemi identifikimi të parcelave të tokës dhe nuk ka të dhëna të kontabilitetit të fermave rrjet…

Pagesat direkte të shoqëruara me prodhimin dhe që nuk i nënshtrohen rregullave të pajtueshmërisë së tërësishme u ulën nga 2020 në 2021, si në terma absolutë ashtu edhe në krahasim me mbështetjen indirekte (d.m.th. shpërndarja e naftës tek fermerët). Buxheti kombëtar i bujqësisë vazhdon të jetë i ulët dhe IPARD nuk duhet parë si zëvendësim i mbështetjes kombëtare. Një strategji e qartë nuk është ende miratuar për të përfunduar reformën e sistemit këshillues.

Nuk ka pasur përparim në organizimin e përbashkët të tregut. Projektligji për verën mbetet për t’u miratuar dhe Shqipëria duhet të ndërmarrë hapa shtesë për të përafruar këtë sektor me

Acquis e BE-së”, thekson Raporti i Komisionit Europian.

Sipas të njëjtit raport, për Zhvillimin Rural, më 28 qershor 2020, BE i dha Shqipërisë besimin e plotë të Masës së ‘Asistencës Teknike’, sipas programit IPARD. Zbatimi i IPARD-it

në Shqipëri vazhdoi në mënyrë të kënaqshme për sa i përket numrit të kontratave të nënshkruara, gjithashtu si vlerë përkatëse e kontraktuar. Shqipëria shfrytëzoi veprimet afatshkurtra të lëna në dispozicion nga Komisioni për të kundërshtuar efektet negative të krizës COVID-19 dhe në fund të rrisë numrin e projekteve investuese të financuara nga IPARD, të finalizuara dhe të paguara. Mbështetur nga një zgjatje e vlefshmërisë së fondeve njëvjeçare të dhënë nga Komisioni dhe përmes mobilizimit të kapaciteteve kombëtare, humbja e financimit të programit IPARD II u shmang në fund të vitit 2020. Megjithatë, përpjekjet e mëtejshme janë ende të nevojshme, pasi rreziku i mosangazhimit mbetet për 2021”.

Vendimi i Qeverisë: Orët e punës shtesë nuk do të paguhen, zëvendësohen me ditë pushimi. Ja të gjitha ndryshimet për kohëzgjatjen e punës, pushimeve...

Punonjësit e administratës shtetërore, të të gjitha niveleve, nëse funksionojnë me Statusin e Nëpunësit Civil, apo edhe me Kodin e Punës, nuk do të paguhen më për orët shtesë të punës. Oret shtesë do të kompensohen vetëm me ditë pushimi.

Këshilli i Ministrave, në mbledhjen e datës 6 tetor 2021, ka vendosur ndryshime të rregulave për kohëzgjatjen e punës dhe të pushimit. Ky vendim përfshin administratën shtetërore, institucionet e pavarura dhe njësitë e qeverisjes vendore.

Sipas vendimit në fjalë, do të paguhen vetëm orët shtesë në ditë festash, kur ato janë brenda ditëve të javës kur punohet, pra nga e hëna në të premte.

Nuk ka ndryshime për orarin e punës apo lejet, ndërkohë, të gjithë personat që punojnë në administrate mund të japin mësim në auditore, si pedagoë të jashtëm, por jo më shumë se 4 orë në javë.

Ndryshimet tjerapër lejet vjetore, të dejtën e pushimit pa pagesë apo në raste fatkqeësish, i gjëni më poshtë, në vendimin e plotë të Këshillit të Ministrave.

V E N D I M
PËR

MIRATIMIN E RREGULLAVE PËR KOHËZGJATJEN E PUNËS DHE TË PUSHIMIT, ORËT SHTESË DHE KOMPENSIMIN E TYRE NË INSTITUCIONET E ADMINISTRATËS SHTETËRORE, INSTITUCIONET E PAVARURA DHE NJËSITË E VETËQEVERISJES VENDORE

Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës, të pikës 2, të nenit 40, të ligjit nr.152/2013, “Për nëpunësin civil”, të ndryshuar, të neneve 76, 78, 79, 83, 85, 86, 87, 94, të ligjit nr.7961, datë 12.7.1995, “Kodi i Punës i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar, dhe të pikës 5, të nenit 7, të ligjit nr.15/2016, “Për parandalimin dhe luftimin e infeksioneve dhe sëmundjeve infektive”, të ndryshuar, me propozimin e Kryeministrit, Këshilli i Ministrave

V E N D O S I:

  1. DISPOZITA TË PËRGJITHSHME
  2. Objekti i këtij vendimi është përcaktimi i kohëzgjatjes së punës dhe të pushimit, si dhe i rregullave në lidhje me orarin ditor të punës, festat zyrtare, pushimet, orët shtesë dhe kompensimin e tyre.
  3. Ky vendim zbatohet për nëpunësit civilë, nëpunësit dhe punonjësit e tjerë (në vijim, i/të punësuari/t) në:
  4. a) institucionet e administratës shtetërore;
    b) institucionet e pavarura;
    c) njësitë e vetëqeverisjes vendore e institucionet të tyre të varësisë.
  5. Për të punësuarit dhe/ose institucionet për të cilët/cilat ligjet e tyre specifike kanë përcaktime për kohëzgjatjen e punës e të pushimit, si dhe për rregullat në lidhje me orarin ditor të punës, pushimet, orët shtesë dhe kompensimin e tyre, ky vendim zbatohet për aq sa nuk parashikohet ndryshe në këto akte.
  6. Në këtë vendim termat e mëposhtëm kanë këto kuptime:
  7. a) “Institucion i administratës shtetërore”, i njëjti kuptim i përcaktuar sipas ligjit për organizimin dhe funksionimin e administratës shtetërore;
    b) “Institucion i pavarur”, administrata e institucioneve të pavarura të parashikuara në Kushtetutë apo të krijuara me ligj dhe që i raportojnë Kuvendit, përfshirë degët e tyre territoriale;
    c) “Njësi e vetëqeverisjes vendore”, i njëjti kuptim i përcaktuar sipas ligjit për vetëqeverisjen vendore.
  8. KOHËZGJATJA E PUNËS DHE ORËT SHTESË
  9. Kohëzgjatja javore e punës për të punësuarit e përcaktuar në pikën 2, të kreut I, të këtij vendimi, është 40 (dyzet) orë në javë.
  10. Orari ditor i punës për të punësuarit në:
  11. a) institucionet e administratës shtetërore, si rregull, fillon çdo ditë në orën 8:00 dhe përfundon në orën 16:30, ndërsa ditën e premte fillon në orën 8:00 dhe përfundon në orën 14:00;
    b) institucionet e pavarura dhe njësitë e vetëqeverisjes vendore përcaktohet në rregulloren e brendshme të institucionit.
  12. Për institucionet e administratës shtetërore, në raste të veçanta dhe për arsye objektive, orari ditor i punës mund të ndryshohet me urdhër të Kryeministrit, por për një periudhë jo më të gjatë se 3 (tre) muaj.
  13. Brenda orarit ditor të punës, të punësuarit mund të kryejnë veprimtari mësimdhënieje pas miratimit nga titullari i institucionit, por jo më shumë se 4 (katër) orë në javë, të cilat kompensohen në orë pune, brenda javës, pas orarit ditor të punës. I punësuari që angazhohet në mësimdhënie detyrohet të depozitojë, pranë njësisë së burimeve njerëzore të institucionit ku është i punësuar, kopjen e kontratës së lidhur me institucionin arsimor.
  14. Për institucionet e përcaktuara në pikën 2, të kreut I, të këtij vendimi, për të cilat, për shkak të natyrës së punës, puna duhet të organizohet me turne apo i punësuari duhet të kryejë punë nate, orari ditor i punës përcaktohet nga vetë institucioni, brenda kufijve të përcaktuar në Kodin e Punës.
  15. Për efekt të llogaritjes së pagës orare, muaji llogaritet, mesatarisht, me 174 orë pune. Për efekt të llogaritjes së pagës ditore, muaji llogaritet, mesatarisht, me 22 ditë pune.
  16. Me kërkesë të eprorit direkt dhe me miratimin e titullarit të institucionit, të punësuarit mund t’i kërkohet të kryejë orë shtesë, brenda kufijve të përcaktuar në Kodin e Punës.
  17. Të punësuarit, që kryen veprimtari administrative, orët shtesë në punë i kompensohen vetëm me pushim, të barabartë me:
  18. a) orët shtesë plus 25 (njëzet e pesë) për qind të tyre, kur këto orë janë kryer në ditë të zakonshme pune; apo
    b) orët shtesë plus 50 (pesëdhjetë) për qind të tyre, kur orët janë kryer në ditë pushimi, ditë feste apo nga ora 22:00-6:00.
  19. Të punësuarit, që kryen veprimtari operacionale, orët shtesë në punë, si rregull, i kompensohen me pushim të barabartë me:
  20. a) orët shtesë plus 25 (njëzet e pesë) për qind të tyre, kur këto orë janë kryer në ditë të zakonshme pune; apo
    b) orët shtesë plus 50 (pesëdhjetë) për qind të tyre, kur orët janë kryer në ditë pushimi, ditë feste apo nga ora 22:00-6:00.
  21. Në rastet kur është e pamundur dhënia e pushimit për orët shtesë në punë, i punësuari, që kryen veprimtari operacionale, ka të drejtë të kompensohet me shtesë mbi pagën normale. Çdo orë shtesë tej orarit zyrtar:
  22. a) në ditë të zakonshme paguhet mbi pagën orare edhe me 25 (njëzet e pesë) për qind shtesë të kësaj page;
    b) ndërsa orët shtesë gjatë ditëve të pushimit apo ditëve të festave, si dhe çdo orë shtesë e kryer nga ora 22:00-6:00 paguhet mbi pagën orare edhe me 50 (pesëdhjetë) për qind shtesë të kësaj page.
  23. Në kuptim të këtij vendimi, veprimtari operacionale, si rregull, konsiderohen ato veprimtari që kanë kohëzgjatje të pandërprerë (sistem 24-orësh/gatishmëri). Për raste të tjera specifike merret mendimi i detyrueshëm nga ministria përgjegjëse për financat dhe Departamenti i Administratës Publike.
  24. Titullari i institucionit detyrohet t’i japë të punësuarit pushimin, sipas përcaktimeve në pikat 8 dhe 9, të këtij kreu, brenda 2 (dy) muajve nga kryerja e orëve shtesë.
  25. Për të kryer një detyrë të caktuar jashtë kohës normale të punës, titullari i institucionit miraton urdhrin përkatës për detyrën që duhet të kryhet, kohëzgjatjen e saj dhe të punësuarin apo të punësuarit që ngarkohet/n me kryerjen e kësaj detyre. Njësitë e burimeve njerëzore, në bashkëpunim me eprorin e të punësuarit, që caktohet të punojë jashtë kohës normale të punës, marrin masat për të siguruar realizimin e detyrës së caktuar, si dhe për të përcaktuar kohën e kryerjes së pushimit të përllogaritur, sipas pikave 8 dhe 9, të këtij kreu.
  26. Si rregull, puna kryhet në ambientet e institucionit. Kur është e mundur dhe pa cenuar cilësinë e realizimit të punës nga i punësuari, si dhe cilësinë e punës së institucionit, i punësuari e realizon punën e tij tërësisht nëpërmjet telepunës, apo ka të drejtën ta realizojë punën e tij pjesërisht nëpërmjet telepunës, duke respektuar përcaktimet e Kodit të Punës dhe të marrëveshjes së lidhur për këtë qëllim, midis tij dhe titullarit/sekretarit të përgjithshëm, ku pjesë e detyrueshme e saj duhet të jetë dhe procedura e kontrollit të realizimit të punës nëpërmjet telepunës. Të punësuarit, që do të kryejnë punën e tyre tërësisht apo pjesërisht nëpërmjet telepunës, u nënshtrohen të gjitha rregullave të vlerësimit të rezultateve në punë të përcaktuara në legjislacionin në fuqi që rregullon marrëdhënien e tyre të punësimit.

III. PUSHIMET

  1. Si rregull, ditët e pushimit javor janë dita e shtunë dhe e diel, me përjashtim të rasteve kur, me vendim të Këshillit të Ministrave apo në kontratën kolektive, është përcaktuar ndryshe.
  2. Kohëzgjatja e pushimit vjetor të paguar është 4 (katër) javë kalendarike. Koha e kryerjes së pushimit vjetor të paguar përcaktohet nga titullari i institucionit/sekretari i përgjithshëm, sipas kërkesës të të punësuarit, duke mos cenuar vijueshmërinë e punës.
  3. I punësuari ka të drejtë të kërkojë kryerjen e pushimit vjetor të paguar edhe në periudha të ndryshme e të ndara, por këto periudha nuk mund të jenë më të shkurtra se 1 (një) javë kalendarike pa ndërprerje.
  4. Pushimi vjetor i paguar duhet të jepet gjatë vitit kalendarik ose deri në fund të tremujorit të parë të vitit kalendarik pasardhës. Në rastet kur punëdhënësi nuk miraton kryerjen e pushimeve vjetore apo i punësuari nuk i merr pushimet vjetore, të plota apo të pjesshme, ai ka të drejtë t’i kryejë ato brenda tre vjetëve nga dita në të cilën i lind kjo e drejtë, duke zbatuar të njëjtën procedurë të parashikuar në pikat 2 dhe 3, të këtij kreu.
  5. Kohëzgjatja e pushimit vjetor të paguar, kur i punësuari nuk ka kryer një vit kalendarik pune të plotë, përcaktohet në përpjesëtim të drejtë me kohëzgjatjen e marrëdhënies financiare të punës. Ky rregull zbatohet si në rastet e fillimit të marrëdhënies së punës për herë të parë gjatë vitit kalendarik përkatës, ashtu edhe në rastet e përfundimit të marrëdhënies së punës.
  6. Në rastet kur i punësuari, brenda vitit kalendarik, ka kryer lejen e barrëlindjes, kohëzgjatja e pushimit vjetor të paguar llogaritet në përpjesëtim të drejtë me kohëzgjatjen efektive të punës pa përfshirë periudhën e kësaj lejeje.
  7. Pushimi vjetor me pagesë shtyhet kur:
  8. a) gjatë periudhës së këtij pushimi, i punësuari ka qenë i shtruar në spital ose ka qëndruar në shtëpi, për shkak sëmundjeje ose aksidenti, të vërtetuar me raport mjekësor, për aq ditë sa ka zgjatur shtrimi në spital apo raporti mjekësor. Në këtë rast i punësuari duhet të njoftojë eprorin direkt dhe njësinë e burimeve njerëzore të institucionit për shtyrjen e pushimit vjetor të paguar;
    b) dita e festës zyrtare bie në periudhën e këtij pushimi, për aq ditë sa ka qenë festa zyrtare.
  9. Pushimet vjetore të paguara, përfshirë rastin e parashikuar në pikën 4, të këtij kreu, nuk zëvendësohen me pagesë, me përjashtim të rasteve kur marrëdhënia e punës ka përfunduar për arsye të paparashikuara dhe kryerja e pushimeve vjetore është e pamundur. Në këtë rast, i punësuari, të cilit i ka përfunduar marrëdhënia e punës, ka të drejtë të përfitojë një shpërblim të barabartë me pagën e këtyre pushimeve. Çdo marrëveshje që parashikon heqjen dorë nga e drejta për pushim vjetor, kundrejt pagesës, është e pavlefshme.
  10. Llogaritja e shpërblimit, e përcaktuar në pikën 8, të këtij kreu, bëhet në përpjesëtim të drejtë me kohëzgjatjen e punës brenda vitit kalendarik, në të cilin të punësuarit i ka përfunduar marrëdhënia e punës dhe ai duhet të jepet brenda të njëjtit vit kalendarik. Në rastin e parashikuar në pikën 4, të këtij kreu, shpërblimit të llogaritur në përpjesëtim të drejtë me kohëzgjatjen e punës brenda vitit kalendarik, i shtohet edhe shpërblimi që i takon për pushimet e pakryera dhe të mbartura nga vitet e mëparshme.
  11. Pushimi vjetor i paguar, që i është dhënë të punësuarit në një vend pune, llogaritet në kohën e pushimit vjetor të paguar, kur ai caktohet në një vend tjetër pune.
  12. Paga e dhënë për pushimin vjetor të paguar është ajo që ka i punësuari në çastin e marrjes së saj dhe i jepet atij në fillim të pushimit vjetor.
  13. I punësuari ka të drejtën e pushimit të paguar edhe për rastet, si më poshtë vijon:
  14. a) Martesa e tij – 5 (pesë) ditë;
    b) Lindja e fëmijës për bashkëshortin/bashkëjetuesin – 3 (tre) ditë;
    c) Vdekja e bashkëshortit/bashkëjetuesit, prindërve, gjyshërve ose pasardhësve të drejtpërdrejtë të tij – 5 (pesë) ditë.
  15. Përveç sa është parashikuar në pikën 12, të këtij kreu, nëpunësi civil ka të drejtën e pushimit të paguar për 5 (pesë) ditë për përgatitjen dhe mbrojtjen e titujve akademikë apo diplomave të studimeve të ciklit të tretë të studimeve universitare, sipas përcaktimeve të legjislacionit për arsimin e lartë, të lidhur me punën që kryen.
  16. I punësuari ka të drejtë që të përfitojë pushim pa të drejtë page, si më poshtë vijon:
  17. a) Për të punësuarin, marrëdhënia e punës të të cilit rregullohet nëpërmjet Kodit të Punës apo me legjislacion tjetër të ndryshëm nga legjislacioni për nëpunësin civil, në rastet e sëmundjeve të rënda të anëtarëve të familjes, bashkëjetuesit, prindërve ose pasardhësve të tij të drejtpërdrejtë, të vërtetuar me raport mjekësor;
    b) Për nëpunësin civil, për arsye shëndetësore apo të tjera arsye personale, që lidhen me vetë nëpunësin civil, fëmijët, bashkëshortin/bashkëjetuesin apo prindërit.
  18. Kohëzgjatja e pushimit pa të drejtë page, sipas pikës 14, të këtij kreu, përcaktohet nga titullari i institucionit/sekretari i përgjithshëm, me propozimin e eprorit direkt. Kohëzgjatja maksimale e të gjitha pushimeve të papaguara, brenda një viti kalendarik, nuk mund të jetë më e gjatë se 30 (tridhjetë) ditë kalendarike.
  19. PUNA NË DITËT E FESTAVE ZYRTARE DHE TË PUSHIMIT JAVOR
  20. Si rregull, ditët e festave zyrtare janë ditë pushimi. I punësuari gëzon të drejtën e pagës në këto ditë.
  21. Kur festa zyrtare bie në ditët e punës dhe, me vendim të Këshillit të Ministrave ose në kontratën kolektive, është vendosur të punohet, puna e kryer ditën e festës zyrtare kompensohet me një shtesë page jo më pak se 25 (njëzet e pesë) për qind dhe me një pushim të pagueshëm të barabartë me kohëzgjatjen e punës së kryer në ditët e festave zyrtare. Ky pushim merret një javë para ose pas kryerjes së saj.
  22. Kur festa apo festat zyrtare bie/bien në ditën apo ditët e pushimit javor, atëherë pushimi shtyhet në ditën apo ditët pasardhëse të punës.
  23. VEPRIMTARIA E INSTITUCIONEVE NË RASTE TË VEÇANTA
  24. Gjatë periudhës së gjendjes së epidemive, të përcaktuara si të tilla sipas legjislacionit në fuqi:
  25. a) institucionet e përcaktuara në pikën 2, të kreut I, të këtij vendimi, janë të detyruara të realizojnë veprimtarinë e tyre nëpërmjet kombinimit të punës në ambientet e institucionit dhe telepunës (puna në distancë on-line), me qëllim respektimin e rregullave të distancimit social ndërmjet të punësuarve, të përcaktuara nga Instituti i Shëndetit Publik, bazuar në sipërfaqen e institucionit;
    b) për realizimin e detyrimit të përcaktuar në shkronjën “a”, të kësaj pike, institucionet duhet të përcaktojnë në mënyrë të detajuar e të qartë grafikun e të punësuarve që do të punojnë në ambientet e institucionit dhe të atyre që do të kryejnë detyrat nëpërmjet telepunës. Grafiku duhet të miratohet nga sekretari i përgjithshëm/titullari i institucionit;
    c) në përcaktimin e të punësuarve që do të kryejnë detyrat nëpërmjet telepunës, institucionet duhet të bazohen në:
  26. vlerësimin e llojit të detyrave që ushtrojnë të punësuarit;
    ii. evidentimin e rasteve të të punësuarve me patologji të ndryshme, të cilët janë më të rrezikuar në rast infektimi;
    iii. evidentimin e të punësuarve që kanë në kujdestari fëmijë deri në moshën 14 (katërmbëdhjetë) vjeç.

Për rastet e parashikuara në nënndarjet “ii” dhe “iii”, të kësaj shkronje, përpara miratimit të grafikut, institucionet duhet të konsultohen me të punësuarit, me qëllim që të mundësohet realizimi i detyrave.

ç) Puna nëpërmjet telepunës ka të njëjtën kohëzgjatje kohore, si edhe puna në ambientet e punës së institucionit.

  1. Në rastet e kufizimeve të orarit të mësimit gjatë periudhave të gjendjeve të epidemive:
  2. a) orari i punës për të punësuarit e përcaktuar në pikën 2, të kreut I, të këtij vendimi, që janë prindër apo kujdestarë ligjorë të fëmijëve që frekuentojnë/ndjekin arsimin parashkollor dhe arsimin bazë, për ditët kur ata duhet të kryejnë detyrat në ambientet e institucionit, sipas grafikut të miratuar, përcaktohet nga titullari i institucionit;
    b) orari i punës për këta të punësuar gjatë kësaj periudhe përcaktohet në varësi të orarit që fëmija/fëmijët e tyre do të frekuentojnë mësimin, por duke siguruar që kohëzgjatja maksimale e punës të mos ndryshojë.
  3. DISPOZITA KALIMTARE DHE TË FUNDIT
  4. Ngarkohen Departamenti i Administratës Publike për institucionet e administratës shtetërore dhe secili institucion i pavarur e njësi e vetëqeverisjes vendore për institucionin e tyre të miratojnë, rast pas rasti, rregullat e procedurat standarde të punës të harmonizuara, në përputhje me përcaktimet e kreut V, të këtij vendimi, dhe udhëzimet e dhëna nga Instituti i Shëndetit Publik apo institucione/organe të tjera të ngarkuara nga legjislacioni në fuqi për përcaktimin e rregullave në rastet e epidemive.
  5. Pushimi vjetor i paguar, pushimet e tjera dhe koha e kryerjes së tyre shënohen në dosjen e personelit të të punësuarit.
  6. Urdhri nr.80, datë 17.11.2020, i Departamentit të Administratës Publike, “Për miratimin e rregullave dhe procedurave standarde të punës të harmonizuara, gjatë periudhës së gjendjes së epidemisë së shkaktuar nga COVID-19 dhe periudhës së kohëzgjatjes së vitit shkollor 2020 – 2021”, dhe urdhrat/udhëzimet e institucioneve të pavarura dhe njësive të vetëqeverisjes vendore, të miratuara në zbatim të pikave 4, 5 dhe 6, të kreut III, të vendimit nr.511, datë 24.10.2002, të Këshillit të Ministrave, “Për kohëzgjatjen e punës dhe të pushimit në institucionet e administratës shtetërore”, të ndryshuar, vazhdojnë të jenë në fuqi deri në përfundim të gjendjes së epidemisë së shkaktuar nga COVID-19.
  7. Vendimi nr.511, datë 24.10.2002, i Këshillit të Ministrave, “Për kohëzgjatjen e punës dhe të pushimit në institucionet shtetërore”, i ndryshuar, shfuqizohet.

Ky vendim hyn në fuqi pas botimit në “Fletoren zyrtare”.

K R Y E M I N I S T R I
EDI RAMA

Në mungesë dhe me porosi
ZËVENDËSKRYEMINISTRI
ARBEN AHMETAJ

 

Alert.al

Dokumentet - Kërkesa e Qendrës ALERT, Autoriteti i Konkurencës nis hetimin për tregun e naftës dhe benzinës, lë dëtyra për gazin. Ja situata në porte dhe pozitat dominuese të koncensionarëve

Autoriteti i Konkurencës ka nisur hetimin e thelluar në tregun e hidrokarbureve, për ngarkim-shkarkimin, importin, depozitimin dhe shitjen me shimicë të naftës e benzinës. Shkak për këtë është bërë pozita dominuese në tregje. Ndërsa për gazin e lëngshëm GLN, hetimi është mbyllur, me disa detyrime për ndërmarrjet koncencionare PIA SHA, Romano Port SHA dhe Portit MBM.

Në përgjigje të kërkesë së dërguar nga Qendra Alert në muajin gusht, “për nisje të menjëhershme të hetimit të thelluar për kompanitë e hidrokarbureve, pasi rritja e çmimit të tyre nuk justifikohet me lëvizjet në bursat ndëkombëtare”, Autoriteti i Konkurencës i është përgjigjur Qendrës Alert, më 1 tetor 2021, me anë të shkresës me numër protokolli 376/1.

Shkresa njofton për nisjen e hetimeve për një periudhë 3-vjeçare për karburantet naftë dhe benzinë, si dhe mbylljen e hetimeve me disa detyrime për gazin e lëngshëm LPG, pasi edhe aty, kompanitë paraqesin disa probleme e parregullsi.

Bashkëngjitur shkresës, Autoriteti i Konkurencës ka vendosur në dispozicion të Qendrës Alert dhe të gjitha verifikimet e kryera, ku vihen re probleme me dominimin në tredhe të disa kompanive, si në Porto Romano, ashtu dhe në Portin e Vlorës ku operon e vetme një kompani.

Sipas Autoritetit të Konkurencës, në vendimin Nr.804, datë 4.6.2021 “Për hapjen e procedurës së hetimit të thelluar në tregun e ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit, shitjes me shumicë të karburanteve”.

Në lidhje me Vlerësimin e sjelljes së ndërmarrjeve në treg:

Ndërmarrjes PIA SHA, i është dhënë me koncesion ndërtimi dhe shfrytëzimi i terminalit bregdetar në gjirin e Vlorës, për depozitimin e naftës dhe të nënprodukteve të saj, në portin Vlora-1, si dhe ndërtimin dhe shfrytëzimin e infrastrukturës portuale të nevojshme në shërbim të terminalit bregdetar. Në bazë të kontratës Koncesionare, Koncesionari PIA është i vetmi entitet, në të gjithë zonën e Gjirit të Vlorës (përfshirë zonën detare dhe platformat detare, nëse ka, të Gjirit të Vlorës), që do të lejohet të ndërtojë dhe të shfrytëzojë një terminal bregdetar dhe infrastrukturën e tij portuale, përfshirë këtu edhe platformat në det, si dhe i vetmi entitet i pajisur me të drejtën për të depozituar e trajtuar (ngarkim-shkarkim)(nga brenda dhe nga jashtë, nga toka dhe nga deti) naftë, produkte të naftës, produkte të gazit të lëngshëm dhe produkte të tjera të lëngshme. Në bazë të këtij koncesioni ndërmarrja PIA SHA zotëron pozitë dominuese në tregun e ngarkim-shkarkimit dhe depozitimit të karburanteve në portin Vlora-1.

Për ofrimin e shërbimit të trajtimit (ngarkim-shkarkimit) dhe depozitimit të naftës dhe të nënprodukteve të saj, në portin Vlora-1, ku operon koncesionari PIA SHA, ndodhen 13 depozita për karburantet me kapacitet total përdorimi XXX m3. PIA SHA ka hyr në marrëdhënie kontraktore me operatorët e kualifikuar të interesuar për të operuar në këtë terminal lidhur me këto depozita. Gjatë periudhës hetimore PIA ka depozituar 7 (shtatë) kontrata të lidhura ndër vite: 3 (tre) me shoqëri shqiptare dhe 4 (katër) me shoqëri të huaja.

PIA SHA lidh kontrata në terma afate gjatë, si dhe kërkon garanci financiare ose kontribut për investimet nga këta operatorë, duke i dhënë asaj mundësinë si ndërmarrje me pozitë dominuese, për të vendosur kushte kontraktore, të cilat mund të pengojnë, kufizojnë, ose shtrembërojnë konkurrencën në tregun përkatës.

Me vendimin e OSHA nr. 4, datë 01.04.2010 janë miratuar tarifat e shërbimeve portuale të aplikuara nga PIA në Portin Vlora 1. Në lidhje me tarifat për shërbimet ndihmëse të depozitimit si trajtimi (ngarkim/shkarkimi) i anijeve ose për shërbime të tjera tregtare që ajo kryen për klientët që kanë kontraktuar kapacitete në terminalin PIA, ato vendosen me marrëveshje midis palëve kontraktuale, pasi nuk janë të miratuara paraprakisht nga OSHA. PIA SHA nuk është e detyruar të shpallë dhe/ose të paraqesë për miratim pranë OSHA-së tarifat për shërbimet ndihmëse të depozitimit si trajtimi (ngarkim/shkarkimi) i anijeve ose për shërbime të tjera tregtare që ajo kryen për klientët që kanë kontraktuar kapacitete në terminalin PIA.

Në Porto Romano, Durrës, operojnë dy ndërmarrje koncesionare: (1) ndërmarrja Romano Port SHA, dhe (2) ndërmarrja Porti MBM.

Ndërmarrjes Romano Port SHA i është dhënë me koncesion ndërtimi dhe shfrytëzimi i pontilit të naftës, gazit dhe nënprodukteve të tyre në zonën bregdetare të Porto-Romanos, Durrës. Në bazë të këtij koncesioni ndërmarrja Romano Port SHA zotëron pozitë dominuese për kapacitetin deri në 20.000 ton në tregun e ngarkim-shkarkimit të anijeve që transportojnë karburante në zonën bregdetare Porto Romano, Durrës.

Tarifat e aplikuara për shërbimet portuale për Romano Port SHA, Porto Romano, Durrës, janë miratuar me vendimin e OSHA nr. 3, datë 04.03.2009, Vendimin nr. 6, datë 10.09.2009 dhe Vendimin nr. 1, datë 09.06.2014. Tarifat e ngarkim-shkarkimit të anijeve në Romano Port SHA përshihen në këto vendime të OSHA-së, ndryshe nga koncesionari PIA SHA i cili i vendos këto tarifa me marrëveshje midis palëve.

Për ofrimin e shërbimeve të përpunimit të anijeve me karburante ndërmarrja koncesionare Romano-Port SHA ka hyrë në marëdhënie kontraktore me Agjencitë Detare/Spedicionere ose pritësin e mallit, pronarin e mallit (Operatorët Ekonomikë). Konkretisht gjatë periudhës hetimore Romano-Port SHA ka lidhur 18 kontrata tip, nga të cilat 8 kontrata me Operatorëte tregut dhe 10 kontrata me Agjencitë Detare/Spedicionere. Këto janë kontrata Tip, me afat 1 vjecar, me të drejtë rinovimi, me të njëjtat kushte të përgjithshme për nga objekti, qëllimi, mënyra e pagesës, të drejtat dhe detyrimet e palëve lidhur me realizimin e shërbimit të ngarkim/shkarkimit të anijeve, si dhe kushtet e tjera të kontratës me të cilën operon ndërmarrja Romano-Port në Porto Romano, Durrës.

Në kontratë përcaktohet se Koncesionari Romano Port SHA për ofrimin e shërbimeve të përpunimit (ngrakim-shkarkimit) të anijeve me karburante, aplikon tarifat e miratuara nga OSHA me vendimiin nr. 3, datë 04.03.2009, vendimin nr. 6, datë 10.09.2009 dhe Vendimin nr. 1, datë 09.06.2014. Tarifat e papërcaktuara nga OSHA, negocohen me mirëkuptim mes palëve.

Ndërmarrja Porti MBM në bazë të kontratës koncesionare (ligji nr. 104/2015, datë 23.9.2015) ka fituar të drejtën ekskluzive për ofrimin e shërbimit të ngarkim-shkarkimit të mjeteve lundruese që transportojnë hidrokarbure të madhësive mbi 20.000 ton dhe me zhytje mbi 8 (tetë) metra, në Porto Romano Durrës, për një periudhe prej 35 vjetësh. Në bazë të këtij koncesioni ndërmarrja Porti MBM zotëron pozitë dominuese për kapacitetin mbi 20.000 ton dhe me zhytje mbi 8 (tetë) metra në tregun e ngarkim-shkarkimit të anijeve që transportojnë karburanteve në zonën bregdetare Porto Romano, Durrës.

Për ofrimin e shërbimeve të përpunimit të anijeve me karburante, ndërmarrja koncesionare Porti MBM ka hyrë në marëdhënie kontraktore me Agjencitë Detare/Spedicionere ose pritësin e mallit, pronarin e mallit (Operatorët Ekonomikë). Konkretisht gjatë periudhës hetimore Porti MBM ka lidhur 11 kontrata tip, nga të cilat 5 kontrata me Operatorët e tregut dhe 6 kontrata me Agjencitë Detare/Spedicionere. Këto janë kontrata Tip, me afat 1 vjecar, me të drejtë rinovimi, me të njëjtat kushte të përgjithshme për nga objekti, qëllimi, mënyra e pagesës, të drejtat dhe detyrimet e palëve lidhur me realizimin e shërbimit të ngarkim/shkarkimit të anijeve, si dhe kushtet e tjera të kontratës me të cilën operon ndërmarrja Porti MBM në Porto Romano, Durrës.

Për ofrimin e këtyre shërbimeve Koncesionari aplikon tarifat e miratuara me Udhëzimin e përbashkët të MIE dhe MFE nr. 5749/5, datë 10.09.2019 “Për përcaktimin e tarifave të shërbimeve portuale të portit të llojit MBM në Porto Romano, Durrës”, të cilat ofrohen në mënyrë të barabartë për të gjithë përdoruesit e terminalit të Portit MBM. Tarifat e papërcaktuara në këtë udhëzim, negocohen me mirëkuptim mes palëve.

Tarifat e miratuara nga OSHA për ngarkim-shkarkimin e karburantevet si për Romano Port SHA dhe Portin MBM, në Porto Romano Durrës janë njësoj. Përsa i përket tarifave të tjera portuale tarifat maksimale janë të njëjta dhe për Romano Port SHA ka dhe tarifa miminale, por Porti MBM ka disa zëra shtesë për shkak të pozicionit të tij gjeografik.

Referuar lidhjes aksionare në Porto Romano Durrës, rezulton se ekziston një lidhje integrimi vertikal e shoqërive koncesionare dhe shoqërive që kanë depozitat në këto koncesione, si dhe me importuesit/tregtarët me shumicë në tregun e karburanteve, duke i dhënë ndërmarrjeve koncesionare një fuqi tregu, e cila duke patur parasysh pozitën e koncesionarëve në treg, mund të çojë në lidhjen e marrëveshjeve të ndaluara gjë që bie në kundërshtim me nenin 4 të ligjit nr. 9121/2003 si dhe në kundërshtim me nenin 9 të ligjit nr. 9121/2003 nëpërmjet vendosjes së kushteve të padrejta të tregtimit dhe për pasojë në abuzim me pozitën e tyre në treg.

Në lidhje me tregun e importit dhe shitjes me shumicë, vihet re se pjesa më e madhe e karburanteve që importohen në vendin tonë është mbi XX% naftë dhe më pak se XX% benzinë. Pjesa më e madhe e importit të benzinës dhe naftës, për periudhën nën hetim, kryhet nëpërmjet Portit të Durrësit (rreth XX% e importit) dhe një pjesë e vogël e importit realizohet nëpërmjet portit të Vlorës.

Sjellja e koncensionarit PIA SHA si ndërmarrje me pozitë dominuese në tregun përkatës, në lidhje me vetpërcaktimin e tarifave për shërbimet ndihmesë të depozitimit si trajtimi (ngarkim/shkarkimi) i anijeve ose për shërbime të tjera tregtare që ajo kryen për klientët që kanë kontraktuar kapacitete në terminalin PIA, si dhe lidhja e këtyre kontratave në terma afat gjatë me nënkontraktorët mund të përbëjë sjellje e cila bie në kundërshtim me nenin 4 apo 9 të ligjit nr. 9121/2003.

Referuar strukturës së tregut të ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit, shitjes me shumicë të karburanteve, nga dy ndërmarrje koncesionare: (1) ndërmarrja Romano Port SHA, dhe (2) ndërmarrja Porti MBM, që operojnë në Porto Romano, Durrës, rezulton se ekziston një lidhje integrimi vertikal e shoqërive koncesionare dhe shoqërive që kanë depozitat në këto koncesione, si dhe me importuesit/tregtarët me shumicë në tregun e karburanteve, duke i dhënë ndërmarrjeve koncesionare një fuqi tregu, e cila duke patur parasysh pozitën e koncesionarëve në treg, mund të çojë në lidhjen e marrëveshjeve të ndaluara gjë që bie në kundërshtim me nenin 4 të ligjit nr. 9121/2003 si dhe në kundërshtim me nenin 9 të ligjit nr. 9121/2003, nëpërmjet vendosjes së kushteve të padrejta të tregtimit dhe për pasojë në abuzim me pozitën e tyre në treg.

Sipas dokumenteve të vëna në dispozivion, Komisioni i Konkurrencës, bazuar në nenet 4 dhe 9, nenin 24 shkronja d, nenin 26 dhe nenin 43, pika 1, e ligjit nr. 9121, datë 28.07.2003 “Për Mbrojtjen e Konkurrencës”, i ndryshuar, vendosi:

Hapjen e procedurës së hetimit të thelluar në tregun e ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit, shitjes me shumicë të karburanteve ndaj ndërmarrjeve.

Koncensionarit PIA SHA dhe ndërmarrjeve që kanë kontrata depozitimi afatgjatë me të.

Koncensionarit Romano Porto SHA dhe ndërmarrjen e integruar vertikalisht me të.

Koncensionarit Porti MBM dhe ndërmarrjet e integruar vertikalisht me të.

Ndërmarrjet të cilat kanë depozita në zonën e Porto Romanos dhe kanë kontrata me

Romano Port SHA dhe Portin MBM.II. Hetimi i Thelluar do të përfshijë periudhën kohore 1 Janar 2017 deri në 30 Tetor 2020.

Raporti i hetimit të thelluar duhet të paraqitet në Komisionin e Konkurrencës jo më vonë se gjashtë (6) muaj nga marrja e këtij vendimi.

Ndërkohë, në vendimin me numër 812, datë 02.09.2021, Autoriteti i Konkurencës ka vendosur “mbylljen e procedurës së hetimit të thelluar në tregun e ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit, shitjes me shumicë të GLN-së me detyrime për ndërmarrjet koncesionare PIA SHA, Romano Port SHA dhe Portit MBM”. Kjo pasi, edhe ka disa parregullsi që krijojnë dyshime.

Vlerësimi i pozitës dominuese, sipas Autoritetit të Konkurencës
Ndërmarrjes PIA SHA, i është dhënë me koncesion ndërtimi dhe shfrytëzimi i terminalit bregdetar në gjirin e Vlorës, për depozitimin e naftës dhe te nënprodukteve te saj, në portin Vlora-1, si dhe ndërtimi dhe shfrytëzimi i infrastrukturës portuale të nevojshme në shërbim të terminalit bregdetar. Në bazë të kontratës Koncesionare, Koncesionari PIA SHA është i vetmi entitet, në të gjithë zonën e Gjirit të Vlorës (përfshirë zonën detare dhe platformat detare, nëse ka, të Gjirit të Vlorës), që do të lejohet të ndërtojë dhe të shfrytëzojë një terminal bregdetar dhe infrastrukturën e tij portuale, përfshirë këtu edhe platformat në det, si dhe i vetmi entitet i pajisur me të drejtën për të depozituar e trajtuar (ngarkim-shkarkim) (nga brenda dhe nga jashtë, nga toka dhe nga deti) naftë, produkte të naftës, produkte të gazit të lëngshëm dhe produkte të tjera të lëngshme.
Në bazë të këtij koncesioni ndërmarrja PIA SHA zotëron pozitë dominuese në tregun e ngarkim-shkarkimit dhe depozitimit të GLN-së në portin Vlora-1.
Ndërmarrjes Romano Port SHA i është dhënë me koncesion ndërtimi dhe shfrytëzimi i pontilit të naftës, gazit dhe nënprodukteve të tyre në zonën bregdetare të Porto Romanos, Durrës. Në bazë të këtij koncesioni ndërmarrja Romano Port SHA ka ekskluzivitetin e ofrimit të shërbimit të ngarkim-shkarkimit në zonën bregdetare të Porto-Romanos, Durrës, me kapacitet të kufizuar të përpunimit të anijeve që transportojnë hidrokarbure, deri në 20.000 ton. Referuar ligjit nr. 9578, datë 11.7.2006, “Për miratimin e disa shtesave dhe ndryshimeve në “Marrëveshjen e koncesionit, të formës “BOT”, për ndërtimin dhe shfrytëzimin e pontilit të naftës, gazit e nënprodukteve të tyre në zonën bregdetare të Porto-Romanos, Durrës”,
ratifikuar me ligjin nr. 9298, datë 28.10.2004”, Romano Port SHA operon me kapacitet 15.000 ton për gazin e lëngshëm të naftës (GLN) dhe 20.000 ton për naftën.
Në bazë të këtij koncesioni Romano Port SHA aktualisht zotëron pozitë dominuese për kapacitetin deri në 15.000 tonë në tregun e ngarkim-shkarkimit të GLN-së në zonën bregdetare Porto Romano, Durrës.
Ndërmarrjes Porti MBM i është dhënë me koncesion e drejta ekskluzive për ofrimin e shërbimit të ngarkim-shkarkimit të mjeteve lundruese që transportojnë hidrokarbure të madhësive mbi 20.000 ton dhe me zhytje mbi 8 (tetë) metra, në Porto Romano Durrës.
Në bazë të këtij koncesioni Porti MBM zotëron pozitë dominuese për kapacitin mbi 20.000 ton dhe me zhytje mbi 8 (tetë) metra në tregun e ngarkim-shkarkimit të anijeve që transportojnë GLN në zonën bregdetare Porto Romano, Durrës.

Vlerësimi i sjelljes së ndërmarrjeve në treg
Importi, depozitimi dhe ngarkim-shkarkimi i GLN-së në territorin e Republikës së Shqipërisë realizohet nëpërmjet 3 Konçensioneve në dy porte në zonën gjeografike të ish Uzinës së Sodës PVC në Gjirin e Vlorës dhe në zonën gjeografike të Porto Romanos, Durrës, porte të cilat janë ndërtuar dhe funksionojnë mbi bazën e marrëveshjeve të koncesionit: PIA SHA, Romano Port SHA dhe Porti MBM, i cili operon në det, si dhe ndërmarrje që kanë depozita me qera të cilat operojnë në tregun e shitjes me shumicë dhe pakicë të GLN.
Ndërmarrjes PIA SHA, në bazë të kontratës Koncesionare, ndërmarrja PIA SHA zotëron pozitë dominuese në tregun e ngarkim-shkarkimit dhe depozitimit të GLN-së në portin Vlora-1.
Tarifat e shërbimeve portuale të aplikuara nga PIA SHA në Portin Vlora 1, janë miratuar me vendimin e OSHA nr. 4, datë 01.04.2010. Tarifat për ofrimin e shërbimit të depozitimit dhe trajtimit (ngarkim-shkarkimit) të anijeve me GLN, si dhe për shërbime të tjera tregtare që PIA SHA kryen për klientët që kanë kontraktuar kapacitete në terminalin PIA, vendosen me marrëveshje midis palëve kontraktuale, pasi nuk janë të miratuara paraprakisht nga OSHA në vendimin nr. 4/2010.
Ndërmarrja PIA zotërohet 100% nga LA PETROLIFERA ITALO RUMENA, e cila me koncesion Portin dhe infrastrukturën e ngarkim shkarkimit dhe depozitimit të GLN-së. Për ofrimin e shërbimit të depozitimit dhe trajtimit (ngarkim-shkarkimit) të GLN-së në terminalin e PIA-s në Vlorë, Koncesionari PIA ka hyrë në marrdhënie kontraktore me operatorin Fam Gas L.L.C. Kontrata e lidhur midis PIA-s dhe Fam Gas L.L.C është një kontratë afatgjatë, e cila ka të përcaktuar kapacitetin depozitues të dy sferave prej 4,800 m3, tarifat e ofrimit të shërbimit në varësi të sasisë së GLN-së së depozituar, si dhe një garanci (bankare ose cash) në një shumë prej 120,000 ose 200,000 euro (sipas kërkesës së PIA-s).
FAM GAS LLC operon në magazinë të lirë doganore dhe realizon zhdoganime të GLN nëpërmjet Kevin Gaz SHA, i cili ka si aksioner z. Gjergj Lekaj. Kevin Gaz SHA zotëron 100 % të aksioneve në ndërmarrjen Emanuel Gas SHPK, i cili operon në tregun e shitjes me shumicë dhe pakicë. Përsa më sipër rezulton se PIA SHA realizon depozitimin dhe ngarkim-shkarkimin e GLN në përputhje me kontratën koncesionare duke mos qenë e integruar vertikalisht në asnjë hallkë të tregtimit të GLN.
Xhiro e PIA SHA për vitin financiar 2019 është 620,248,147 lekë, me një fitim prej 117,020,895 lekë dhe normë fitimi prej 18.87 %. Fitimi i ndërmarrjes PIA SHA ka një rritje prej 16.2 % nga viti 2017 në vitin 2018, ndërsa nga viti 2018 në vitin 2019 fitimi është ulur me 28%. PIA SHA rezulton me një normë fitimi rreth 20% për periudhën nën hetim duke patur parasysh dhe pozitën e saj si ndërmarrja e vetme koncesionare në portin e Vlorës.
Kontrata e lidhur midis PIA-s dhe Fam Gas L.L.C është një kontratë afatgjatë, e cila ka të përcaktuar kapacitetin depozitues të dy sferave prej 4,800 m3, tarifat e ofrimit të shërbimit në varësi të sasisë së GLN-së së depozituar, si dhe një garanci (bankare ose cash) në një shumë prej 120,000 ose 200,000 euto (sipas kërkesës së PIA-s). Duke qenë se tarifat për ofrimin e shërbimit të depozitimit dhe trajtimit (ngarkimshkarkimit) të anijeve me GLN, si dhe për shërbime të tjera tregtare që PIA SHA kryen për klientët që kanë kontrata depozitimi në PIA SHA, nuk janë të miratuara paraprakisht nga OSHA, ato janë vendosur me marrëveshje midis palëve kontraktuale.
Referuar VKM-së nr. 110/2011, pikës 1/ii), midis Palëve (OSHA dhe PIA SHA) është rënë dakord se standardi tip për ofrimin e këtyre shërbimeve është kontrata me afat për kapacitete të dedikuara, edhe me afat të gjatë, si dhe duke siguruar nga klienti edhe garanci financiare ose një kontribut për investimet që do të kryhen nga PIA SHA.

PIA SHA dhe klientët e saj janë gjithashtu, të lirë të negociojnë forma të tjera kontrate. OSHA-ja është dakord se kontratat me afat janë thelbësore për të siguruar efikasitetin e investimit dhe furnizimin e rregullt të tregut. Operatorët do të kontaktojnë PIA SHA drejtpërdrejt dhe kohë më parë në mënyrë të mjaftueshme për shërbimet e saj.

OSHA konfimon të drejtat e plota të PIA SHA kundrejt operatorëve të kualifikuar, të interesuar për të operuar në terminal, duke e lejuar atë që të lidhë kontrata me afate të gjata, si dhe të kërkojë garanci financiare ose kontribut për investimet nga këta operatorë.
Gjithashtu, referuar pikës 1/iii) të VKM nr. 110/2011, jepet si shembull që PIA-ja nuk duhet t’u shërbejë operatorëve që nuk vendosin garanci financiare të kënaqshme për PIA-n, që i kryejnë pagesat me vonesë ose që nuk i kryejnë fare ato, ose që kanë refuzuar të përmbushin kontratat e tyre në të kaluarën.
Përsa më sipër, sjellja e ndërmarrjes PIA SHA gjatë përiudhës hetimore është bazuar në VKM nr. 110/2011.
Ndërmarrja Romano Port SHA, në bazë të Marrëveshjes së Koncesionit, ka ekskluzivitetin e ofrimit të shërbimit të ngarkim-shkarkimit në zonën bregdetare të Porto-Romanos, Durrës, me kapacitet të kufizuar të përpunimit të anijeve që transportojnë hidrokarbure, deri në 20.000 ton për naftën dhe 15.000 ton për gazin e lëngshëm të naftës (GLN). Në bazë të këtij koncesioni Romano Port SHA aktualisht zotëron pozitë dominuese për kapacitetin deri në 15.000 tonë në tregun e ngarkimshkarkimit të GLN-së në zonën bregdetare Porto Romano, Durrës.
Referuar ekstrakteve të regjistrit tregtar, ndërmarrja ROMANO PORT SHA zotërohet nga Z. Piro Bare me 99.84% të aksioneve. Ndërmarrja INTER GAZ SHA që ka ndërtuar depozita gazi pranë këtij Porti, zotërohet gjithashtu 50% nga Z.Piro Bare dhe 50% nga Z.Artan Dulaku. Ky aksionar (Z. Piro Bare) zotëron 100% të aksioneve në ndërmarrjen A&V GAZ SHA, e cila kryen veprimtari importi dhe tregtimi me shumicë dhe pakicë të GLN. Ndërmarrja A&V GAZ SHA zotëron 100% të aksioneve në ndërmarrjen AV Distribution SHA, e cila ushtron veprimtarinë në tregun e shitjes me shumicë të GLN-së. Për sa më sipër konstatohet se Romano Port SHA, kryen veprimtari në import, depozitim, tregtim me shumicë të GLN.
Tarifat e aplikuara për shërbimet portuale ku përfshihen edhe tarifat për ngarkim-shkarkim të GLN, në portin të Romano Port SHA, Porto Romano, Durrës, janë miratuar me vendimin e OSHA nr. 3, datë 04.03.2009, Vendimin nr. 6, datë 10.09.2009 dhe Vendimin nr. 1, datë 09.06.2014.
Romano Port SHA funksionon në bazë të “Rregullores së funksionimit të portit të përpunimit të lëndëve djegëse për shoqërinë Pomano Port”, miratuar me vendimin nr. 4, datë 27.04.2009 nga Organi Shtetëror i Autorizuar (MIE, MFE, MTM). Në nenin 5 të kësaj rregulloreje përcaktohen standardet teknike për akostimin e anijeve në platformë sipas madhësisë së anijes, të cilat variojnë nga 1.000 ton me zhytje 3.5 m deri në 40.000 ton me zhytje 11.5 m.
Referuar Kontratës Koncensionare, rezulton se Regullorja e Funksionimit, ka tejkalur të drejtën ekskluzive që i është dhënë Koncesionarit Romano Port SHA për ofrimin e shërbimit të ngarkim-shkarkimit të anijeve që transportojnë hidrokarbure të madhësive deri në 20.000 ton, në Porto Romano Durrës, duke i lejuar atij, që të kryejë përpunimin e anijeve të madhësive edhe më të mëdha se 20.000 ton.
Për ofrimin e shërbimeve të përpunimit të anijeve me GLN, ndërmarrja koncesionare Romano-Port SHA ka hyrë në marrëdhënie juridike detyrimi me Agjencitë Detare/Spedicionere ose pritësin e mallit, pronarin e mallit (Operatorët Ekonomikë), nëpërmjet kontratës Tip, me afat 1 vjeçar, me të drejtë rinovimi, me të njëjtat kushte të përgjithshme për nga objekti, qëllimi, mënyra e pagesës, të drejtat dhe detyrimet e palëve lidhur me realizimin e shërbimit të ngarkim/shkarkimit të anijeve, si dhe kushtet e tjera të kontratës me të cilën operon ndërmarrja Romano-Port në Porto Romano, Durrës.
Në kontratë përcaktohet se Koncesionari Romano Port SHA për ofrimin e shërbimeve të përpunimit (ngrakim-shkarkimit) të anijeve me GLN, aplikon tarifat e miratuara nga OSHA me vendimin nr. 3, datë 04.03.2009, vendimin nr. 6, datë 10.09.2009 dhe vendimin nr. 1, datë 09.06.2014. Tarifat e papërcaktuara nga OSHA, negociohen me mirëkuptim mes palëve.
Sa më sipër, kontratat e lidhura nga ndërmarrja Romano-Port me Operatorët Ekonomikë dhe Agjencitë Detare/Spedicionere nuk përcaktojnë çmime apo pagesa të tjera të ndryshme nga ato të miratuara nga OSHA në ngarkim të palëve, dhe të gjitha palët janë vendosur përballë kushteve të barabarta të ofrimit të shërbimeve portuale nga ana e Koncesionarit Romano-Port SHA.
Ndërmarrjes Porti MBM në bazë të kontratës koncesionare (ligji nr. 104/2015, datë 23.9.2015) ka fituar të drejtën ekskluzive për përdorimin e portit dhe zotërimin e lirë të zonës (neni 32, pika 1/a), për ofrimin e shërbimit të ngarkim-shkarkimit të mjeteve lundruese që transportojnë hidrokarbure të madhësive mbi 20.000 ton dhe me zhytje mbi 8 (tetë) metra, në Porto Romano Durrës, për një periudhe prej 35 vjetësh. Në bazë të këtij koncesioni Porti MBM zotëron pozitë dominuese për kapacitin mbi 20.000 ton dhe me zhytje mbi 8 (tetë) metra në tregun e ngarkim-shkarkimit të anijeve që transportojnë GLN në zonën bregdetare Porto Romano, Durrës.
Tarifat për shërbimet portuale të Portit MBM, ku përfshihen edhe tarifat për ngarkimshkarkim të GLN, janë të miratuara me Udhëzimin e Përbashkët të Ministrisë së Transportit dhe Infrastrukturës (sot MIE) në bashkëpunim me Ministrinë e Financave nr. 5749/5 datë 10.9.2019 “Për përcaktimin e tarifave të shërbimeve portuale të portit të llojit MBM në Porto Romano, Durrës”. Vërehet se ndërmarrjet Romano Port SHA dhe Porti MBM, të cilat operojnë në tregun e ngarkim-shkarkimit në porto RomanoDurrës, aplikojnë pothuajse tarifa të njëjta lidhur me përpunimin dhe administrimin e produktit të GLN-së të miratuara me vendimet përkatëse nga OSHA.

Porti MBM funksionon në bazë të “Rregullores së funksionimit të portit të përpunimit të lëndëve djegëse për shoqërinë koncesionare MBM”, miratuar me vendimin nr. 1, datë 03.05.2019 të MIE si Organi Shtetëror i Autorizuar. Në nenin 8 të kësaj rregulloreje përcaktohen standadet teknike për akostimin e anijeve në platformë sipas madhësisë së anijes, të cilat variojnë nga 1.000 ton me zhytje 3.5 m deri në 40.000 ton me zhytje 11.5 m.
Nëpërmjet Rregullores së Funksionimit, MIE ka lejuar Portin MBM të kryejë ofrimin e shërbimit të ngarkim-shkarkimit të anijeve hidrokarbure të madhësive nën 20.000 ton duke i lejuar atij, siç rezulton edhe nga të dhënat e depozituara nga Porti MBM se gjatë periudhës hetimore ky koncensionar ka realizuar ngarkim –shkarkim të anijeve me GLN me kapacitet nën 20 000 ton.
Porti MBM zotërohet 99% nga ndërmarrja ADRIATIC BAY INVESTMENT GROUP SHPK, e cila zotërohet 65% nga KASTRATI GROUP. TENET SHA, e cila operon në tregun e depozitimit të GLN dhe shitjes me shumicë zotërohet 50% nga KASTRATI GROUP. TENET SHA shet në tregun e pakicës nëpërmejt ndërmarrjes Albania Gas Tech SHA, e cila është pjesë e KASTRATI GROUP.

Për ofrimin e shërbimeve të përpunimit të anijeve me hidrokarbure, ndërmarrja koncesionare Porti MBM ka hyrë në marëdhënie kontraktore me Agjencitë Detare/Spedicionere ose pritësin e mallit, pronarin e mallit (Operatorët Ekonomikë). Konkretisht gjatë periudhës hetimore Porti MBM ka lidhur 11 kontrata tip, nga të cilat 5 kontrata me Operatorët e tregut dhe 6 kontrata me Agjencitë Detare/Spedicionere. Këto janë kontrata Tip, me afat 1 vjeçar, me të drejtë rinovimi, me të njëjtat kushte të përgjithshme për nga objekti, qëllimi, mënyra e pagesës, të drejtat dhe detyrimet e palëve lidhur me realizimin e shërbimit të ngarkim/shkarkimit të anijeve, si dhe kushtet e tjera të kontratës me të cilën operon ndërmarrja Porti MBM në Porto Romano, Durrës.
Sipas kontratave për ofrimin e shërbimeve nga Koncesionari aplikohen tarifat e miratuara me Udhëzimin e përbashkët të MIE dhe MFE nr. 5749/5, datë 10.09.2019 “Për përcaktimin e tarifave të shërbimeve portuale të portit të llojit MBM në Porto Romano, Durrës”, të cilat ofrohen në mënyrë të barabartë për të gjithë përdoruesit e terminalit të Portit MBM. Tarifat e papërcaktuara në këtë udhëzim, negociohen me mirëkuptim mes palëve.
Kontratat tip të lidhura nga Porti MBM me operatorët dhe Agjencitë Detare/Spedicionere nuk përcaktojnë çmime apo pagesa të tjera të ndryshme nga ato të miratuara me udhëzimin e përbashkët të MIE dhe MFE në ngarkim të palëve, dhe të gjitha palët janë vendosur përballë kushteve të barabarta të ofrimit të shërbimeve portuale nga ana e Koncesionarit Porti MBM.
Në lidhje me strukturën dhe përqendrimin e tregut të importit të GLN vërehet se:
– Për vitin 2017 ndërmarrja me pjesën më të lartë të tregut prej 32.98% është ndërmarrja Kevin-Gaz SHA, ndërmarrja A&V GAS SHA zotëron pjesën prej 28.12% të tregut, ndërsa TENET SHA zotëron pjesën prej 20.58% të tregut.
– Për vitin 2018 ndërmarrja me pjesën më të lartë të tregut prej 35.02% është ndërmarrja AV INTERNATIONAL GROUP SHA, ndërmarrja TENET SHA zotëron pjesën prej 33.74% të tregut, ndërsa Kevin-Gaz SHA zotëron pjesën prej 21.47% të tregut.
– Për vitin 2019 vihet re se ndërmarrja me pjesën më të lartë të tregut prej 34.63% është ndërmarrja TENET SHA, ndërmarrja AV INTERNATIONAL GROUP SHA zotëron pjesën prej 31.94% të tregut, ndërsa KEVIN-GAZ zotëron pjesën prej 25.3% të tregut.
– Për periudhën janar-shtator 2020 ndërmarrja me pjesën më të lartë të tregut prej 35.2% është ndërmarrja AV INTERNATIONAL GROUP SHA, ndërmarrja Kevin-Gaz SHA zotëron pjesën prej 22.32% të tregut, ndërsa TENET SHA zotëron pjesën prej 20.48% të tregut.
37. Ndërmarrjet e integruara vertikalisht me koncensionarët përkatësisht Tenet SHA dhe
AV International Group SHA realizojnë pjesën më të madhe të importit gati 50 %.
Tregu i importit të GLN gjatë periudhës hetimore paraqitet me tregues shumë të lartë
përqendrimi HHI.
Nga analiza e çmimeve të shitjes me shumicë të ndërmarrjeve nën hetim, nuk konstatohen çmime të përafërta apo të njëjta si rrjedhojë nuk jemi përpara rastit të një sjellje të bashkërenduar në kuptim të nenit 4 të ligjit nr.9121/2003.

Me qëllim realizimin e analizës ekomike të ngjeshjes së çmimeve për secilën nga ndërmarrjet e integruara vertikalisht në nivele të ndryshme tregtimi, janë krahasuar çmimet mesatare vjetore të blerjes dhe shitjes së ndërmarrjeve të integruara dhe ndërmarrjeve jo të integruara, si dhe është bërë analiza financiare e fitimeve, nga ku rezulton se:
– Ndërmarrja AV International Group SHA, e integruar vertikalisht me Koncesionarin Romano Port SHA nuk aplikon ngjeshje të çmimeve me qëllim transferimin e fitimeve, duke mos qënë para kushteve të nënit 9 të ligjit nr 9121/2003 për abuzimin me pozitën dominuese.
– Ndërmarrja Kevin-Gaz SHA, e integruar vertikalisht me Emanuel Gas SHPK nuk aplikon ngjeshje të çmimeve me qëllim transferimin e fitimeve, duke mos qënë para kushteve të nenit 9 të ligjit nr 9121/2003 për abuzimin me pozitën dominuese.
– Ndërmarrja Tenet SHA, e integruar vertikalisht me Koncesionarin Porti MBM nuk aplikon ngjeshje të çmimeve me qëllim transferimin e fitimeve, duke mos qënë para kushteve të nenit 9 të ligjit nr 9121/2003 për abuzimin me pozitën dominuese.
Referuar sa më sipër, nuk konstatohen shënja të kufizimit të konkurrencës nga ana e ndërmarrjeve nën hetim në tregun e ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit, shitjes me shumicë të GLN-së, por ndërmarrjet koncesionare, PIA SHA, Romano Port SHA dhe Porti MBM, të cilat kanë pozitë dominuese, kanë detyrim të veçantë për të mos abuzuar me pozitën dominuese që zotërojnë dhe të mos kryejnë sjellje të ndaluara në treg, veçanërisht nga ato të përcaktuara në nenin 9, pika 2 të ligjit nr. 9121/2003. Në zbatim të nenit 70 të ligjit nr. 9121/2003 OSHA (MIE, MFE) ka detyrimin të zbatojë dispozitat e ligjit nr. 9121/2003 dhe të sigurojë një konkurrencë të ndershme dhe efektive.
Për këto arsye:

Komisioni i Konkurrencës, bazuar në nenin 9, nenin 24 shkronja d, nenin 26 dhe nenin
43, pika 5, të ligjit nr. 9121, datë 28.07.2003 “Për Mbrojtjen e Konkurrencës”, i
ndryshuar,
Vendosi:
Detyrimin e ndërmarrjeve koncesionare PIA SHA, Romano Port SHA, Portit MBM në respektim të nenit 9 të ligjit nr. 9121/2003, në veçanti të sillen:
a) duke mos vendosur, në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë, çmime të padrejta
të blerjes ose shitjes apo e kushte të tjera të padrejta të tregtimit;
b) duke mos zbatuar kushte të pabarabarta për veprime tregtare të njëjta me palët,
duke mos i vendosur ato në gjendje të pafavorshme konkurrence;
c) duke mos vendosur kushte për lidhjen e kontratave me palët e tjera, që këto të
fundit të pranojnë detyrime shtesë, të cilat, për vetë natyrën e tyre ose sipas
praktikave tregtare, nuk kanë lidhje me objektin e kontratave në fjalë.

Mbylljen e procedurës së hetimit të thelluar në tregun e ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit, shitjes me shumicë të GLN.

 

Qendra ALERT – Alert.al

Komisioneri i Mbrojtjes së Konsumatorit, i vetmi që reagon pas kërkesës që ALERT i dërgoi Autoritetit të Konkurencës për rritjen e pajustifikueshme të çmimit të gazit të lëngshëm dhe karburanteve tjera

Komisioneri i Mbrojtjes së Konsumatorit, është institucioni i parë dhe i vetëm deri tani, që u vu në lëvizje për ankesës së Qendrës ALERT, “Për rritjen e pajustifikueshme të çmimit të karburantit në tregun e shitjes me pakicë”, veçanërisht të gazit të lëngshëm.

Më 19 gusht 2021, Qendra ALERT i dërgoi një shkresë Autoritetit të Konkurencës me Nr.Prokokolli 44, “Për nisjen e verifikimeve dhe nisjen e hetimit ndaj kompanive të importit dhe tregtimit me shumicë e pakicë, në lidhje me rritjen e pajustifikueshme të çmimit të karburantit për automjete, naftë, benzinë dhe laz i lëngshëm (LPG).

Institucioni i vetëm që ka reaguar deri tani, edhe pse ka kaluar më shumë se një muaj, është Komisioneri i Mbrojtjes së Konsumatorit, të cilit shkresa e Qendrës ALERT i isnte dërguar “për dijeni”.

KMK, më 17.09.2021, shkresën e mbërritur ia ka përcjellë “për dijeni” Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë dhe Drejtorisë së Përgjithshme të Metrologjisë.

Ndërkohë, nga Autoriteti i Konkurencës nuk ka ende asnjë njoftim apo informacion nëse kjo shkresë është marrë në konsidetarë, nëse ka nisur hetimi etj.

“Qendra ALERT e ka ndjekur me shumë shqetësim rritjen e çmimit të karburanteve gjatë dy muajve të fundit në tregun e shitjes me pakicë, të naftës, benzinës dhe veçanërisht të gazit të lëngshëm (LPG), gjë që bie direkt në kurrizin e konsumatorëve dhe ekonomisë së tyre familjare. Në bursat ndërkombëtare nuk ka pasur një rritje të çmimeve dhe kapërcim kaq të madh, ndërsa në vendet fqinje si Kosova, Mali i Zi dhe Maqedonia, çmimet kanë pasur një luhatje fare minimale krahasuar me muajt e maj ose qershor 2021. Ndërsa në Shqipëri, konsumatorët po e blejnë karburantin për automjetet e tyve me çmime të rritura menjëherë dhe në mënyrë të paspjegueshme, pasi bursat nërkombëtare nuk kanë pasur rritje kaq të madhe.

Nga informacionet që kemi, por edhe nga dyshime të bazuara, mendojmë dhe gjykojmë se, e gjithë kjo barrë në dëm të konsumatorëve, vjen vetëm si shkak i monopolit në import, si dhe e detyrimit të shitjes me pakicë me çmimet e referuara nga importuesit. Në të kundërt, iu ndërpritet furnizimi.

Për këto arsye, Qendra ALERT kërkon nga Autoriteti i Konkurencës, nisjen e hetimit të thelluar e të menjëhershëm ndaj kompanive importuese dhe tregtuese të hidrokarbureve në Republikën e Shqipërisë, si dhe ndaj pikave të tregtimit me pakicë, pjesa më e madhe e të cilave nuk kanë të njëjtit aksioner dhe administrator me importuesit.

Autoriteti i Konkurencës është i detyruar të hetojë raste të tilla të monopilit, vendosjes apo përcaktimit të çmimeve abuzive në dëm të konsumatorit.

Bazë ligjore, Ligji Nr.9121, datë 28.7.2003, “Për mbrojtjen e Konkurencës”, (i ndryshuar); Neni 4, Marrëveshjet e ndaluara; Neni 8, Vlerësimi i pozitës dominuese; Neni 9, Abuzimi me pozitën dominuese në treg; Neni 43; Hetimi i thelluar”, thuhet në shkresën e 19 gushtit 2021 drejtuar Autoriutetit të Konkurencës.

Qendra ALERT / Alert.al