Ekonomi

Menaxherët dhe profesionistët në Shqipëri paguhen shumë më pak se kolegët e tyre në shtetet e Bashkimit Europian dhe gati sa gjysma e profesioneve elementare në shumë shtete.

Eurostat ka publikuar fitimet mesatare për orë, sipas aktiviteteve ekonomike dhe profesioneve, për vitin 2018, duke përfshirë nga vendet e rajonit Shqipërinë dhe Serbinë.

Shqipëria ka pagesën mesatare për orë, më të ulëtën në Europë, me vetëm 2.3 euro, nga 3.41 euro në Serbi dhe 15 euro që është mesatarja e Bashkimit Europian.

Të dhënat e tjera rajonale tregojnë se dhe Kosova, Mali i Zi, Bosnja dhe Maqedonia e Veriut kanë paga mesatare dhe ato sipas profesioneve më të larta sesa Shqipëria.

Në Europë, pagat më të lartë në total i kanë Zvicra (5.6 euro/orë), Norvegjia (29.8 euro) dhe Danimarka (29.5 euro)- shiko grafikun Paga mesatare orare, total, 2018.

Diferenca me shtetet e Bashkimit Europian dhe Shqipërisë është shumë e lartë për pozicionet drejtuese dhe për profesionistët.

Menaxherët në Shqipëri paguhen 4.45 euro për orë, nga 28.6 euro që është mesatarja e Bashkimit Europian. Rekordin e mban sërish Zvicra, me 55 euro/orë, e ndjekur nga Danimarka (50.8) dhe Luksemburgu (49.5).

Profesionistët në Shqipëri paguhen mesatarisht 3.12 euro/orë, në raport me 21.36 euro që është mesatarja e Bashkimit Europian.

Profesioni më pak i paguar në Shqipëri është ai i punëve elementare (siç janë pastruesit dhe ndihmësit, punëtorët, ndihmësit e përgatitjes së ushqimit, shitjet në rrugë dhe punëtorët e tjerë të shitjes dhe shërbimit), me 1.48 euro/orë, nga 9.65 euro që është mesatarja e BE-së për të njëjtin profesion.

Në fakt, ky profesion që është më pak i paguari në vendet e BE-së ka fitime mesatare dy herë më të larta sesa të menaxherëve në Shqipëri (përkatësisht 9.65 euro/orë, përkundrejt 4.7 euro/orë).

Paga mesatare në Europë

Sipas Eurostat, në vendet e Bashkimit Europian, fitimet bruto për orë kanë ndryshime të mëdha sipas profesioneve. Bazuar në të dhënat e hollësishme të fitimeve për vitin 2018, menaxherët ishin profesioni më i paguar në të gjitha Shtetet Anëtare të BE-së. Në nivelin e BE-së, me fitime mesatare bruto në orë prej 28,6 €, menaxherët ishin përpara profesionistëve (21,4 €), të ndjekur nga teknikët (17,8 €).

Në skajin e kundërt të shkallës, profesionet elementare (siç janë pastruesit dhe ndihmësit, punëtorët, ndihmësit e përgatitjes së ushqimit, shitjet në rrugë dhe punëtorët e tjerë të shitjes dhe shërbimit) ishin profesioni më pak i paguar në të gjitha shtetet anëtare të BE-së, me përjashtim të Danimarkës, ku shërbimi dhe punëtorët e shitjeve kanë fituar më pak. Në nivelin e BE-së, profesionet elementare (9,7 € / orë) u pasuan nga punonjësit e shërbimeve dhe shitjeve (11,2 €), operatorët dhe montuesit e impianteve dhe makinerive (11,5 €).

Në tërësi, të ardhurat mesatare bruto për orë të profesionit më të paguar në BE ishin rreth tre herë më të larta se ato të profesionit më pak të paguar, analizon revista Monitor. Më saktësisht, të ardhurat bruto për orë të një menaxheri në BE (28.6 €) ishin pothuajse tre herë më të larta se sa një punonjës elementar (9.7 €).

Në të gjithë Shtetet Anëtare të BE-së, ky raport ishte më i larti në Qipro, ku menaxherët (31,7 € / orë) paguheshin mesatarisht pesë herë më shumë sesa punëtorët elementarë (6,3 € / orë). Në të kundërt, raporti ishte më i ulët në Danimarkë, ku menaxherët (50,9 €) paguhen rreth dy herë më shumë sesa punonjësit e shërbimeve dhe shitjeve (22,2 €).

Investimet e Huaja Direkte por edhe ato të biznesit vendas janë jetësore për rritjen ekonomike ndaj shtetet që kanë orientime të qarta dhe politika nxitëse ja kanë dalë. Por Shqipëri, siç pranohet në një dokument zyrtar të qeverisë ende nuk ka një profil të qartë që i orienton investitorët mbi atë se çfarë u ofron si fushë investimi. Ministria e Financave dhe Ekonomisë ka publikuar strategjinë e Zhvillimit të Biznesit dhe Investimeve 2021-2027 ku ndër të tjera thuhet se pavarësisht zhvillimeve pozitive, diskutimet në grupet e punës dhe palët e interesit në intervista kanë theksuar mungesën e një profili të qartë dhe ndërgjegjësimin e ulët të Shqipërisë si destinacion investimi.

“Gjithashtu, fusha e veprimit e kufizuar e paketës politike, e cila fokusohet në stimujt fiskalë (të bazuar në fitim), oferta e kufizuar e zonave të investimit dhe mungesa e zonave operacionale pengojnë rritjen e investimeve” thuhet në dokument.

Strategjia ka parashtruar tre objektiva specifikë për zhvillimin ku së pari tërheqja e investimeve dhe ndërkombëtarizimi. Kjo sipas dokumentit mund të arrihet me një qasje të targetuar dhe sistematike. Nga ana tjetër zonat TEDA shihen si mundësi për të sjellë investitorë të huaj duke ju dhënë kështu hapësira në dispozicion. “Aktualisht ka ende një mungesë të zonave të përshtatshme dhe operacionale në Shqipëri, çka përbën një barrierë të madhe për investimet. është e nevojshme të përshpejtohet zbatimi dhe të rritet efektivitetin e programit të TEDA-ve për të krijuar një portofol të orientuar drejt nevojave për grupe të ndryshme” thuhet në dokument.

Objektivi i dytë në strategji është zhvillimi i ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, sipërmarrja dhe inovacioni. Pjesë e rëndësishme e kësaj është edhe vëmendja ndaj startup-eve dhe ato inovative që të rriten gradualisht dhe të promovohet specializimi dhe ndërlidhjet duke u fokusuar në sektorët dhe zinxhirët e vlerave me potencial më të lartë.

“ Në këtë kontekst, në këtë fushë të ndërhyrjes është parashikuar një qasje e targetuar që promovon bashkëpunimin ndërmjet aktorëve të ndryshëm dhe specializimin inteligjent. Objektivi i politikës si dhe objektivat specifike në këtë fushë të ndërhyrjes, që shfaqen në figurën më poshtë marrin në konsideratë faktin se kushtet aktuale janë të vështira për startup-et dhe NVM-të. Ndër të tjera, kjo lidhet me aksesin në financë dhe në tregje, ndikimin e pandemisë COVID-19 si dhe sfidat në kontekstin e tranzicionit të gjelbër dhe atij digjital” thuhet në dokument.

I njëjti propozon se është e nevojshme të shtohen skemat e granteve për NVM-të dhe të hartohen mjete dhe instrumenta të reja financiare, të tilla si garancia e kredive, kapitali sipërmarrës dhe financimi i turmës.

Objektivi tjetër specifik është ai i zhvillimit të kapitalit njerëzor. “Veprimtaritë arsimore dhe ato të rritjes së aftësive janë thelbësore për bizneset në mënyrë që ato të jenë në gjendje të përballojnë transformimin e zinxhirit të vlerave ndërkombëtare, tregun e vetëm, specializimin inteligjent si dhe tranzicionin e gjelbër dhe digjital. Në një mjedis konkurrues të ndryshueshëm, si startup-et ashtu dhe NVM-të e krijuara shpesh vihen në sfidë nga mungesa e punonjësve të aftë. Ata shpesh nuk kanë të njëjtat burime si kompanitë e mëdha për të investuar për trajnimin e punonjësve të tyre. Në të njëjtën kohë, baza e aftësive ka mjaft rëndësi në vendimin e investitorëve mbi vendndodhjen e biznesit, veçanërisht nga grupet e synuara bizneset e të cilëve bazohen në njohuri dhe teknologji” thuhet në strategji.

Dobësitë strukturore të Shqipërisë

Situata e pandemisë për vende si Shqipëria mund të shfaqë në horizont edhe mundësi të lidhura këto me ndryshimin e zinxhirit të furnizimit që kompanitë europiane mund ta afrojnë nga Azia e largët më afër. Por vendi ynë mund të mos i përgjigjet këtyre kërkesave duke humbur mundësinë dhe në këtë kontekst autoritetet pranojnë se ka disa dobësi strukturore që duhen adresuar.

Të tilla janë mangësitë në infrastrukturën e transportit dhe mungesa e një portofoli të fushave të investimit i orientuar drejt nevojave. Po kështu faza e hershme në të cilën ndodhet ekosistemi i inovacionit dhe sipërmarrjes, me lidhje të dobëta, niveli i ulët i specializimit dhe numri i madh i bizneseve të vogla me orientim të kufizuar drejt eksportit dhe inovacionit. Të tjera përfshijnë vështirësi në aksesin në financë, mospërputhje e aftësive, nivel i lartë i largimit të trurit.

Kostoja e përgjithshme e përllogaritur për zbatimin e SBZHI 2021 – 2027 është 9,607,087,484 Lekë, ose 78,106,402 Euro. Financimi i planit të veprimit të zbatimit të kësaj strategjie do të realizohet nga disa burime, por buxheti i shtetit, fondet e NJVV dhe mbështetja financiare e donatorëve mbeten burimet kryesore. Për periudhën 2021-2027, buxheti i shtetit pritet të financojë zbatimin e planit në masën 71 % të financimit të nevojshëm, 22 % pritet të financohet nga donator të huaj, ndërsa 7 % është hendek financiar. /Monitor/

Drejtoresha e Përgjithshme e Tatimeve, Delina Ibrahimaj dhe drejtues të tjerë të lartë, morën pjesë ditën e sotme në Forumin e Biznesit me temë “Fiskalizimi”, i thirrur dhe organizuar nga Dhoma Amerikane e Tregtisë.  Eventi u organizua në kuadër të fushatës që Administrata Tatimore ka ndërmarrë për informimin, sensibilizimin dhe nxitjen e bizneseve për të nisur zbatimin sa më korrekt të Fiskalizimit. Takimi fillimisht u hap nga Presidenti i AmCham, Enio Jaco, i cili theksoi rëndësinë e këtij procesi dhe të përfitimeve që biznesi do të ketë me implementimin e tij.

“Falenderoj DPT për pjesëmarrjen dhe qasjen bashkëpunuese që kanë gjithmonë. Ka qenë gjithmonë e rëndësihme për ne që anëtarët dhe bizneset të shkëputen nga sistemi burokratik i raportimit, që ka disa të meta, duke kaluar në një mekanizëm të ri. Ky është një proces me interes të lartë për ne, sepse ka një impakt të drejtpërdrejtë tek ne. Fiskalizimi zvogëlon evazionin fiskal, zvogëlon informalitetin në ekonomi dhe zvogëlon mundësinë e korrupsionit në Administratë. 3 elementë këto, që kanë shumë rëndësi për ne si AmCham. Ekonomia informale ka qenë një problematikë e vjetër e jona dhe shpresojmë shumë që të kemi një përmirësim me anë të këtij procesi. Fiskalizimi është një proces ndihmues në shumë drejtime. Unë vlerësoj shumë fushtat e vazhdueshmë që DPT ka ndërmarrë, por gjithashtu edhe konsultimet publike. Ne dëshirojmë që këto konsultime të jene efektive. Një nga kërkesat tona kanë qenë trajnimet dhe do të nxisja stafin e AmCham që të vazhdojnë punën aKtive në këtë drejtim” tha ndër të tjera Jaco.

Nga ana e saj, Drejtoresha e Përgjithshme e Tatimeve, Ibrahimaj u shpreh se Administrata Tatimore ka qenë gjithmonë e hapur për të tilla bashkëpunime.

“Faleminderit Dhomës Amerikane të Tregtisë, e cila po organizon për të disatën herë këtë takim për Fiskalizimin. Bashkëpunimet me Dhomat e Tregtisë dhe atë Amerikane në veçanti janë shumë të vlefshme për ne pasi na bën të jemi më afër biznesit, na bën të kuptojmë problematikat. Fiskalimi është një reform në mënyrën e raportimit të të dhënave në AT.

Si çdo reforme ka nevojë për një periudhë asimilimi të këtij ndryshimi. Jemi të angazhuar që të zhvillojmë sistemin, me të gjitha palët e interesit. Jemi të angazhuar të zhvillojmë sistemin në një mënyrë që të jetë sa më i lehtë për t’u përdorur dhe të jetë sa më afër nevojave të biznesit. Kemi bërë takime të ndryshme dhe kemi ndërmarrë iniciativa për ta zhvilluar sistemin, për t’i ardhur në ndihmë sektorve të ndryshëm si Exchange, sektori i transportit etj.  Kemi marrë angazhimin që gjatë gjithë vitit 2021, pavarësisht afateve ligore, ne do të jemi aty për t’i ofruar asistencën maksimale çdo biznesi, duke i këshilluar, duke i ofruar shërbimet tona.  Inkuroj bizneset të regjistron në platformë dhe të nisin procesin. Ne si Administratë do të kemi një qasje ndihmuese dhe jo ndëshkuese për çdo problematikë që bizneset do të kenë.

Për procesin e informimit dhe trajnimeve kemi filluar kohë më parë punën dhe vazhdojmë me këto ritme. Përsa i përket Biznesit të Vogël, kemi nisur një fushatë informimi në terren, duke i informuar për Fiskalzimin. Nisur nga këto vizita informuese kemi bërë edhe një pyetësor ku morëm një feedback për platformën Self-Care, ku hasnin vështirësi në disa pika dhe për këtë arsye kemi marrë vendimin të zhvillojmë brenda sistemit një mënyrë operimi më të lehtë, sidomos për mikrobizneset”, tha ajo.

Ibrahimaj e mbylli fjalimin e saj duke theksuar se Fiskalizimi do të hapë dyert për ta bërë Administratën Tatimore sa më inteligjente dhe për ta bërë pjesë e revolucionit digjital.

Ekspert nga DPT iu bënë një prezantim të përgjithshëm mbi Fiskalizimin anëtarëve të Dhomës Amerikane të Tregtisë, ku përfshinë disa nga çështjet më kryesore si: – çfarë është Fiskalizimi?, – Kuadri Ligjori, – Procedura e Fiskalizimit dhe e lëshimit të Faturave Tatimore, – Elementët e nevojshëm për Fiskalizimin, – Portali Self-Care etj.

Që prej datës 1 Janar 2021, ka nisur faza e parë e këtij procesi për transaksionet pa para në dorë ndërmjet tatimpaguesve dhe Organeve publike, vetëm me faturë elektronike, B2G. Prej datës 1 Korrik 2021, do të nisë zbatimi për transaksionet pa para në dorë midis tatimpaguesve, B2B. Ndërsa nga 1 Shtatori do të nisë zbatimi për transaksionet me para në dorë të tatimpaguesvë, B2C