Siç njofton Sistemi RASFF i Komisionit Evropian për produktet ushqimore, pas analizave të kryera nga autoritetet kroate të sigurisë ushqimore, ka rezultuara se në ngarkesat me pjeshkë nga Serbia, është konstatuar prezenca e substancës Chlorpyrifos në sasinë 0.081 gram për kilogram, ndërsa norrma e lejuar është 0.01.
Chlorpyrifos (CPS), i njohur gjithashtu si Chlorpyrifos ethyl, është një pesticid organofosfat që është përdorur në të lashtat, kafshët dhe ndërtesat dhe në mjedise të tjera, për të vrarë disa dëmtues, duke përfshirë insektet dhe krimbat. Ai vepron në sistemet nervore të insekteve duke frenuar enzimën acetilkolinesterazë. Chlorpyrifos është një agjent nervor që shkakton një ndërprerje të kapacitetit të komunikimit midis nervave. Ekspozimi mund të ndodhë me ajër (duke e thithur atë), me gojë (duke gëlltitur ushqim të kontaminuar, për shembull) dhe me thithje transkutane (përmes kontaktit me lëkurën). Sipas studimeve të kryera deri më sot, kjo substancë është shumë toksike për zogjtë dhe insektet, përfshirë bletët, mjaft toksike për peshqit dhe mesatarisht toksike për njerëzit.
Ndrkohë, por sistemi RASFF ka njoftuar se më 3 gusht 2023, po nga kontrollet kufitare në Kroaci, ka rezultuar se, patatina (chips) me shije speci, të prodhuara në Serbi, kanë rezultar me përmbajtje të lartë të Akrilamidit. Sipas analizave nga laboratorët kroatë, përmbajtja ka rezultuar 1196 +/- 191 µg/kg – ppb nga 350 µg/kg – ppb që është norma e lejuar, e përcaktuar nga Rregullorja e Komisionit (BE) nr. 2017/2158. Autoritetet doganore të Kroacisë kanë vendosur që produkti të kthehet në vendin e origjinës.
Akrilamide (acrylamide) është një substancë kimike, e cila formohet nga ndërveprimi i aminoacideve me karbohidratet (sheqernat). Ky proces ndodh, kur ushqimet me nivel të lartë amidoni si p.sh patatet, buka, apo perime të tjera , gatuhen në temperaturë. mbi 120 gradë C (skuqje, pjekje).
Akrilamide është një nënprodukt i procesit të gatimit i cili gjendet në mënyrë natyrale tek ushqimet. Testet laboratorike tregojnë se akrilamidet shkaktojnë tumor tek kafshët. Edhe pse studimet tek njerëzit për impaktin që ka akrilamidi në shëndet nuk kanë dhënë përfundime të qarta, shkencëtaret bien dakord, se kjo substancë në ushqime ka potencialin të shkaktojë tumor tek njerëzit.
Qendra ALERT
Sipas John Herriman, nga Chartered Trading Standards Institute (shoqata e profesionistëve të standardeve tregtare), rrënja e problemit është mungesa e një përkufizimi ligjor të ‘veganit’. “Kjo paqartësi – thuhet në një deklaratë të shoqatës – mund të ketë pasoja katastrofike dhe ndonjëherë tragjike për ata me alergji ndaj produkteve me origjinë shtazore, si qumështi dhe vezët. Ne jemi të vetëdijshëm se disa njerëz fatkeqësisht kanë humbur jetën si pasojë, prandaj kërkojmë më shumë qartësi se çfarë mund dhe nuk mund të përshkruhet ligjërisht si ushqim vegan dhe me bazë bimore”.
Në Mbretërinë e Bashkuar, problemi i alergjenëve me origjinë shtazore në ushqimet e etiketuara si vegan ishte bërë lajm në vitin 2017, kur një grua vdiq nga pasojat e një reaksioni të rëndë alergjik pasi hëngri një mbështjellës vegan Pret a Manger, për të cilin më vonë u zbulua se përmbante proteina qumështi për shkak të kontaminimit të kryqëzuar që ka ndodhur gjatë fazës së përgatitjes. Një rast identik me atë të vajzës nga Milano.
Sipas kompanisë në fjalë, “mbi bazën e këtyre rezultateve “Conad Itali” i dha partnerit shqiptar “Conad Albania”, të drejtën eskluzive të përfaqësimit të brand-it deri në vitin 2033, jo vetëm për Shqipërinë, por për gjithë rajonin ku përfshihen: Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Mali i zi. Kontrata e re ndër të tjera bën të detyrueshëm respektimin e kërkesave të forta lidhur me cilësinë e supermarketeve në linjë me rritjen cilësore që sistemi ka pasur në Itali. Mbi këtë bazë Conad Albania, e cila ka nën juridiksionin e saj edhe një pjesë të rrjetit, rreth 30%, të përbërë nga operatorë franchise, u kërkon këtyre të fundit respektimin e standarteve të njëjta.