Zv/ministrja e Bujqësisë nëpërmjet një statusi në Facebook ka bërë me dije se Shqipëria ka filluar Dialogun e parë Kombëtar mbi Sistemin e Qëndrueshëm të Ushqimit.
Statusi i saj
Shqipëria fillon Dialogun e parë Kombëtar mbi Sistemin e Qëndrueshëm të Ushqimit.
Shpresojmë të arrijmë ndryshimin e sjelljes duke identifikuar sfidat e vërteta në sistemet ushqimore në Shqipëri, duke ndërtuar partneritet me palët e interesit ndër-sektoriale dhe të të gjitha niveleve, dhe duke promovuar edukimin mbi sistemin e qëndrueshëm të ushqimit, sigurinë e ushqimit dhe të ushqyerit.
“Nga ushqimi, të ushqyerit dhe shëndeti, te sistemet ushqimore të barabarta dhe të qëndrueshme në Shqipëri”.
Albania initiates first National Dialogue on Sustainable Food System.
Ëe hope to achieve the behaviour change by identifying the real challenges in food systems in Albania, building partnership ëith multi-sectoral and multi-level stakeholders and promoting education on the sustainable food system, food safety and nutrition.
“From food, nutrition, and health, to equitable, resilient and sustainable food systems in Albania”.
Zv/Ministri i Bujqësisë nga Lushnja: Nuk ka rrezik për gripin e shpendëve H5N8
Autoriteti Kombëtar i Ushqimit nis kontrollet në terren pas alarmit të ngritur nga agjencitë e veterinarisë për përhapjen e gripit të shpendëve në vend. Subjekt i monitorimit nuk do të jenë vetëm kompanitë e mbarështimit të shpendëve.
“Ne jemi mësuar dhe e dimë dhe herë të tjera ka kapur shumë vende, masat janë të plota, grupet dhe trupat e veterinerëve janë në terren, kanë evidentuar çdo situatë”, tha zv/ministri i Bujqësisë. Dhimitër Kote.
Zv.ministrit i Bujqësisë, Dhimitër Kote, deklaroi nga Lushnja se nuk ka arsye për t’u shqetësuar dhe situata është në kontroll.
“Janë marrë masat karantinore nga një drejtori, Agjencia e Veterinarisë që është në Ministrinë e Bujqësisë. Të gjitha këto zona janë të izoluara, ka dalë një urdhër i ministres ku ndalon ardhjen e shpendëve nga zonat e prekura për në Shqipëri. Është një kontroll i fortë që bëhet nga AKU-ja dhe Agjencia e Veterinarisë. Kjo do kujdes, por nuk do alarm”.
Rasti i parë me gripin e shpendëve u zbulua të Shtunën në Kinë, ndërsa menjëherë autoritetet shqiptare njoftuan ndalimin e importit të këtyre kafshëve nga disa shtete.
Dita Botërore e Sigurisë Ushqimore që festohet në çdo 7 Qershor synon të tërheqë vëmendjen dhe të frymëzojë veprime për të ndihmuar në parandalimin, zbulimin dhe menaxhimin e rreziqeve që vijnë nga ushqimi, duke kontribuar në sigurinë ushqimore, shëndetin e njeriut, prosperitetin ekonomik, bujqësinë, aksesin në treg, turizmin dhe zhvillimin e qëndrueshëm. Tematika e këtij viti, “Ushqim i sigurt sot për një të nesërme të shëndetshme”, thekson se prodhimi dhe konsumi i ushqimit të sigurt ka përfitime të menjëhershme dhe afatgjata për njerëzit, planetin dhe ekonominë. Njohja e lidhjeve sistematike midis shëndetit të njerëzve, kafshëve, bimëve, mjedisit dhe ekonomisë do të na ndihmojë të plotësojmë nevojat e së ardhmes. Duke njohur barrën globale të sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi, të cilat prekin individë të të gjitha moshave, veçanërisht fëmijë nën 5 vjeç dhe persona që jetojnë në vende me të ardhura të ulëta, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara shpalli në 2018, që çdo 7 Qershor do të jetë Dita Botërore e Sigurisë Ushqimore. Në vitin 2020, Asambleja Botërore e Shëndetësisë miratoi një rezolutë për të forcuar përpjekjet globale për sigurinë e ushqimit për të zvogëluar barrën e sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi. OBSH dhe Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë e Kombeve të Bashkuara (FAO) së bashku lehtësojnë respektimin e Ditës Botërore të Sigurisë Ushqimore, në bashkëpunim me Shtetet Anëtare dhe organizatat e tjera përkatëse. Siguria e ushqimit është një përgjegjësi e përbashkët midis qeverive, prodhuesve dhe konsumatorëve. Të gjithë kanë një rol për të luajtur në zinxhirin “nga ferma në tavolinë”, për të siguruar që ushqimi që konsumojmë është i sigurt dhe i shëndetshëm. Përmes Ditës Botërore të Sigurisë Ushqimore, OBSH punon për të futur sigurinë e ushqimit në agjendën publike dhe për të zvogëluar barrën e sëmundjeve që vijnë nga ushqimi globalisht. Siguria e ushqimit është punë e të gjithëve.
***
Pse është e rëndësishme përmirësimi i sigurisë ushqimore?
Aksesi në sasi të mjaftueshme të ushqimit të sigurt është thelbësor për mbajtjen e jetës dhe promovimin e shëndetit të mirë. Sëmundjet e transmetuara nga ushqimi janë zakonisht me natyrë infektive ose toksike dhe shpesh të padukshme për syrin e thjeshtë, të shkaktuara nga bakteret, viruset, parazitët ose substancat kimike që hyjnë në trup përmes ushqimit ose ujit të kontaminuar. Siguria e ushqimit ka një rol kritik për të siguruar që ai të mbetet i sigurt në çdo fazë të zinxhirit ushqimor – nga prodhimi te korrja, përpunimi, ruajtja, shpërndarja, deri në përgatitjen dhe konsumimin. Me rreth 600 milion raste të sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi çdo vit, ushqimi i pasigurt është një kërcënim për shëndetin e njeriut dhe ekonomitë, duke prekur në mënyrë disproporcionale njerëzit e pambrojtur dhe të margjinalizuar, veçanërisht gratë dhe fëmijët, popullatat e prekura nga konflikti dhe migrantët. Rreth 420000 njerëz në të gjithë botën vdesin çdo vit pasi kanë ngrënë ushqim të kontaminuar dhe fëmijët nën moshën 5 vjeç mbajnë 40% të barrës së sëmundjes që rrjedh nga ushqimi, me 125 000 vdekje çdo vit. Dita Botërore e Sigurisë Ushqimore në 7 Qershor synon të tërheqë vëmendjen dhe të frymëzojë veprim për të ndihmuar në parandalimin, zbulimin dhe menaxhimin e rreziqeve që vijnë nga ushqimi, duke kontribuar në sigurinë ushqimore, shëndetin e njeriut, prosperitetin ekonomik, bujqësinë, hyrjen në treg, turizmin dhe zhvillimin e qëndrueshëm. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) dhe Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë e Kombeve të Bashkuara (FAO) së bashku lehtësojnë respektimin e Ditës Botërore të Sigurisë Ushqimore, në bashkëpunim me Shtetet Anëtare dhe organizatat e tjera përkatëse. Kjo ditë ndërkombëtare është një mundësi për të forcuar përpjekjet për të siguruar që ushqimi që hamë është i sigurt, siguria kryesore e ushqimit në agjendën publike dhe për të zvogëluar barrën e sëmundjeve që vijnë nga ushqimi globalisht.
Qeveria ka ndaluar importimin e shpendëve të gjallë dhe të therur, si dhe nënprodukteve të tyre nga Greqia. Ministrja e Bujqësisë, Milva Ekonomi ka firmosur një urdhër para dy ditëve që përcakton masat për parandalimin e futjes së gripit të shpendëve nga shteti fqinj.
Pas informacioneve të marra nga Organizata Botërore për Shëndetin e Kafshëve dhe të Shpendëve, Shqipëria ka vendosur embargo për shumicën e rajoneve të Greqisë Veriore.
Urdhri i ministres Ekonomi
Urdhri me nr.238 datë 4 qershor 2021, mban titullin “Për disa masa mbrojtëse ndaj influencës aviare me patogjenitet të lartë të shpendëve, të shfaqur në shtetin e Greqisë”.
Ministrja përcakton ato zona të Greqisë ku ka plasur gripi i shpendëve. “Urdhëroj ndalimin e importit dhe tranzitimin për në territorin e Republikës së Shqipërisë, nga territori i shtetit të Greqisë për ndarjen administrative Maqedoni dhe Trakë, specifikisht për rajonet Imathia, Thessaloniki,Pella, Kilkis, Pierri, Seres, Chalkidiki, Thasos, Kavala, Drama, Xhanthi, Rohdope dhe Evros, ndarja administrative Epir dhe Maqedonia Perëndimore, specifikisht rajonet Thesprotia, Ioannina, Arta, Preveza, Florina, Grevena, Kastori, dhe Kozan për:
Shpendët shtëpiakë të gjallë dhe të egër
Zogjtë 24-orësh
Shpendët dekorativë
Materiali biologjik i shpendëve
Vezët e shpendëve
Mishi i shpendëve
Nënproduktet e shpendëve”
Urdhri nënvizon që certifikata veterinare duhet të përcaktojë origjinën e ngarkesës së ardhur.
Lista e shteteve ku Shqipëria ka ndalur importin e shpendëve
Kështu Greqia i shtohet listës me 15 shtete, nga të cilat Shqipëria nuk importon shpendë dhe misin e tyre, qysh nga muaji prill i këtij viti. Qeveria ka ndaluar importimin e shpendëve të gjallë dhe të therur, si dhe nënprodukteve të tyre nga 15 shtete të Europës, si dhe Izraeli.
Urdhri i lëshuar nga ministrja e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Milva Ekonomi, “Për disa masa mbrojtëse ndaj sëmundjes së influencës avariare me patogjenitet të lartë të shpendëve”, mban datën 23 prill 2021 dhe është i publikuar në Fletoren Zyrtare të datës 29 prill.
Vendimi argumentohet me rrezikun e importimit të të ashtuquajturit grip të shpendëve, që rezulton të jetë i përhapur gjerësisht në shtetet më kryesore të Europës, si në Gjermani, Francë, Itali, Kroaci, Poloni, Hungari, Rumani, Çeki, Sllovaki, Holandë, Belgjikë, Danimarkë, Lituani, Ukraine, si dhe në shtetin e Izraelit.
Vendimi i Ministrisë së Bujqësisë sanksionon ndalimin e importit dhe tranzitimit për në territorin e Republikës së Shqipërisë, të shpendëve të gjallë shtëpiakë dhe të egër; zogjtë 24-orësh; shpendë dekorativë; materialit biologjik të shpendëve; importimin e vezëve, mishit si dhe nënprodukteve të shpendëve nga 15 shtetet europiane dhe Izraeli.
Paralajmërimi i EFSA
Vendimi i qeverisë shqiptare vjen pas sinjaleve të qarta për një epidemi të gripit të shpendëve të përhapur gjerësisht në Europë.
Sipas Autoritetit Europian të sigurisë ushqimore EFSA në periudhën dhjetor 2020 – shkurt 2021 janë zbuluar mbi 1000 raste të infektimeve nga një virus tepër ngjitës i quajtur HPAI A(H5), i përhapur në shpendë të egër dhe të butë.
Pak ditë pasi Qendra Alert publikoi denoncimin e një qytetari nga Tiranë, për një produkt, “Supe pule fshati”, e cila kishte rezultuar me miza pasi është hedhur për gatim, ka reaguar Autoriteti Kombëtar i Ushqimit. Në një njoftim-përgjigje, AKU ka treguar se e ka vleresuar denoncimin e publikuar në Alert.al dhe menjëherë dhe ka nisur inspektimin për rastin. Sipas një materiali të sjellë nga AKU prane Qendrës Alert, inspektorët kanë shkuar në marketin ku është blerë produkti e më pas edhe pranë kompanisë në fjalë. AKU bëri të ditur se, Neranxi e kishte tërhequr produktin nga marketi ku ishte blerë produkti i parë, i cili ishte importuar në vitin 2020 dhe në magazinat e tyre ndodheshin vetëm 4 pago 0,5 kilogramëshe. Sasia tjetër sipas AKU ndodhej e shpërndarë në markete. Në këtë rast, në ato Neranxi, ose dhe në të tjera. Sipas AKU, në sasinë e gjetur në magazinë nuk u konstatuar prani mizash, gjithçka ishte konfom standardeve, edhe paketimi ishte me certifikatën e cilësisë. Por, siç njofton AKU, në magazinat e kompanisë Neranxi janë marrë mostra të këtij produkti të gjetur gjëndje me qëllim për t’u analizuar. Dhe, deri në momentin e rezultatit, kompanisë i është lënë detyrë që të kryejë njoftimin e menjëhershëm për mostregetimin e produktit “Supë fshati” nga subjektet e furnizuara prej tij, deri në daljen e rezultatit të analizës. Ndërkaq, AKU njoftoi se, analizat kanë rezultuar konform normave dhe rregullave të sigurisë ushqimore.
Më poshtë, gjeni njoftimin e plotë të AKU dërguar Qendrës ALERT:
Përshëndetje,
Referuar denoncimit që është publikuar ne faqen Qendra Alert, linku (https://alert.al/denoncimi-me-foto-supa-e-fshatit-neranxi-duhet-te-kete-patjeter-miza-brenda-e-sapo-blere-ja-kolonia-e-insekteve/) për produktin supë fshati ne subjektin Big Ali Demi shpk, Adresa: Rruga Kristaq Capo, ju informojmë se trupa inspektuese e Drejtorisë Rajonale AKU Tiranë, u paraqit në subjekt ku konstatoi se:
Në supermarket nuk ka gjendje të produktit (Supe fshati). Produkti Supë Fshati është tërhequr nga kompania furnitore “N & N e cila ka furnizuar subjektin Big Ali Demi, me date 28.05.2021, ne sasinë 4 pako. Nisur nga gjurmueshmëria me datë 31.05.2021 është inspektuar subjekti “N & N” me NIPT K41822008H (magazina qendrore e shpërndarjes se këtij produkti). Nga verifikimi në magazinë për produktin “Supë fshati” me datë skadence 09.2022 u konstatua gjëndje 4 cope x 0.5 kg, gjithësej 2 kg.
Kjo sasi produkti është tërhequr në subjektin Big Market nga vetë magazina qëndrore N&N, me datë 28.05.2021.
Produkti i mësipërm është importuar nga subjekti N & N shpk nga Italia me vend origjine Kanada me datë 06.08.2020 me dokumentacionin përkatës. Produkti paketohej dhe ambalazhohej në kushte të përshtatshme (ambalazhi shoqërohet me Certifikatë Cilësie) nga vetë subjekti në porcione 0.5 kg.
Sipas faturave të hyrjes dhe daljes rezulton se, produkti është i shpërndarë plotësisht.
Nga sasia e gjetur, gjëndje prej 4 copësh x 0.5 kg, një prej tyre u hap në prani të përfaqësuesit të subjektit për t’u vlerësuar për prani insektesh në mënyrë vizuale, nga ku nuk u konstatua prani insektesh. Për një vlerësim me te hollësishëm 3 njësitë e mbetura u morën për t’u analizuar pranë Laboratorit te DR AKU-së Tiranë.
Për sa me sipër, subjektit i lihet detyre të kryejë njoftimin e menjëhershëm për mostregetimin e produktit “Supë fshati” nga subjektet e furnizuara prej tij deri në daljen e rezultatit të analizës.
Subjekti operon me kushte higjieno-sanitare të përshtatshme dhe me te gjithë dokumentacionin shoqërues përkatës.
Sipas mostrave të marra nga inspektorët e AKU-së dhe te analizuara në laboratorin e DRAKU Tiranë me date 02.06.2021, rezultojnë konform legjislacionit ne fuqi!
Duke ju falenderuar për bashkëpunimin,
Ju urojmë ditë të mbarë!”
Shënim: Qendra ALERT dhe Alert.al falenderojnë AKU për reagimin e menjëhershëm, duke shpresuar që të tilla do të kemi dhe në vijim, me qëllimin e mbrojtjes së konsumatorit!
Alert.al
Cila baxho apo fabrikë prodhon djathin më të shijshëm dhe më cilësor? Ky është konkursi i veçantë që do të zhvillohet nën kujdesin e të mirënjohurit Nazif Tivari. Fabrika e qumështit “Mozzarella Italia” e drejtuar nga Ing. Nazif Tivari në Shkallnur të Durrësit, hap thirrjen për pjesëmarrje në garë. Konkursi “Degustim djathi nga prodhuesit Shqiptar 2021” do të organizohet me dt 15 Qershor tek Hotel Arragosta në Durrës.
Një konkurs që do të bëjë bashkë të gjithë prodhuesit e baxhove në Shqipëri ku do të degustojnë prodhimet e tyre të bylmetit.
“Ky konkurs është i pari që zhvillohet pas 40 vjetësh. Në 1980 është zhvilluar një aktivitet i tillë në Pogradec. Ka qenë synimi im prej vitesh për ta organizuar këtë konkurs, për çdo vit në verë. Kam marrë iniciativën, që në 70 vjetorin tim, më 15 qeshor 2021, ta zhvilloj këtë event.
Kam biseduar me edhe me prodhues nga Kosova që do të vijnë. Shumë prej tyre i kam pasur studentë”, shprehet Nazif Tivari për “Alert.a”.
Kushtet e pjesëmarrjes në konkurs
Pjesëmarrësit që do të marrin pjese në këtë konkurs duhet të regjistrohen dhe do të veprojnë si më poshtë:
Pagesa simbolike e tarifës 5.000 për regjistrimin në konkurs
Pagesa mund të bëhet në llogarinë bankare të fabrikës “Mozzarella Italia” ose mund ta sillni tek fabrika e qumështit “Mozzarella Italia” në Shkallnur, Durrës
Të sillni 1 kg djathë nga ai qe ju prodhoni:
Psh. Djathë i bardhe fete, djathë lope, djathë dhie, djathë tip 83 lope, kaçkavall lope, kaçkavall dele, djathë për pica, mozzarella dhe nën produkte të fijezuar.
Rregullat e Konkursit:
Pjesëmarresit do te vleresojnë djathin e njëri tjetrit duke i degustuar atë dhe do të vendosin pikë, përveç kësaj do të vlerësohen me pikë edhe nga një juri profesioniste
Fituesi i konkursit do të shpërblehet me një çmim monetar.
Thirrja për të aplikuar në këtë konkurs do të qëndrojë e hapur deri më 31 maj 2021.
Eksperti i njohur i Mjekësisë Veterinare, ish-Profesor në Universitetin Bujqësor të Tiranës dhe ish-Drejtor i IKV (sot ISUV), ka reaguar pas publikimit të analizave të qumështit, të kryera nga Qendra ALERT. Në një letër të dërguar, Z.Kristaq Berxholi përgëzon Qendrën ALERT për punën, duke e konsideruar si dicka me shumë rëndësi për sigurinë ushqimorë, si dhe një shkëndijë për institucionet, por edhe për vetë operatorët e bizneseve ushqimore. Gjithashtu, Prof.Berxholi ka renditur dhe shumë shkaqe përse qumështi mund të rezultojë me ngarkesë mikrobiale. Madje sipas tij, kjo ndodh edhe nga abuzimi i prodhuesve për të ulur kostot e punës së tyre në fabrika.
Më poshtë, letra e plotë e Prof.Berxholit:
“Z. Sokolaj! Së pari të përshëndes për punën që po bën ti dhe Qendra ALERT përsa i takon sigurisë ushqimore. Ju përgëzoj! Për mendimin tim, duhet parë nga AKU dhe autoritetet tjera si një mbështetje e madhe që i bëhet sigurisë ushqimore dhe mbrojtjes së konsumatorit. Natyrisht, për shkak dhe të eksperiencës dhe situatës tejet teknike dhe specifike, besoj se gjatë një pune ka dhe te meta, po per mua kontributi juaj është shumë i madh.
Prof.Kristaq Berxholi
Lidhur me gjetjet tuaja të fundit për qumështin, doja të thoja shumë arsye përse rezulton me ngarkesa dhe 1 në 5 mostra është shumë, pasi janë thuajse 20 %.
Nga të gjitha mostrat (pesë mostra) njëra vetëm ka rezultuar me nivel të lartë. Pra 20%. Ky është një tregues i lartë për qumështin e pasterizuar. Unë mendoj se, nuk është problemi tek fakti që është apo nuk është brenda kornizes ligjore dhe lejohet për konsum. Kjo është njëra anë e problemit, por për mua, shqetësimi është më i madh se kaq. Përse? Si parim, nëse në qumështin e pasterizuar gjenden bakterie, kjo tregon se diçka nuk shkon mirë. Per mua eshte e PAJUSTIFIKUESHME, gjetja e mikrobeve, siç thuhet në material, mezofile. Cila është arsyeja? Eshtë si rregull, pasterizimi bëhet në 80 gradë për sekonda, gjë e dila vret mikroorganizmat e të gjitha llojeve. Gjetja e mikrobeve mezofile tregon se, një gjë nuk funksionon. Shqetësues është fakti se, bakteriet mezofile rriten nga 20 gradë në 45 gradë dhe si të tilla, një pasterizim në 80 gradë për disa sekonda duhet t’i kishte shkatërruar. Por, cilat janë shkaqet që laboratori ka gjetur mikrobe, edhe nëse është një i vetëm.
Së pari, mund të kemi të bëjmë me kontaminimin post-pasterizim. Ky kontaminim vjen ose nga shistet plastike të cilat nuk janë larë mirë, ose nga tubacioni i përcjelljes së qumështit., nga pasterizatori tek mbushja e shisheve (dezinfektim i pamjafuteshëm si kohë, apo moslarje e mirë me ujë të ftohtë në fillim e më pas me të ncehtë, shpërlarje dhe dezinfektim sërish).
Së dyti, dezinektantët e përdorur nuk janë cilësor, apo shishet nuk janë sterilizuar pas larjes së tyre.
E treta, pastëritimi mund të mos jetë bërë në gradën e duhur, që mund të vijë nga një defekt në pajisjen e sterilizimit, ose nuk është gjetur koha e duhur e planifikuar për këtë proces. Të gjitha këto, për të rritur fitimin e përfituar abuzivisht.
Faktor tjetër i ngarkesës është edhe fakti se këto mund të jenë mikrobe Psychotrophice, të cilat i rezistojnë tëmperatuave të pasterizimit; mund të jenë makterie patogjene, gram pozitiv apo negativ si E.Coli, Salmonela, Pseudomonas, Listerie etj.
Por, për të konkluduar për këto, duhet që të kultivohen mostra në terrene specifike, gjë e cila do të përjashtonte ose jo këtë grup mikroorganizmash. Detyrë e laboratorëve. Kjo është domosdoshmëri. Për mendimin tim, me me vlerë do ishte kontrolli për këto bakterie patogjene dhe për mykotoksinat M1 në qumësht, që nuk shkatërrohet as nga pasterizimi. Por, edhe kontrolli për mikrobe të tjera, nuk është gabim. Ne komentet e kolegeve, nuk pashë argumentin pse, qoftë edhe për një cfu/ml, duke treguar shkaqet.
Lidhur me qelizat somatike, ka një problem të madh. Nëpër ferma askush nuk merret me mastitet SUBKLINIKE, që në rastet e prezencës së tij, kemi shtim të qelizave somatike, pasi këto, siç e përmenda më lartë, jane thuajse jashtë kontrollit. Mastitet klinike prishin cilësine e qumështit dhe qumeshti pritet gjatë zierjes. Shpesh zhduken gourmet në tankerin ftohës, ku qumështi me orgjinë e cilësi të ndryshme hollohet, hollohen edhe qelizat.
Orgjina e mikrobeve është kryesisht jashtë cisternes së gjirit, perjashto pseudomonasit, E. Coli, salmonelat, pra patogjenët që edhe mund të kenë orgjinë gjirin. Por, në përgjithësi, këto mikrobe mezofile e kanë burimin nga moslarja e gjirit para mjeljes, papastërtia tek makinat e mjeljes, kur gotat e vakumit lihen pa ëergjegjësi në shume raste në tokë, nga enët ku grumbullohet etj. Moslarja e dezinfektimi i makinës së mjeljes së qumeshtit, bidonët apo dhe nga ndotjet e kafshëve (lopëve), nga pislleku, jovetem i gjirit por edhe të pjesëve të mbrapme të lopëve, që në pergjithesi nuk lahen. Duart e pista të mjelësave, kur manipulon me mjeljen, etj. Dua të theksoj se, E. Coli, duhet bërë jovetem si ndotje nga lopa, por më kryesorja, nëse është problem, duhesh tipizuar nëse kemi. Duhet bërë, pasi E.Coli, prodhues toksinash, i cili është gjithmonë prezent tek feçet e lopeve”.
Qumështi është një nga produktet blegtoralë më të rëndësishëm të tryezës sonë. Numri i lartë i fabrikave të përpunimit të qumështit dhe i baxhove të vogla tregon rëndësinë e këtij produkti për konsumatorin shqiptar. Qumështi i pasterizuar, por edhe ai i freskëti që blihet tek fermeri, shumë herë është përfshirë në skandale mediatike. Një gotë qumësht i pasterizuar ka rezultuar me ngarkese të lartë bakteriale. Por, sa i sigurt është qumështi i pasterizuar që tregtohet në maketet e vendit tonë?
Qendra ALERT, një Organizatë Jofitimprurëse, po zbaton projektim “Ushqimi, risku masiv për konsumatorët, mungesa e kontrolleve dhe e informimit nga institucionet”, si një ndihmesë për të rritur cilësinë dhe sigurinë e ushqimeve të tryezës, nisur edhe nga shqetësimet e konsumatorëve, por edhe nga interesi i shtuar mbi sigurinë ushqimore. Marrë shkas nga situata e përshkruar vendosem të investigojmë cilësinë e qumështit të pasterizuar që shitet në markete. Në bashkëpunim me laboratorin e akredituar “Noval” gazetarët investigativë të kontraktuar nga Qendra ALERT, qumështin e pasterizuar dhe gati për konsum e blemë në marketet e Tiranës, i cili tregtohej në kushte frigoriferike, i ambalazhuar në shishe plastike 1.5 litra. Për të qenë brenda parametrave transporti i 5 kampioneve të qumështit pranë laboratorit u bë me frigorifer ftohës brenda kushteve optimale, duke zbatuar procedurën e marrjes së mostrave, në bashkëpunim dhe me Laboratorin “Noval” dhe stafin e saj. Qendra ALERT kërkoi që këto mostra të analizoheshin për ngarkesën mikrobiale dhe ngarkesën e qelizave somatike, nga pesë kampionët e marrëm një ka rezultuar me ngarkesë mikrobiale mbi normal, ndërsa një tjetër me ngarkesë të papërfillshme për rrezik.
Interpretimi i analizave
Kapllan Sulaj është Pedagog në Universitetin Bujqësor të Tiranës, njëkohësisht Dekan i Fakultetit të Bioteknologjisë Ushqimore dhe ekspert i kësaj fushe. Ai interpretuar rezultatet e analizave të laboratorit, për 5 kampionët e qumështit të pasterizuar, të cilat i gjeni më poshtë:
Kampioni Nr. 1. (Qumësht i pasterizuar Zepa Natyral)
“Aerobët mezofilë: Ky kampion është analizuar për numrin e përgjithshëm të mikroorganizmave areobë në Laboratorin Noval. Rezultati i paraqitur në raportin e analizës tregon ngarkesën e mikroorganizmave në vlerën 2 CFU/mL. Mostra nuk parqet probleme të ngrkesës së mikroorganizmave për faktin se, vlera e fituar nga analizimi i saj është e ulët dhe një numër i tillë kolonish mund të jenë edhe si pasojë e kontaminimit gjatë manipulimit në laborator ose për shkaqe të tjera. Sipas Rregullores 2073/2005 të B. E , Urdhërit Nr. 234 të Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20. 05, 2014 dhe Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011, ky tregues është brenda limitit të përcaktuar.
Qelizat somatike: Kjo mostër është analizuar edhe për numrin e qelizave somatike, i cili sipas raportit të analizës rezulton <1 qeliza/mL. Edhe kjo vlerë e raportuar nuk tregon për ndonjë ndotje mikrobike të mundshme. (Udhezim Nr.5, datë 25.3.2011 i Ministrise se Bujqesise) Rezultatet e fituara të orojentojne drejt një produkti që i është nëneshtruar një procesi termik”.
Kampioni Nr.2. (Qumësht i pasterizuar Gjirofarm)
Ndryshe nga kampioni numër një, në kampionin e radhës kemi tregues se qumështi i pasterizar ka ndotje të mikrobeve. Ky qumësht është i pakonsumushëm për njërëzit
“Aerobët mezofilë: Vlerat e raporturar nga analizimi i këtij kampioni për treguesin analitik aerobë mezofilë eshte 1032 ose me përafërsi 103CFU/mL. Vlera e raportuar tregon se ka ndotje të produktit referuar limiteve mikrobiologjike për këtë produkt. Rregullorja 20173/2005 e BE dhe Urdhëri Nr. 234 i Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20.05. 2014, percakton si tregues të ndotjes mikrobike E.coli. Analiza do ishte me mirë të orjentohej drejt këtij treguesi, i cili tregon më mirë shkallën e ndotjes mikrobike të qumështit.
Qelizat somatike: Sipas rezultatit të raportuar në certifikatën e analizës tregohet që nuk ka prani të qelizave somatike. Këtë e tregon edhe mënyra e raportimit të rezultatit, ku tregohet se numri i qelizave somatike është: <1 qel/mL”.
Kampioni Nr.8. (Qumësht i pasterizuar Lufra)
Aerobët mezofilë:Mostra e analizuar për këtë tregues (mikroorganizmave që rriten në 30oC) rezulton me vlere <12 CFU/mL. Vlera e gjetur nuk është sinjifikative për të treguar që ka rrezik. Por vlerësimi i treguesit analitik E. coli do të ishtë më i drejtë për të përcaktuar rrezikun e mundshëm. (Urdhëri Nr.234 te Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20. 05, 2014, Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011).
Qelizat somatike: Edhe për këte rast rezultati është shprehur me vlerën <1 qel/mL. Paraqitja në këtë mënyrë e rezultatit tregon se mungojnë qelizat somatike.
Kampioni Nr.9. (Qumësht lope i pasterizuar Erzeni)
Aerobët mezofilë: Vlera e rapotuar për këtë mostër është 74 CFU/mL duke terguar që ka një ndotje të pakonsiderueshme referuar numrit të mikoorganizmave të aerobëve mezofilë që përcaktohet në normat mikrobiologjike për këtë lloj produkti. (Urdhërit Nr. 234. i Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20.05.2014, Udhëzimit Nr.5, datë 25.3.2011). Do të ishte më mirë që të analizohej për indikatorin e ndotjes mikrobiologjik E. coli.
Qelizat somatike: Edhe për këte rast rezultati është shprehur me vlerën <1 qel/mL. Paraqitja në këtë mënyrë e rezultatit tregon se, mungojnë qelizat somatike. Urdhëri Nr.234 i Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20. 05.2014 (Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011 i Ministrisë së Bujqësisë).
Kampioni Nr.10. (Qumësht i freskët i pasterizuar Mireli)
Aerobët mezofilë: Vlera e rapotuar për këtë mostër është<1 CFU/mL duke terguar që nuk mikroorganizma aerobë. Kjo është mënyra e shprehjes së rezultatit. Rezultati i paraqitur është brenda limiteve të përcaktuara në Rregullore 2073/2005 të B.E dhe Urdhërit të Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20.05.2014.
Qelizat somatike: Rezultati për këtë kampion është shprehur me vlerën <1 qel/mL. Kjo tregon se mungojnë qelizat somatike (Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011 i Ministrisë së Bujqësisë.
Tabela e kampioneve siç jane regjistruar ne “Noval”
Fabrikat e bulmetit janë përgjegjëse për hedhjen e qumështit jo cilësor në treg. Eliminimi i mikrobeve duhet të bëhet në procesin e pasterizimit.
“Ka shumë faktor, së pari qumështi duhet t’i nënshtrohet procesit të pasterizimit me rigorozitet të madh pasi aty “vritet” ngarkesa mikrobike dhe qumështi përfton jetëgjatësi. Ky proces është jetik për cilësinë dhe prezencën e ngarkesave që gjenden në qumësht. Pas këtij procesi, produkti përfundimtar ka më shumë jetëgjatësi dhe është më i shëndetshëm. Në fakt, ndodh që një pjesë e punishteve neglizhojnë për arsye kostoje apo padije. Procesi i pasterizimit vë në rrezik jetën e konsumatorit”, tha Resuli.
Çfarë janë qelizat somatike?
Sipas ekspertit të blegtorisë njëkohësisht mban dhe detyrën e veterinerit Ervin Resuli, prania e qelizave somatike e bën qumështin të pakonsumueshëm.
Ervin Resuli
“Kur diskutohet problemi për qelizat somatike në qumësht, nuk duhet harruar se, qelizat somatike janë pjesë e funksionit normal të organizmit të lopëve dhe një tregues i gjendjes shëndetësore të kafshës e në veçanti të gjirit. Rreth 98% e këtyre qelizave janë leukocytes – qelizat e bardha të gjakut, roli i të cilave është për të absorbuar dhe të shkatërrojë mikrobet dhe 2% janë qeliza epiteliale dhe të gjëndrave. Duke folur në mënyre figurative, qelizat somatike janë mbrojtja e trupit kundër baktereve, të cilat depërtojnë në gjirin e lopëve në kanalet e rrjedhjes se qumështit dhe shkaktojnë mastite klinike ose subklinike. Kjo është arsyeja pse numri i lartë i qelizave somatike është më shpesh një shenjë e infeksionit të gjëndrave të gjirit. Duhet të dini se, qumështi normal ka më pak se 100.000 qeliza somatike / ml, por inflamacioni i gjirit rrit numrin e tyre dhe mund të arrijë pa kufi. A është i sigurt për t’u pirë qumështi me përmbajtje të lartë të qelizave somatike? Përgjigjja është JO dhe konsumatorët kanë të drejtë të mos e konsumojnë atë”, thotë Resuli.
Faktor shumë i rëndësishëm është zinxhiri ftohës i produktit përfundimtar. Nëse produkti përballet me lëvizje të mëdha të temperaturës, atëherë krijohet terreni ideal për ngarkesat mikrobike. Bulmeti është terreni ideal për shumëfishimin e ngarkesave mikrobike. Kështu që temperatura është faktor kyç për ruajtjen e produkteve në këtë rast të qumështit.
“Qumështi kur merret nga fermat për përpunim ka 3 etapa kryesore. Në një stabiliment, qumështi e ka të detyrueshme që të sigurojnë cilësinë e produktit me anë të kontrolleve si vijon:
Kontrolli i hyrjes
Kontrolli i procesit
Kontrolli final.
Çdo neglizhencë e 3 etapave sjell një produkt jo të shëndetshëm për konsumatorin dhe definitivisht kemi një produkt të kontaminuar”, përfundon veterineri Ervin Resuli.
Fabrikat e përpunimi të qumështit që hedhin në treg qumësht që vendosin në rrezik jetën e konsumatorëve.
Hyrida Basha
Sipas nutricionistes Hyrida Basha, këto baktere të rrezikshme vënë në rrezik jetën e bebeve në barkun e nënës. “Qumështi i pasur me baktere të rrezikshme si salmonela, E. coli dhe listeria shkaktojnë sëmundje të rrezikshme. Këto baktere janë të rrezikshme për të gjithë, por sidomos për personat me imunitet më të dobët si gratë shtatzënë, fëmijët, adoleshentët dhe të moshuarit. Pirja e qumështit me mikrobe mund të shkaktojë sëmundje të ndryshme nga bakteret në ushqim. Mund të shkaktojë të vjella, diarre dhe dhimbje abdominale. Simptoma të ngjashme me gripin si dhimbje koke, dhimbje trupi, temperaturë. Mund të sjellë listeri te gratë shtatzënë, sëmundje e rrezikshme dhe për fetusin apo fëmijën”, theksoi Basha, e cila është edhe Biologe Molekulare.
E ndërsa qumështi që vret hidhet në treg lirshëm, është Autoriteti Kombëtar i Ushqimit ai që duhet të ndalojë menjëherë tregtimin e tij, megjithëse ligjërisht, përgjegjësia kryesore është e Operatorit të Biznesit Ushqimot. Me anë të sistemi të gjurmueshmërise, fabrikat e përpunimit të qumështit së bashku me laboratorët lokalë të ngritura nga Ministria e Bujqësisë dhe Zhvillimti Rural pranë Drejtorive Rajonale të AKU-së duhet të “lokalizojnë” qumështin me probleme. Siguria ushqimore, i përket sigurisë kombëtare. Përballë ushqimeve të rrezikshme ne jemi një shoqëri e pasigurt, në jemi të pashëndetshëm pasi tryeza jonë shtrohet me ushqime jo cilësore. Nëse i referohemi Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011 “Për kërkesat Specifike të Higjienës Për Stabilimentet e Prodhimit, Grumbullimit dhe Përpunimit të Qumështit dhe produkteve me bazë qumështi”;
a) Pasterizimi sigurohet nëpërmjet ngrohjes: i) në temperatura të larta për një periudhë kohe të shkurtër (të paktën 15 sekonda në 72ºC për); ose ii) në temperaturë të ulët për një kohë të gjatë (të paktën 63ºC për 30 minuta); ose iii) çdo kombinim tjetër të temperaturës me kohën për arritjen e një efekti të ngjashëm, në mënyrë që produktet të tregojnë, një reaksion negativ ndaj testit të fosfatazës, menjëherë pas një trajtimi të tillë.
Nëse Autoriteti Kombëtar i Ushqimit konstaton qumësht me mikrobe në pikat e grumbullimit apo edhe në fabrika, si dhe në tregje.markete, ky institucion, me mbrojten e konsumatorin ka të drejtë ta pezullojë aktivitetin që vë në rrezik shqiptarët.
Sipas udhëzimit për Kërkesat Specifike në lidhje me Femrat e Prodhimit të Qumështit, Qumështit të Papërpunuar dhe Produkteve me Bazë Qumështi, Operatorët e biznesit ushqimor që prodhojnë ose grumbullojnë qumështin e papërpunuar, duhet të plotësojnë kërkesat e mëposhtme:
a) kërkesat për shëndetin dhe mirëqenien e kafshëve sipas legjislacionit në fuqi;
b) kërkesat e përgjithshme të higjienës për prodhimin e ushqimit dhe/ose stabilimentet e përpunimit, të përcaktuara në udhëzimin e Ministrit të Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit “Për kushtet e përgjithshme dhe të veçanta të higjienës për stabilimentet e ushqimit dhe operatorët e biznesit ushqimor”;
c) qumështi i papërpunuar, që do të përdoret për konsum njerëzor, të plotësojë kërkesat e higjienës të përcaktuara në këtë udhëzim;
d) kërkesat e gjurmëshmërisë të përcaktuara në legjislacionin në fuqi. Për këtë qëllim, ato duhet të mbajnë të dhëna për çdo kafshë të stabilimentit, në veçanti, të: numrit të identifikimit të kafshës, të dhëna personale të pronarit, adresën, ekzaminimin klinik, diagnostik dhe laboratorik të kafshës.
Nëse kërkesat e pikës 1 nuk plotësohen, autoriteti kompetent ndalon aktivitetin e biznesit ushqimor për prodhimin ose grumbullimin e qumështit të papërpunuar dhe nxjerrjen në treg të qumështit të papërpunuar.
Pavarësisht fakteve që publikon media, siguria ushqimore merr vemendjen e duhur të institucioneve shtetërore. Abuzimet me qumësht jo të sigurt duket se ndodhin me vetë bekim e Autoritetit Kombëtarë të Ushqimit.
Por, ka një edhe një tjetër arsye që mund të ndikojë në rritjen e ngarkesës mikrobiale në produktet me origjinë shtazore. Edhe sipas një invesgitimi të një viti më parë për nënproduktet e mishit, produktet në frigoriferë janë mbi temperaturën e lejuar në të cilën duhet të mbahen produktet respektive me origjinë shtazore, më lart sesa është e shënuar në etiketën e tyre temperatura e ruajtjes.
Por edhe siç shpesh herë ankohen prodhuesit e qumështit apo të të tjera produkteve me oridhinë shtazore, si rrjetet e marketeve, ashtu dhe dyqanet e vogla në lagje apo të periferi, frioriferët u mbajnë në punë gjatë ditës, ndërsa i fikin gjatë natës. Kjo bën që, luhatja e temperaturave, ulja dhe ngritja e tyre, të ndikojë në shtimin e mikroorganizmave, apo në rritjet e ngarkesë mikrobiale, e cila është mjaft shqetësuese për shëndetin e konsumatorëve.
Qendra ALET Komunikoi dhe me mjeken mikrobiologe pranë Institutit të Shëndetit Publik, Dr.Blerta Brati për rrezikun e ngarkesës mikrobiale në qumësht. Intervistëna me Znj.Brati po e botojmë të plotë, për shkak të rëndësisë së saj.
Qumështi ka prezencë të baktereve. Çfare do të thotë kjo për konsumatorin?
Salmonella, Listeria, Staphylococcus, Escherichia coli, janë 4 mikrobet që përbëjnë florën patogjene të qumështit. Qumështi i përkryer i një kafshë është qumësht që normalisht nuk ka mikroorganizma. Në dalje të sisëve (gjijntë), numri i mikrobeve është shumë i ulët, përgjithësisht më pak se 5000 / ml. Ata vijnë nga jashtë dhe hyjnë në sisë përmes kanalit të thithës së gjirit.
Dr.Blerta Brati
Në rastin e infeksioneve të gjirit, numri i mikrobeve rritet pak (përveç në rastin e mastitit klinik), por ato kryesisht përbëhen nga baktere patogjene, në veçanti nga stafilokoket ose streptokoket. Kështu, përveç sëmundjeve të gjirit, inokulimi i qumështit bëhet kryesisht gjatë manipulimeve të ndryshme, në të cilat është objekt nga mjelja.
Mikroorganizmat patogjenë (“rreziqet mikrobiale”) që gjenden në qumësht dhe produktet e qumështit: Salmonella, Staphylococcus coagulase pozitive, Listeria monocytogenes janë më problematiket. Më pas jepet informacion mbi “rrezikun” që lidhet me këto rreziqe, d.m.th. sëmundshmërinë vjetore dhe vdekshmërinë. Pesë deri në 7% të sëmundjeve infektive epidemike të transmetuara nga ushqimi shkaktohen nga qumështi dhe produktet e qumështit. Nëse kjo përqindje zbatohet për numrin e vdekjeve vjetore që i atribuohen të gjitha sëmundjeve infektive të transmetuara përmes ushqimit, më pak se 10 vdekje do të lidhen me konsumin e qumështit ose produkteve të qumështit.
Çfarë do të thotë që qumeshti ka prezencë të lartë të aerobëve mezofile?
Eshtë thënë më parë se mjelja, madje e kryer në kushte të kënaqshme higjienike, shoqërohet gjithmonë me ndotje nga mikroorganizma të ndryshëm. Këto përbëjnë një florë komplekse e cila shpërndahet lehtë dhe shpejt në qumësht për shkak të gjendjes së tij të lëngshme. Për shkak të temperaturës së qumështit (37 ° C), përmbajtjes së tij të lartë të ujit (87.5%), lëndëve ushqyese dhe pH të tij afër neutral (6, 6-6, 8) shumë baktere gjejnë kushte të favorshme për zhvillimin e tyre. Kjo zakonisht nuk është e menjëhershme. Më shpesh nuk fillon vetëm 3 ose 4 orë pas mjeljes kur qumështi mbahet në temperaturën e dhomës. Kjo sjellje, e referuar gabimisht si faza “baktervrasëse” ose faza e “adaptimit”, është për shkak të pranisë në qumështin e freskët të substancave antibakteriale të njohura nga emërtimi i përgjithshëm i lactenines.
Pasi të ketë kaluar kjo periudhë, bakteret hyjnë në fazën e shumëzimit. Sidoqoftë, nuk është e njëjta specie që mbizotëron për shkak të rolit selektiv të temperaturës. Kur qumështi mbahet midis 20 ° C dhe 40 ° C, i cili shpesh korrespondon me kushtet e ambientit, zakonisht janë bakteret mezofile që shumohen. Midis këtyre, bakteret e acidit laktik, në veçanti ato të gjinisë Streptococcus, qe zakonisht përbëjnë florën kryesore natyrore të qumështit. Ato zhvillohen shpejt duke bërë që qumështi të acidifikohet dhe mpikset në temperaturën e dhomës.
Duhet të theksohet se, në vitet e fundit, të paktën në rajonet ku janë zhvilluar kushte moderne për prodhimin dhe mbledhjen e qumështit (higjiena e mjeljes, mjelja makinerike në ajër, pastrimi dhe dezinfektimi), kemi të bëjmë, qoftë në numër të ulët apo të madh, me mikrobe saprofitike të ndotjes Gram negative dhe Gram pozitive. Ndër të parët gjenden në veçanti bakteret koliforme dhe Pseudomonas. Ndër të dytat jo të sporuluar, Mikrokokët dhe Stafilokokët dhe midis Bacillus dhe Clostridium të sporuluar. Këto mikroorganizma të ndryshëm, midis të cilëve mund të ketë dominanca, përbëjnë një florë të larmishme të aftë për të ndryshuar, shpesh seriozisht, cilësinë higjienike, teknologjike dhe organoleptike të qumështit dhe, për pasojë, atë të produkteve me të cilat ato do të prodhohen pavarësisht nga trajtime sanitare që do të aplikohen pas marrjes së qumështit në fabrikë.
Një qumësht i ngarkuar me mikrobe, a e vë në rrezik shëndetin e konsumatorit?
Konsumimi i qumështit është burim i shkëlqyeshëm i kalciumit; i pasur me laktozë; burim i mirë i proteinave; do të promovonte shëndetin kardiovaskular; ndihmon në parandalimin e osteoporozës.
Në opinionin e tyre shkencor mbi rreziqet për shëndetin publik që lidhen me qumështin e papërpunuar në BE, ekspertët nga Paneli Shkencor i EFSA-së (Autoriteti Europian për Sigurinë Ushqimore), për Rreziqet Biologjike (Paneli BIOHAZ) konkludojnë se, qumështi i papërpunuar mund të jetë një burim i baktereve të dëmshme – kryesisht prodhimi i Campylobacter, Salmonella dhe Escherichia coli shigatoksina (STEC).
Megjithatë, për shkak të boshllëqeve në të dhënat e disponueshme, Paneli nuk ishte në gjendje të përcaktojë saktësisht sasitë e rreziqeve të shëndetit publik që lidhen me konsumin e qumështit të papërpunuar në BE. Sidoqoftë, bazuar në të dhënat e raportuara nga Shtetet Anëtare mbi shpërthimet e sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi, midis 2007 dhe 2013, 27 shpërthime u shkaktuan nga konsumi i qumështit të papërpunuar.
Shumica e tyre, 21 shpërthime ishin shkaktuar nga Campylobacter, Salmonella shkaktoi një shpërthim, STEC kishte dy shpërthime dhe virusi i encefalitit të rriqrave (TBEV) shkaktoi tre shpërthime. Një shumicë e madhe e shpërthimeve ishin për shkak të qumështit të gjallë të lopës, ndërsa disa prej tyre ishin nga qumështi i dhisë së papërpunuar. Ekziston një nevojë për të përmirësuar komunikimin me konsumatorët mbi rreziqet dhe masat e kontrollit që lidhen me konsumin e qumështit të papërpunuar.
Çfarë shkaktojnë mikrobet në organizmin tonë?
Në mënyrë të zakonshme, bakteret mund të shkaktojnë shumë sëmundje në trupin e njeriut, të tilla si otiti (veshi), bajamet, pneumoni (mushkëri), bronkit, sinusit ose kollë e mirë (rrugët e frymëmarrjes), prekje të sistemit nervor, kardiovaskular, kockor, gastro-intestinal, infeksione të traktit urogenital, të lëkurës dhe mukozave, etj.
Shumica e baktereve shumohen në gjak ose limfë, disa prodhojnë toksina. Viruset shumohen brenda qelizave të synuara p.sh., duke shkatërruar këto qeliza. Thjeshtë, është infeksioni që shkakton simptomat e sëmundjes (kollë, plagë, ethe, diarre, …)
Sëmundjet infektive të shkaktuara nga mikrobet janë përgjegjëse për më shumë vdekje në të gjithë botën! Shkencëtarët po punojnë shumë për të gjetur mënyra për të luftuar sëmundjen, por nuk është një detyrë e lehtë. Mikrobet mund të zhvillojnë shpejt karakteristikat që të jenë rezistente ndaj ilaçeve që ishin në gjendje t’i vrisnin ato. Kjo do të thotë se është një luftë e vazhdueshme për shkencëtarët. Zbulohen sëmundje të reja të shkaktuara nga mikrobe patogjene. Për rreth 30 vjet, janë identifikuar 30 sëmundje të reja patogjene! Çdo ditë ne biem në kontakt me njerëz ose kafshë që mund të infektohen me sëmundje të shkaktuara nga mikrobet. Kjo na vë në rrezik të prekjes nga sëmundja. Infektimi varet gjithmonë nga patogjeni dhe mjedisi. Metoda e infeksionit mund të demonstrohet në 6 hapa të ndryshëm. Ata së bashku formojnë një zinxhir rrethor.
Shënim: Qendra ALERT garanton me përgjegjësi ligjore se, interpretuesit e raport-analizave nuk kanë qenë asnjëherë në dijeni se cila mostër e analizuar i përket një kompanie të caktuar.
Ky publikim është ekzkluzivitet i Qendrës ALERT dhe Alert.al, të cilët gëzojnë të drejtën e autorësisë, bazuar në Ligjin Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Materiali mund të ripublikohet në mediat tjera, vetëm duke cituar burimin në fund dhe të vendoset linku i burimit. Në rast ndryshimi titulli nga mediat, në fund të shkrimit duhet të saktësohet se cili ka qenë titulli i tij. Në të kundërt, çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi, sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016
Qendra ALERT / Alert.al
*Autorja e shkrimit është gazetare me ekseriencë disavjeçare në media të shkruara dhe elektronike, si dhe ka qenë pjesë e emisioneve televizive investigative. Aktualisht, është pjesë e departamentit të informacionit në televizionin Top Channel.
Materiali është realizuar nga Qendra ALERT, si pjesë e projektit “Ushqimi, risku masiv për konsumatorët, mungesa e kontrolleve dhe e informimit nga institucionet”, të mbështetur financiarisht nga Programi i Granteve të Vogla të Komisionit për Demokraci të Ambasadës së SHBA në Tiranë. Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura janë te autor-it/ve dhe nuk përfaqesojnë domosdoshmërisht ato të Departamentit të Shtetit.
“Të blesh supër fshati të Neranxit, do të thotë që brenda duhet të ketë dhe miza si përbërës?”. Kështu shkruan një denoncuese, e cila i dërgoi sot Qendrës Alert dhe Alert.al një produkt që sapo e kishte blerë në një prej marketeve të Tiranës. “Sapo e bleva në market dhe nisa ta gatuaj. Keni dhe kuponin tatimor bashkëngjitur. Supër Fshati ‘Neranxi’ e mbushur plot me miza. Duke qenë se është fshati, a duhet të ketë dhe miza patjetër brenda”, shkruan denoncuesja, e cila thotë me ironi se, në etiketë nuk ishin të deklauara.
Krijimi i mizave dhe insekteve të tjera si në rastin e këtij produkti, por që shpesh gjenden dhe në oriz, makarona, miell etj, ndodh së pasi nga proceset e pastrimit të produkteve dhe larjes së tyre me rigirozitet që në momentet e përpunimit dhe para paketimit të tyre. Proceset e punës shpesh herë anashkalohen nga prodhuesit apo përpunuesit e ripaketuesit, me qëllim dhe që të shpanin kostot.
Por, ka dhe raste kur kushtet e ruajtjes, lagështia apo dëmtimi i abalazhit bëjnë që produktet e kësaj natyre të krijojnë isekre brenda tyre. Ndërkohë, në raste tjera ndodh dhe që dikush e hap paketimin në shtëpi, përdor vetëm një pjesë e kur mbahet për një kohë të gjatë në rafte, nis të krijojë insekte brenda vetes. Varianti i fundit nuk është rasti konkret, pasi denoncuesi e ka blerë sot në mëngjes, siç tregon dhe kuponin tatimor.
Denonconi pranë Qendrës ALERT në numrin e telefonit 0693028258 me foto e video, ne whatsapp, apo viber, për gjithçka që cënon të drejtat tuaja konsumatore, apo me e-mail në [email protected]
“Të blesh supër fshati të Neranxit, do të thotë që brenda duhet të ketë dhe miza si përbërës?”. Kështu shkruan një denoncuese, e cila i dërgoi sot Qendrës Alert dhe Alert.al një produkt që sapo e kishte blerë në një prej marketeve të Tiranës. “Sapo e bleva në market dhe nisa ta gatuaj. Keni dhe kuponin tatimor bashkëngjitur. Supër Fshati ‘Neranxi’ e mbushur plot me miza. Duke qenë se është fshati, a duhet të ketë dhe miza patjetër brenda”, shkruan denoncuesja, e cila thotë me ironi se, në etiketë nuk ishin të deklauara.
Krijimi i mizave dhe insekteve të tjera si në rastin e këtij produkti, por që shpesh gjenden dhe në oriz, makarona, miell etj, ndodh së pasi nga proceset e pastrimit të produkteve dhe larjes së tyre me rigirozitet që në momentet e përpunimit dhe para paketimit të tyre.
Proceset e punës shpesh herë anashkalohen nga prodhuesit apo përpunuesit e ripaketuesit, me qëllim dhe që të shpanin kostot. Por, ka dhe raste kur kushtet e ruajtjes, lagështia apo dëmtimi i abalazhit bëjnë që produktet e kësaj natyre të krijojnë isekre brenda tyre. Ndërkohë, në raste tjera ndodh dhe që dikush e hap paketimin në shtëpi, përdor vetëm një pjesë e kur mbahet për një kohë të gjatë në rafte, nis të krijojë insekte brenda vetes. Varianti i fundit nuk është rasti konkret, pasi denoncuesi e ka blerë sot në mëngjes, siç tregon dhe kuponin tatimor.
Denonconi pranë Qendrës ALERT në numrin e telefonit 0693028258 me foto e video, ne whatsapp, apo viber, për gjithçka që cënon të drejtat tuaja konsumatore, apo me e-mail në [email protected]
Një konkurs që do të bëjë bashkë të gjithë prodhuesit e baxhove në Shqipëri ku do të degustojnë prodhimet e tyre të bylmetit.
Qelizat somatike: Kjo mostër është analizuar edhe për numrin e qelizave somatike, i cili sipas raportit të analizës rezulton <1 qeliza/mL. Edhe kjo vlerë e raportuar nuk tregon për ndonjë ndotje mikrobike të mundshme. (Udhezim Nr.5, datë 25.3.2011 i Ministrise se Bujqesise) Rezultatet e fituara të orojentojne drejt një produkti që i është nëneshtruar një procesi termik”.
Qelizat somatike: Sipas rezultatit të raportuar në certifikatën e analizës tregohet që nuk ka prani të qelizave somatike. Këtë e tregon edhe mënyra e raportimit të rezultatit, ku tregohet se numri i qelizave somatike është: <1 qel/mL”.
Qelizat somatike: Edhe për këte rast rezultati është shprehur me vlerën <1 qel/mL. Paraqitja në këtë mënyrë e rezultatit tregon se mungojnë qelizat somatike.
Qelizat somatike: Edhe për këte rast rezultati është shprehur me vlerën <1 qel/mL. Paraqitja në këtë mënyrë e rezultatit tregon se, mungojnë qelizat somatike. Urdhëri Nr.234 i Ministrit të Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave datë 20. 05.2014 (Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011 i Ministrisë së Bujqësisë).
Qelizat somatike: Rezultati për këtë kampion është shprehur me vlerën <1 qel/mL. Kjo tregon se mungojnë qelizat somatike (Udhezimit Nr.5, datë 25.3.2011 i Ministrisë së Bujqësisë.
Krijimi i mizave dhe insekteve të tjera si në rastin e këtij produkti, por që shpesh gjenden dhe në oriz, makarona, miell etj, ndodh së pasi nga proceset e pastrimit të produkteve dhe larjes së tyre me rigirozitet që në momentet e përpunimit dhe para paketimit të tyre. Proceset e punës shpesh herë anashkalohen nga prodhuesit apo përpunuesit e ripaketuesit, me qëllim dhe që të shpanin kostot.
Por, ka dhe raste kur kushtet e ruajtjes, lagështia apo dëmtimi i abalazhit bëjnë që produktet e kësaj natyre të krijojnë isekre brenda tyre. Ndërkohë, në raste tjera ndodh dhe që dikush e hap paketimin në shtëpi, përdor vetëm një pjesë e kur mbahet për një kohë të gjatë në rafte, nis të krijojë insekte brenda vetes. Varianti i fundit nuk është rasti konkret, pasi denoncuesi e ka blerë sot në mëngjes, siç tregon dhe kuponin tatimor.
Krijimi i mizave dhe insekteve të tjera si në rastin e këtij produkti, por që shpesh gjenden dhe në oriz, makarona, miell etj, ndodh së pasi nga proceset e pastrimit të produkteve dhe larjes së tyre me rigirozitet që në momentet e përpunimit dhe para paketimit të tyre.
Proceset e punës shpesh herë anashkalohen nga prodhuesit apo përpunuesit e ripaketuesit, me qëllim dhe që të shpanin kostot. Por, ka dhe raste kur kushtet e ruajtjes, lagështia apo dëmtimi i abalazhit bëjnë që produktet e kësaj natyre të krijojnë isekre brenda tyre. Ndërkohë, në raste tjera ndodh dhe që dikush e hap paketimin në shtëpi, përdor vetëm një pjesë e kur mbahet për një kohë të gjatë në rafte, nis të krijojë insekte brenda vetes. Varianti i fundit nuk është rasti konkret, pasi denoncuesi e ka blerë sot në mëngjes, siç tregon dhe kuponin tatimor.
