EFSA ka kërkuar të propozojë një metodologji të vlerësimit të rrezikut të shpejtë dhe të vazhdueshëm të rreziqeve shëndetësore kur një ndotës kimik është i pranishëm në ushqim. Metodologjia u zhvillua në mbështetje të RASFF (Sistemi i Alarmit të Shpejtë për Ushqimet dhe Ushqimet për Kafshë) për vlerësimin e ndotësve që lidhen me materialet e kontaktit me ushqimin, substancat farmaceutikisht aktive dhe ndotësit e tjerë të ushqimit. Vlerësimi i rrezikut bazohet në vlerësimin e vetive toksikologjike dhe ekspozimit dietik. Mjeti i Vlerësimit të Shpejtë të Ekspozimit të Ndotjes (RACE) u zhvillua për të lehtësuar vlerësimin. Mjeti RACE siguron vlerësime të grupeve të ndryshme të popullsisë, si dhe ekspozimin akut dhe kronik ndaj ndotësve kimikë. Pjesëmarrësit mund të paraqesin pyetje të cilave EFSA do t’i përgjigjet drejtpërdrejtë dhe me shkrim pas prezantimit. Një regjistrim i webinar do të publikohet në faqen e internetit të EFSA.
Alarmi është ngritur mbi produkte të “TYJ Spring Pasty Products”, në pastiçeri në Singapor, për shkak të qumështit të padeklaruar në etiketë. Është kërkuar për prodhuesit, shitësit me shumicë, shpërndarësit dhe shitësit me pakicë tërheqja e produkteve nga tregu.
Proteina e qumështit është një përbërës i produkteve pastë “TYJ Spring Pasty Products”, të listuara më poshtë, megjithatë qumështi nuk deklarohet në listën e përbërësve. Produktet u shitën tek tregtarët me shumicë dhe furnitorët në të gjithë vendin.
Si rrezikohet konsumatori?
Produktet mund të jenë të pasigurta për konsumatorët të cilët janë alergjikë ose intolerantë ndaj qumështit ose përbërësve të tij.
Kërkohet veprim:
Prodhuesit, tregtarët me shumicë, shpërndarësit, furnizuesit dhe shitësit me pakicë:
Shitësit me pakicë u kërkohet të largojnë produktet nga shitja dhe të shfaqin një njoftim tërheqje të pikës së shitjes në dyqanet ku ishin shitur.
Tregtarëve me shumicë / shpërndarësve u kërkohet të kontaktojnë klientët e tyre dhe të kërkojnë tërheqjen e produkteve dhe të japin një njoftim për pikën e shitjes për klientët e tyre me pakicë.
Prej disa kohësh, kanë nisur ndryshimet në Ligjin 9863 për Ushqimin, I ndryshuar. Ndërsa ditën e hënë në mbrëmje, Komisioni i Veprimtarive Prodhuese, Tregtisë dhe Mjedisit, e kaloi atë, duke mos marrë parasysush shumë kërkesa apo opinione të Shoqërisë Civile, të organizatave të Biznesit, si dhe duke reflektuar për disa të tjera.
Projekligji “Për disa ndryshime dhe shtesa në Ligjin Nr 9863, datë 28.01.2008 ‘Për Ushqimin”, i ndryshuar, u shoqërua me jo pak debate në Komisionin e Veprimtarive Prodhuese, tregtisë dhe Mjedisit.
Qendra ALERT, Organizatë Jofitimprurëse, e cila ka në qendër të objektit të saj Mbrojtjen dhe Ndërgjegjësimin e Konsumatorit; Albanian Food Industry, Bashkimi i Prodhuesve të Shqipërisë dhe Bashkimi Tregtar i Shqipërisë, në opinionet e tyre dhe dëgjesat në komision parlamentar, ishin kundër disa ndryshimeve dhe shtesave në draftin e ti. Për Qendrën ALERT, shqetësues ishte fakti se, në projektligj, Autoriteti Kombëtar i Ushqimit, së bashku me 120 inspektorë që do t’i bashkohen nga Insektoriati Shtetëror Shëndetësor, do të dalin nga Shërbimi Civil dhe do të funksionojnë me Kod Pune.
Qendra ALERT kërkoi që, kjo të mos miratohet në ligjin e ri, pasi, së pasi, bie ndesh me reformën e inspektorateve, do të vinte në rrezik cilësinë e inspektimeve dhe që cenon automatikisht sigurinë ushqimore të konsumatorit. Nëse ky institucion do të funksionojë me Kodin e Punës, siç dhe u miratua, atëherë çdo drejtor i AKU, do të largonte nga puna cilindo që do të donte, duke dëmtuar rëndë dhe cilësinë e institucionit.
Nuk duhet harruar se që në vitin 2010 kur AKU ka nisur funksionimin zyrtarisht e deri sot, ky institucion ka ndërruar 8 Drejtorë të Përgjithshëm, të cilët kanë ndryshuar shumë njerëz, megjithëse me Status Nëpunësi Civil. Ndërkohë që, Bashkimi Evropian ka financuar rreth 6 milionë euro për Autoritetin Kombëtar të Ushqimit deri sot, ndërkohë që qindra milionë lekë janë shpenzuar nga Buxheti i Shtetit për trajnimet e Administratës Publike. Por, këto sugjerime nuk u morën parasysh.
ALERT, si dhe organizatat e Biznesit kërkuan ndër të tjera edhe që, vendimet e Komisionit të Ankimimit, të cilat tashmë do të jenë me 3 përfaqësues nga Ministria e Bujqësisë dhe 2 nga AKU për gjoba mbi 300.000 lekë, të mos konsideroheshin Titull Ekzekutiv. Kjo, pasi do t’i hiqnin të drejtën subjekteve të penalizuara për t’a ankimuar vendimin në gjykatë, duke rëndë ndesh dhe me Kodin e Procedurave Administrative. Kjo kërkesë u reflektua, bashkë me disa të tjera që kishin të bënin me analizimin e marrjes së mostrave në laboratorë jashtë vendit, kur ka kontestime për rezultatet e ISUV.
Ndërsa biznesi nuk do të jetë i përfaqësuar në Komisionin e Ankimimit të Masave Administrative.
Në relacionet e Ministrisë së Bujqësisë apo Këshillit të Ministrave, në mënyrë të çuditshme dhe të pashpjegueshme thuhet se, “Ky projektligj nuk synon përafrimin me ‘acquis’ të BE-së, si dhe “Nuk ka përafrim me legjislacionin e BE”.
Eurobarometri i EFSA-së për sigurinë e ushqimit vazhdon të krijojë njohuri të vlefshme për qëndrimet e konsumatorit, me rezultate të reja në dispozicion nga pesë vendet e para-anëtarësimit në BE si Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Serbia dhe Turqia dhe nga disa nga vende anëtare të BE-së.
“Jam shumë i kënaqur që për herë të parë ne ishim në gjendje të gjeneronim këtë provë shtesë,” tha Barbara Gallani, Shefe e Departamentit të Komunikimit, Angazhimit dhe Bashkëpunimit të EFSA.
“Bashkëpunimi ynë me vendet e para të anëtarësimit ka ardhur duke u rritur me kalimin e viteve dhe përfundimi i këtij studimi shënon një tjetër moment historik të rëndësishëm. Është vlerë të madhe të kesh njohuri mbi perceptimet e sigurisë ushqimore nga pesë vende të tjera.”
Specialistët e komunikimit nga autoritetet kombëtare të vendeve para-anëtarësimit marrin pjesë si vëzhgues në Rrjetin e Ekspertëve të Komunikimit në EFSA. Anëtarët e rrjetit ndajnë informacion dhe njohuri mbi perceptimin e publikut mbi sigurinë e ushqimit për të informuar strategjitë e komunikimit të rrezikut, midis aktiviteteve të tjera.
Në korrik 2019, EFSA porositi studimin e Eurobarometrit në të gjitha Shtetet Anëtare të BE-së (përfshirë Mbretërinë e Bashkuar), duke shqyrtuar çështje të tilla si interesi për sigurinë ushqimore, vetëdijen dhe perceptimet e rrezikut si dhe besimin në burime të ndryshme të informacionit. I njëjti studim u përsërit në pesë nga shtatë vendet e para-anëtarësimit në bashkëpunim me Drejtorinë e Përgjithshme të Komunikimit të Komisionit Evropian.
Në Kuvend u miratuan ndryshimet në ligjin “Për Ushqimin”, i cili i hap rrugë një ristrukturimi të Autoritetit Kombëtar të Ushqimit, institucionit më të rëndësishëm në vend kur është fjala tek kontrolli i produkteve në tregje. Ministri i Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Bledi Çuçi gjatë fjalës së tij në seancën e sotme dha më tepër detaje rreth projektligjit.
“AKU nuk mund të vazhdojë më të identifikohet si një institucion i masave represive, që vetëm vendos gjoba e aplikon ndëshkime ndaj operatorëve të biznesit ushqimor. AKU-ja e re duhet të ketë një rol tjetër karshi biznesit dhe konsumatorëve. Sfida jonë është ta shndërrojmë në një strukturë inteligjente, me burime njerëzore të kualifikuara. Do të ndërmarrim një fushatë rekrutimi dhe trajnimi të punonjësve të rinj së bashku me Autoritetin e Kontrollit të Ushqimit në Irlandë, i cili është ‘binjakëzuar’ me Autoritetin Kombëtar të Ushqimit tek ne, kuadër të projektit të financuar nga Bashkimi Europian për sigurinë ushqimore”, tha ministri Çuçi.
Me ndryshimet ligjore, do të forcohet roli i Drejtorisë së Vlerësimit të Riskut bazuar në vlerësime shkencore dhe të dhëna historike, për praktika të ndjekura nga operatorët e biznesit ushqimor.
“Do të kemi një strukturë të re brenda AKU-së që analizon të dhënat e inspektimeve ndër vite, në mënyrë që plani i monitorimit kombëtar të mos jetë një plan, le të themi mekanik, por të jetë i bazuar në analizë dhe statistika disa vjeçare. Në këtë mënyrë do të jemi në gjendje të ndërmarrim kontrollet e duhura ndaj operatorëve të biznesit ushqimor, pa abuzuar dhe pa u bërë pengesë për zhvillimin e biznesit”, tha ministri Çuçi.
Një tjetër aspekt shumë i rëndësishëm i ndryshimeve ligjore është shmangia e kontrolleve të dyfishta për operatorët e biznesit ushqimor edhe nga inspektorët e AKU-së edhe nga inspektorët e Inspektoriatit Shtetëror Shëndetësor. Rreth 15 mijë OBU lehtësohen nga ky kontroll i dyfishtë, që shpesh linte vend edhe për abuzim. Ulja e barrës së inspektimit nga dy institucione për të njëjtin subjekt apo çështje, shmang mundësinë për abuzim.
Për herë të parë do të aplikohet një lehtësim në sistemin e vetëkontrollit, ku subjektet me risk të vogël do të përjashtohen nga kontrollet me të njëjtat kritere si bizneset e mëdha. Kjo i jep frymëmarrje prodhuesve të vegjël. Natyrisht duke mos cënuar këtu parimet bazë të kushteve higjeno-sanitare dhe standardeve të sigurisë ushqimore.
“AKU-biznes-konsumator është një trekëndësh shumë i rëndësishëm, dhe ndërveprimi sa më i mirë mes tyre na garanton produkte të sigurta në tregjet tona. AKU-ja e re do të jetë një insitucion më dinamik, më inteligjent, më transparent dhe do të adresojë siç duhet sfidat e kohës, duke patur më së shumti në fokus fenomenet që shqetësojnë sot konsumatorët dhe operatorët e biznesit ushqimor”, tha në Kuvend ministri i Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural.
Qendra Alert e ftuar në komisionin e veprimtarisë prodhuese për disa ndryshime në ligjin e ushqimit ngre shqetësimin për cënimin e sigurisë ushqimore dhe dëmtimin e cilësisë së inspektimeve të cilat sipas kreut të shoqatës Granit Sokolaj me daljen e AKU nga shërbimi civil do të krijojë problematikë në cilësinë e inspektimeve.
“Nëse ky institucion që do të krijohet, do të dalë nga Shërbimi Civil dhe stafet do të rekrutohen me Kod Pune, së pari, do ta shkatërronte nivelin e inspektimeve, gjë që është mjaft e rëndësishme për garantimin e sigurisë ushqimore. Duke ditur se drejtuesit e këtij institucioni varen nga politika, së pari largimi nga Shërbimi Civil, do të bënte që çdo drejtor i këtij institucioni, do të largonte nga puna e do të emëronte të tjerë persona, sipas ngjyrimeve dhe ndarjes politike të personave të ndryshëm, duke bërë kështu dhe largimin e specialistëve të vërtetë, si dhe më e rëndësishmja, do të shmangej në mënyrë abuzive domosdoshmëria e çdo specialisti për sektorin përkatës, duke e kthyer këtë institucion, që duhet të jetë i rëndësisë së veçantë, në një vend punësimi militantësh partie.”, tha Sokolaj.
Marrë nga Balkanweb.com
Qendra ALERT / Alert.al
EFSA ka zgjeruar bazën e të dhënave për konsumin e ushqimit, me të dhëna të mbledhura në kuadër të projektit të menusë së BE-së.
Të dhënat e grumbulluara përfshijnë nëntë sondazhe, të kryera në gjashtë vende si Austri, Belgjikë, Qipro, Greqi, Hollandë dhe Slloveni. Sondazhet ofrojnë informacione të reja për të gjitha grupmoshat e përfshira në menunë e BE-së, foshnjat, fëmijët, adoleshentët, të rriturit, të moshuarit dhe grupet speciale. Për herë të parë, statistikat janë të ndara sipas gjinisë.
Qëllimi i projektit të menusë së BE është të mbledhë të dhëna të harmonizuara me cilësi të lartë nga shtetet anëtare, duke mbuluar të gjitha grupmoshat nga tre muaj deri në 74 vjeç. Standardizimi i mënyrës së grumbullimit të të dhënave e bën informacionin më të lehtë për të krahasuar dhe përmirësuar cilësinë e vlerësimeve të rrezikut të bërë nga EFSA që mbështetet në informacionin dietik.
Sofia Ioannidou, menaxhere e projektit të menusë së BE tha: Ky lëshim rrit ndjeshëm proporcionin e informacionit të harmonizuar në bazën e të dhënave. Shtesat e tyre nënkuptojnë se më shumë se gjysma e sondazheve që përfshijnë foshnjat, fëmijët, adoleshentët, të rriturit dhe grupet speciale janë realizuar duke përdorur metodologjinë e menusë së BE-së.
“Projekti vazhdon të përparojë shumë falë angazhimit të partnerëve të EFSA në Shtetet Anëtare.” Baza e të dhënave për konsumin e ushqimit luan një rol kryesor në vlerësimin e rreziqeve që lidhen me rreziqet e mundshme në ushqim, duke lejuar vlerësimet e ekspozimit të konsumatorëve ndaj rreziqeve të tilla, një hap thelbësor në procesin e vlerësimit të rrezikut.
Që nga viti 2011 EFSA ka siguruar mbështetje financiare dhe udhëzime për mbledhjen e të dhënave për 21 vende nën ombrellën e menusë së BE-së. Deri më tani 17 studime kanë përfunduar nga 11 vende. Vëzhgime shtesë do të shtohen në bazën e të dhënave të EFSA gjatë viteve të ardhshme.
Autoriteti Kombëtar i Ushqimit zhvilloi gjatë ditës së sotme pranë ambienteve të Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, analizën vjetore për vitin 2019, me pjesëmarrjen e Zv.Ministres së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural Znj.Ermira Gjeci, Drejtuesin e Inspektoriatit Qendror Z.Shkëlqim Hajdari, Drejtorin e Institutit të Sigurisë Ushqimore dhe Veterinare Z.Armand Reveli dhe Kreun Projektit Irlandez për Sigurinë Ushqimore, Veterinarinë dhe standartet fitosanitare Z.Michael Parker.
Drejtori i Autoritetit Kombëtar të Ushqimit Z.Robert Lili pasqyroi në mënyrë të detajuar punën e AKU-së gjatë vtit 2019, duke evidentuar disa nga arritjet dhe problematikat e institucionit duke filluar që nga detyrat specifike për inspektime ndaj subjekteve që operojnë në fushën e sigurisë ushqimore dhe imputeve bujqësore, kryerjen e vlerësimit të riskut , të menaxhimit dhe komunikimit të tij. “AKU do të ketë një qasje të re tashmë ndaj operatorëve të biznesit, duke mos u konsideruar më si gjobëvënës, por si partner në sfidën e madhe për sigurinë ushqimore dhe mbrotjen e konsumatorit, duke rritur besimin e ndërsjelltë ndaj dy palëve dhe më e rëndësishmja rritjen e transperencës” tha Z.Lili.
Në funksion të këtij mentaliteti nënvizoi Drejtori i Përgjithshëm, nevojitet ristrukturimi eficent i të gjitha strukturave apo sektorëve specifikë bazuar në detyrat funksionale që ka AKU. Ai shtoi se, vetëm përfshirja në riorganizmin e strukturës së tre komponentëve kryesorë, të vlerësimit të menaxhimit dhe të komunikimit, do të mundësonte rritjen e eficencës së AKU-së , në kuadër të garantimit të sigurisë ushqimore në vend . Një falenderim i vecantë, shkoi për mbështetjen që ka dhënë Projekti për Sigurinë ushqimore , Veterinarinë dhe standartet e Fitosanitetit , vënë në zbatim nga FSAI Irlandë përfshirë edhe Autoritetin e Ushqimit në Finlandë.
Zv.Ministrja e Bujqësisë dhe Zhvllimit Rural Znj Gjeci duke falenderuar për punën e AKU gjatë vitit që lamë pas, ritheksoi idenë për përqasje të re, për t’u kthyer tashmë në një institucion inteligjent në funksion të të gjitha detyrimeve ligjore të tij. Znj Gjeci tha se “ sfida për sigurinë ushqimore nuk është vetëm e AKU, është e gjithë qeverisë, pasi siguria ushqimore është prioritet kombëtar”. Një bashkëpunim të ngushtë dhe përpjekje për të pasur qasje sa më të frytshme , theksuan edhe krerët, si i Inspektoriatit Qendror, ku Z.Hajdari nënvizoi rëndësinë e inspektimit online, ku AKU është pararojë , ashtu edhe Kreu i ISUV Z.Reveli i cili theksoi mbështetjen e institucionit të tij në mbështetje të laboratorëve të AKU-së, si edhe për kryerjen nga ISUV, tashmë edhe të analizave të aditivëve.
I ftuar në emisionin “Alert” në News24 nga Granit Sokolaj, Ledio Ilollari nga Sektori i inspektimit të ushqimit në AKU foli mbi alaramin e ngritur nga salcat e domateve vendase me përbërje mielli dhe niseshteje si dhe shafranin me ngjyrues. Ai tha se u morën produkte të stiilla vendi dhe të importuara dhe u dërguan në laboratorë për rezultate përfundimtare.
“Misioni i AKU është kontrolli i produkteve vendase dhe të importit, kemi një hallkë nga gjurmimi dhe ndjekja e produkteve. Përsa i përket salcave të domateve u sinjalizuam nga Alert, ishte mesazh alarmi. AKU zgjodhi që të shkonte direkt te produkti dhe pas inspektimit, marrjes së mostrave shkuam te analizat në laboratorë. U morën produkte të importuara dhe të vendit, me të patur rezultate përfundimtare nga laboratori do merren masat ndaj prodhuesve”-tha Ilollari.
Në lidhje me etiketat e produkteve, Ilollari shprehet se është detyrim ligjor paraqitja me korrektesi e përbërësve të produktit.
“AKU ka një data-baze të saktë për të gjithë prodhuesit, subjektet. Mbrapa cdo etikete është një prodhues që ka të drejtë të ushtrojë aktivitetin, pasi ka përmbushur kriteret. Etiketa tregon cfarë ka produkti brenda, duhet deklaruar pasi ndryshe kemi të bëjmë me keqinformim, që ligji e ndalon. Prodhuesi rmban përgjegjësi te prodhimi, etiketimi dhe tregtimi.Në etiketë është detyrim paraqitja me korrektesi e përbërësve të produktit. Për niseshtenë në produkte, konsumatori ka të drejtë të jetë i informuar për atë që konsumon”-deklaroi Ledio Ilollari.
Përsa i përket furrave të prodhimit të bukës, ku shpeshherë mungojnë kushtet higjeno-sanitare, Ilollari tha se kemi përmirësim cilësor të prodhimit dhe tregtimit të bukës.
“Kategorizimi i riskut bëhet duke iu referuar natyrës së produkteve, kemi rritje të kontrollit të inspektorëve në mbulimin e të gjithë territorit. Sot mund të flasim për përmirësim cilësor të prodhimit e tregtimit të bukës. Denonconi rastet e abuzimeve, ka marrë një rëndësi gjurmueshmëria e produktit, që cdo operator të jetë i përgjegjshëm që të garantojë sigurinë ushqimore dhe të zbatojë kriteret.
Laboratori Noval është i vetmi në Ballkan për investimet dhe standardin që ofron për analizat kimike dhe mikrobiologjike, në përputhje me rregulloren e Bashkimit Europian.
I ndërtuar në vitin 2005, pjesë e grupit Noval Shpk, gjendet në rrugën dytësore Maminas, Durrës. Laboratori ofron shërbime inovative me standarte të larta, siguri dhe besueshmëri në analizat kimike dhe mikrobiologjike, duke reduktuar kostot dhe minimizuar risqet e sigurisë dhe shëndetit. Cilësia, shërbimet dhe efikasiteti e ka kthyer atë në një pikë reference për klientët.
Personeli i Noval ka integritetin, paanësinë dhe aftësi teknike për të përdorur paisje cilësore laboratorike që reduktojnë risqet e jo-konformiteteve gjatë analizës, duke ndihmuar kështu kompanitë Shqiptare dhe jo vetëm që të gjejnë standarte të larta për kryerjen e analizave cilësore.
Në nëntor 2018 laboratori Noval është akredituar me ISO:17025, me qëllim të qartë: të garantojë cilësinë e matjeve analitike dhe mikrobiologjike dhe të plotësojë çdo kërkesë të klientëve të tij në fushën e Farmaceutikës, Mjedisit dhe Sigurisë Ushqimore.
Testimi në burim, pra marrja e mostrës aty ku është klienti dhe analizimi i saj, i lejon klientët të fitojnë kohë dhe avantazhe në kosto, edhe duke evituar transportimin e kushtueshëm të mostrave.
Metodat e analizës janë të vlefshme dhe të përshtatshme për të dhënë rezultate të sakta të saj sepse Laboratori Noval luan një rol shumë të rëndësishëm në garantimin e sigurisë dhe cilësisë ushqimore, në përputhje me rregulloret lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare.