Kryesore

Importuesit,   eksportuesit,   fermerët dhe subjektet  e  tregtimit  dhe  përpunuesit  e  bimëve, produkteve  bimore  dhe  objekteve  të  tjera do të kenë detyrimin të regjistrohen në Drejtorinë  Rajonale  të  Veterinarisë  dhe  Mbrojtjes së   Bimëve   (DRVMB)  të   rajonit   ku  ushtrojnë aktivitetin.

Ministria e Bujqësisë ka miratuar udhëzimin që përcakton kriteret dhe procedurat e regjistrimit të operatorëve profesionistë, të cilët kryejnë veprimtari si mbjellje; shumim;  prodhim,  përfshirë  rritjen,  shumimin  dhe  mirëmbajtjen;  importin,  lëvizjen  brenda  territorit  të  vendit dhe eksportin; vendosjen në treg.

Agjencia e Mbrojtjes së Bimëve regjistron    të    gjithë    operatorët profesionistë  që  ushtrojnë  aktivitete  në  territorin  e vendit, kur qarkullojnë   brenda   territorit   bimë, produkte  bimore  dhe  objekte  të  tjera,  për  të  cilat kërkohet  një  certifikatë  fitosanitare  ose  pasaportë bimore; operatorët   profesionistë   të   miratuar   për lëshimin  e  pasaportës  bimore; operatorët   profesionistë   të   miratuar   për vulosjen  e  ambalazheve  dhe  paletave  prej  druri, etj.

Të gjithë këta operatorë regjistrohen vetëm një herë dhe duhet të bëjnë një kërkesë pranë Agjencisë së Mbrojtjes së Bimëve, shoqëruar me të dhënat e detajuara të aktivitetit të tyre, për tu bërë pjesë e këtij regjistri.

Ndërkohë Ministria e Bujqësisë ka miratuar edhe udhëzimin që përcakton kriteret dhe kushtet kur një operator i regjistruar mund të pajiset me pasaportën bimore si dhe rastet e heqjes së saj.  Sipas udhëzimit në fjalë, pasaporta  bimore  lëshohet  vetëm  për  bimë, produkte  bimore  dhe  objekte  të  tjera  për  të  cilat është  kryer  një  ekzaminim  i  kujdesshëm,  individualisht ose me mostra përfaqësuese.

Ekzaminimi përfshin gjithashtu materialin e paketimit të bimëve. Operatori profesionist, i cili kërkon të miratohet për   lëshimin e pasaportës duhet të bëjë një kërkesë pranë Agjencisë së Mbrojtjes së Bimëve dhe duhet ti nënshtrohet një kursi trajnimi të cilat organizohen nga kjo agjenci në bazë të kërkesave të ardhurave.

Pasaporta bimore është një garanci për lëvizjen e këtyre produkteve brenda edhe jashtë vendit të origjinës, duke mundësuar gjurmueshmërinë, lehtësuar tregtinë dhe shmangur problematikat e ndodhura herë pas here në eksport me bllokim të ngarkesave të ndryshme. (Scan)

Qendra Alert/Alert.al

Në udhëtimin drejt detit Adriatik, ujërat e lumit Vjosa, të kërcënuara prej dekadash nga digat dhe minierat, shkëlqejnë ndërsa kalojnë nëpër peizazhin magjepsës malor të Shqipërisë së Jugut. Lumi, i mbrojtur kohët e fundit nga statusi i tij si një park kombëtar lumor unik, nxit një lëvizje, qëllimi i së cilës është të shpëtojë rrugët e tjera ujore të pastra kristal duke siguruar që ato të marrin këtë emërtim.

Çështja se si të mbrohen më mirë përrenjtë dhe lumenjtë ka qenë prej kohësh një shqetësim i specialistëve të konservimit. Ndërsa rrugët ujore konsiderohen tradicionalisht në politikat e mbrojtjes së tokës, studimet tregojnë se kjo qasje nuk u sjell dobi atyre, pjesërisht sepse ato mund të hyjnë dhe dalin nga zonat e mbrojtura dhe ndonjëherë edhe të kalojnë kufijtë. Ajo që ndodh në fundin e pambrojtur të një rrjedhe ujore mund të ketë pasoja serioze në të njëjtin rrjedhë ujore qindra kilometra larg.

“Për të mbrojtur një lumë, në radhë të parë duhet të fokusohesh te vetë lumi”, shpjegon Ulrich Eichelmann, ekolog, mbrojtës mjedisor i organizatës austriake ”Riverwatch” dhe drejtor i ”Save the Blue Heart of Europe”, koalicioni ndërkombëtar që qëndron pas suksesit të Vjosës.

I ndihmuar nga aktivistë të tjerë, ai tani po e eksporton këtë qasje në qendër të lumit në vende të tjera të Ballkanit, një rajon në Evropën Juglindore që përfshin 11 vende, bashkë me Bosnje-Hercegovinën dhe Malin e Zi, ku lufta për të mbrojtur rrjedhat e tjera të pacenuara të stresit mjedisor është duke u intensifikuar.

“Ne duam që mbrojtja e lumenjve të këtij lloji të përbëjë një rregull dhe jo një përjashtim”, thotë Ulrich Eichelmann.

Për shpëtimin e një lumi

Sipas disa studimeve, megjithëse uji i ëmbël ushqen një pjesë të madhe të jetës, lumenjtë, liqenet dhe ligatinat janë mesatarisht më të degraduara se ekosistemet detare dhe tokësore, shpesh për shkak të digave që modifikojnë rrjedhën e lumenjve dhe ndërpresin migrimin e peshqve. Megjithëse ka më shumë diga në lumenjtë evropianë se në çdo kontinent tjetër, shumë lumenj të Ballkanit mbeten relativisht të pastër, megjithëse mijëra projekte hidroenergjetike janë në shqyrtim. Në një moment, kishte deri në tetë diga të propozuara në krahun kryesor të Vjosës dhe dhjetëra të tjera në degët e saj. Fushata për mbrojtjen e Vjosës, e cila ka gëzuar një mbështetje dërrmuese të publikut, ka kërkuar vite protestash, padish dhe presioni ndërkombëtar ndaj Shqipërisë për të hequr dorë nga planet për digat. Qeveria, e cila ka luftuar për të përmirësuar kushtet ekonomike të një prej vendeve më të varfra në Evropë, ka rezistuar për një kohë të gjatë, veçanërisht pasi Shqipëria varet pothuajse ekskluzivisht nga hidrocentralet për prodhimin e energjisë elektrike.

”Patagonia”, një furnizues amerikan i pajisjeve të jashtme që shpenzoi gati një milion dollarë për fushatën e Vjosës, thuhet se ka qenë thelbësore për të bindur qeverinë se një park kombëtar do të nxiste industrinë e turizmit në vend.

“Kjo tregon se çfarë mund të bëjë shoqëria civile, qeveria dhe industria kur ne punojmë rreth një sërë qëllimesh të përbashkëta”, thotë Ryan Gellert, CEO i ”Patagonia”, një kompani me qendër në Ventura, Kaliforni.

Sipas Unionit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN), statusi i Vjosës si Park Kombëtar i Kategorisë II e mbron atë nga aktivitetet e dëmshme si ndërtimi i digave dhe nxjerrja e zhavorrit, ndërkohë që lejon trafikun e njerëzve.

Përveç pellgut kryesor ujëmbledhës, i cili është shtëpia e më shumë se 1 100 llojeve të kafshëve, parku i ri përfshin tre degë kryesore dhe do të mbulojë më shumë se 400 kilometra rrugë ujore.

Mes konservatorëve, ka pasur disa hezitime për ta quajtur Vjosa parkun e parë lumor kombëtar në botë, pasi lumenjtë e tjerë mund t’i përshtaten këtij përkufizimi.

Por, sipas James Hardcastle, kreu i programit të zonave të mbrojtura të IUCN në Gland, Zvicër, me Vjosën është ”hera e parë që një pellg ujëmbledhës është objekt i krijimit të një parku kombëtar”.

Lumenj të tjerë për të mbrojtur

Sipas ekspertëve, shumica e lumenjve të Ballkanit janë aq të rëndësishëm ekologjikisht saqë projektet hidroenergjetike duhet të ndalohen fare. Tashmë janë dy lumenj që mund të bëhen parqe lumore kombëtare: Una, një lumë që rrjedh kryesisht në Bosnje dhe Moraça, një lumë në Mal të Zi.

Ndërkohë që Una është shtëpia e një prej popullatave të vetme të shëndetshme të salmonit të Danubit (Hucho hucho), species më të madhe të salmonit në Evropë, liqeni i Shkodrës është më i madhi në Ballkan dhe një vend i shenjtë ornitologjik.

Pavarësisht nga projektet e planifikuara hidroelektrike, pellgjet e këtyre dy lumenjve mbeten kryesisht të paprekura dhe sistemet e tyre ujore mund të shtrihen për qindra kilometra përmes peizazheve mahnitëse.

Sipas Vladimir Topiç nga Qendra për Mjedisin në Banja Luka, Bosnje, statusi i ri i Vjosës “duhet të shënojë inaugurimin e mbrojtjeve të ngjashme për lumenjtë e tjerë në Ballkan”.

Sipas Beth Thoren, drejtoreshë evropiane e veprimit mjedisor në ”Patagonia”, kompania e saj planifikon të investojë 4,2 milionë euro për të ndihmuar në krijimin e parqeve të tilla të reja në rajon. Sipas specialistëve të konservimit, shumë lumenj që kanë nevojë për mbrojtje urgjente nuk i plotësojnë domosdoshmërisht kriteret për marrjen e statusit të parkut lumor kombëtar. Një prej tyre është Neretva, një lumë që përshkon Bosnjen dhe Kroacinë. (Stefan Lovgren për “National Geographic”).

How Vjosa Wild River National Park was created—and sparked a movement (nationalgeographic.com)

Qendra Alert/Alert.al