Menu

Kryesore

Kryesore, Shëndet - 17 Maj, 2023

Ushqimet e duhura për rigjenerimin e qelizave

Trupi i njeriut ka aftësi të rigjenerojë veten pas një farë kohe, për shembull lëkura rigjenerohet për 30 ditë, ndërsa qelizat e kuqe të gjakut rigjenerohen për 4 muaj.

Studiuesit duke përdorur fuqinë rigjeneruese të trupit kanë zbuluar trajtime për një sërë sëmundjesh, si kanceri i gjakut dhe dëmtimet e kyçeve.

Procesi i inflamacionit që zhvillohet në trupin tonë nga një dëmtim ose sëmundje, shkatërron qelizat duke i bërë ato të paafta të përfundojnë procesin e rigjenerimit.

Ushqimet që luftojnë inflamacionin

Frutat e pyllit duke qenë të pasura me antioksidantë dhe vitamina, janë në gjendje të zvogëlojnë inflamacionin dhe të mbështesin procesin e riparimit të qelizave. Ato ndihmojnë gjithashtu në zvogëlimin e dhimbjeve të kyçeve dhe mbështesin funksionin e mëlçisë.

Salmoni dhe prodhimet e detit janë thelbësore për trupin tuaj pasi përmbajnë acide të shëndetshme yndyrore, të cilat luftojnë inflamacionin.

Ato gjithashtu mbështesin funksionin e trurit dhe zemrës, kështu që përfitimet do të jenë të shumta.

Brokoli është i pasur me substanca anti-inflamatore, të cilat përmirësojnë funksionin e mëlçisë dhe procesin e përgjithshëm rigjenerues në trup.

Në të njëjtën kohë, brokoli është një agjent i shkëlqyer detoksifikues.

Xhenxhefili frenon veprimin e elementeve dhjamore që nxisin inflamacionin, duke mbështetur procesin e rinovimit në mënyrë të natyrshme.

Arrat dhe farat janë të pasura me acide yndyrore dhe proteina. Ato mbështesin rigjenerimin e qelizave dhe mund t’ju ndihmojnë të humbisni peshë në të njëjtën kohë.

Arrat, bajamet, farat chia dhe farat e lirit janë të gjitha të shkëlqyera kundër inflamacionit dhe ju mund t’i përfshini ato lehtësisht në regjimin tuaj ushqimor.

Kërpudhat janë të pasura me polifone, të cilët mbrojnë qelizat e mëlçisë nga dëmtimi dhe luftojnë inflamacionin.

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Kryesore, Teknologji - 17 Maj, 2023

Krijuesi i ChatGPT pranon ndikimin e Inteligjencës Artificiale në ekonomi, përmes zëvendësimit të vendeve të punës

Sam Altman CEO i OpenAI, kompania që ka krijuar ChatGPT, dëshmoi përpara një komiteti të Senatit rreth mundësive dhe grackave që mund të sjellë kjo teknologji.

Pas ChatGPT, për çështje muajsh disa modele të Inteligjencës artificiale iu bashkuan tregut. Dhe sipas Altman, tashmë duhet krijuar një agjenci e re që të licencojë të gjitha kompanitë e Inteligjencës Artificiale.

ChatGPT dhe programe të ngjashme më të mund të gjenerojnë përgjigje të ngjashme me ato të njerëzve kur u bëhen pyetje. Por me raste këto përgjigje mund të jenë të pasakta.

Altman nuk ka ngurruar që të adresojë pyetje etike që mund të ngrihen nga përdorimi i inteligjencës artificiale dhe ka kërkuar më shumë rregullim të tregut. Ai u shpreh se Inteligjenca Artificiale mund të jetë po aq e rëndësishme sa shtypi i shkruar në fillesat e tij, por i pranoi rreziqet potenciale që mund të vinë me të. Ai gjithashtu pranoi ndikimin që mund të ketë AI në ekonomi, duke përfshirë gjasat që teknologjia e AI mund të zëvendësojë disa vende pune, duke çuar në pushime nga puna në fusha të caktuara.

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Kryesore, Mjedis - 17 Maj, 2023

Organizata Botërore Meteorologjike paralajmëron rritje të frikshme të temperaturave

Organizata Botërore Meteorologjike (WMO) ka paralajmëruar se temperaturat globale kanë të ngjarë të rriten në nivele rekord në 5 vitet e ardhshme. Të ushqyer nga gazrat serrë që bllokojnë nxehtësinë dhe nga ngjarja e motit El Niño, ka një shans 98 %që të paktën një nga pesë vitet e ardhshme dhe periudha në tërësi të jetë më e ngrohta e regjistruar.

Raporti i fundit i WMO thotë gjithashtu se ka një shans 66 % që temperaturat mesatare vjetore të sipërfaqes midis 2023 dhe 2027 të jenë më shumë se 1.5°C mbi nivelet para-industriale për të paktën një vit. Kjo do të na shtynte shkurtimisht mbi objektivat e Marrëveshjes së Parisit, të cilat kërkojnë kufizimin e rritjes së temperaturës globale këtë shekull në 1.5°C.

Mundësia për të kaluar përkohësisht 1.5°C është rritur në mënyrë të qëndrueshme që nga viti 2015 kur ishte afër zeros. Midis 2017 dhe 2021 ishte rreth 10 %. Tani ka një shans 32 % që temperaturat mesatare në pesë vitet e ardhshme të kalojnë këtë prag, sipas Zyrës Met të Mbretërisë së Bashkuar – qendra kryesore e WMO për parashikime si kjo.

Temperaturat mesatare globale në vitin 2022 e shtynë planetin në rreth 1.15°C mbi nivelet 1850-1900. Kushtet e ftohjes së La Niña-s gjatë tre viteve të fundit kanë frenuar përkohësisht prirjen e ngrohjes afatgjatë, sipas WMO.

Këto kushte përfunduan në mars 2023 dhe ngjarja e ngrohjes El Niño pritet të zhvillohet në muajt e ardhshëm. Në mënyrë tipike, këto kushte rrisin temperaturat globale një vit pasi ato zhvillohen, që do të thotë se efektet do të shihen në vitin 2024.

Kombinuar me ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu, do të shtyjë temperaturat globale në “territor të paeksploruar”. Raporti u publikua përpara Kongresit Botëror Meteorologjik në fund të muajit. Këtu ekspertët do të diskutojnë se si të forcohen shërbimet e motit për të mbështetur përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike.

Një nga prioritetet më të mëdha është Nisma e Paralajmërimeve të Hershme për të Gjithë, e cila u lançua nga Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres në COP27 vitin e kaluar.

Pavarësisht numrit në rritje të ngjarjeve ekstreme të motit si përmbytjet, thatësirat, valët e të nxehtit dhe stuhitë, ka ende boshllëqe në sistemet që paralajmërojnë njerëzit për këto rreziqe – veçanërisht në vendet në zhvillim.

Të dhënat e mbledhura në vitin 2022 zbuluan se vetëm gjysma e shteteve anëtare të WMO kanë sisteme që informojnë njerëzit dhe qeveritë se moti i rrezikshëm është në rrugën e tij. Këto sisteme duhet gjithashtu të lidhen me politikat, komunikimet dhe planet e reagimit ndaj emergjencave që ato të jenë efektive.

Nisma synon të mbyllë ato boshllëqe me Guterres që i bën thirrje OBM-së për të ndihmuar që çdo person në Tokë të mbrohet nga sistemet e paralajmërimit të hershëm brenda pesë viteve. (Scan)

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Këshilla, Kryesore, Shëndet - 16 Maj, 2023

OBSH: Hiqni dorë nga zëvëndësuesit e sheqerit

Organizata Botërore e Shëndetësisë udhëzon për mospërdorim të zëvendësuesit të sheqerit nëse po përpiqeni të humbni peshë. OBSH tha se rishikimi i provave në dispozicion sugjeron se përdorimi i ëmbëlsuesve pa sheqer “nuk sjell ndonjë përfitim afatgjatë në reduktimin e yndyrës së trupit tek të rriturit ose fëmijët”.

“Zëvendësimi i sheqernave të lira me ëmbëlsues pa sheqer nuk i ndihmon njerëzit të kontrollojnë peshën e tyre afatgjatë,” tha Francesco Branca, drejtor i departamentit të ushqyerjes dhe sigurisë ushqimore në OBSH.

Ëmbëlsuesit pa sheqer shtohen në ushqim dhe pije për të zëvendësuar të gjithë ose një sasi nga sheqeri i pranishëm. Studimi nuk vlen për momentin për njerëzit me diabet, pasi ata nuk janë përfshirë në studim. Me fjalë të tjera, ashtu si shumë njerëz kanë mësuar të hanë dhe të gatuajnë pa kripë, njerëzit e tjerë mund të mësojnë të reduktojnë varësinë nga sheqernat e lira dhe ëmbëlsuesit joushqyes.

Për të shmangur sheqerin, nisni pak e nga pak të reduktoni sasinë e sheqerit në mënyrë që të “stërvisni” shijen. Më pas, konsumoni fruta nëse doni një shije të ëmbël. Pijeni kafenë ose çajin me pak ose aspak sheqer. Kafetë latte ose me shije mund të kenë po aq sheqer sa një kanaçe me pije me gaz. Ndërkohë, kini kujdes edhe nga sheqeri “i fshehtë”, që ndodhet te salcat e ndryshme apo buka.

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Kryesore, SHENDET - 16 Maj, 2023

Dritat që ndikojnë në shëndetin e syve

“Dritat LED mund të dëmtojnë përgjithmonë retinën dhe të shqetësojnë ritmin e gjumit”-u shpreh shefi i kujdesit shëndetësor të drejtuar nga qeveria të Francës.

Agjencia Franceze për Ushqimin, Mjedisin dhe Shëndetin dhe Sigurinë Profesionale (ANSES) paralajmëroi se dritat e fuqishme LED janë ‘foto-toksike’.

Në një raport prej 400 faqesh, trupi paralajmëroi se mund të shkaktojë një humbje të pakthyeshme të qelizave retinale dhe të çojë në verbëri.

ANSES u bëri thirrje zyrtarëve të rishikojnë kufirin maksimal për ekspozimin ndaj dritave LED, të cilat lëshojnë ‘dritë blu’ në sasi shumë më të larta.

LED përdor afërsisht një të pestën e energjisë elektrike për një llambë inkandeshente me një ndriçim të konsiderushëm.

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Ekonomi, Kryesore - 16 Maj, 2023

KE: 2023, viti më i dobët në aspektin e rritjes ekonomike

Viti 2023 do të jetë viti më i dobët në aspektin e rritjes ekonomike gjatë periudhës 2021 – 2025, sipas të gjitha parashikimeve të institucioneve të specializuara.

Së fundmi, Komisioni Europian në parashikimet e reja të pranverës, pret që ekonomia e Shqipërisë të rritet me 2.9% këtë vit, duke rishikuar me rritje projeksionin e vjeshtës, kur ishte parashikuar zgjerim me 2.6%, por eksportet do të mbetën në vendnumëro.

Ngadalësimi nga një rritje prej 4.8% në 2022 po vjen si rrjedhojë e rënies së kredisë për sektorin privat nga rritja e vazhdueshme e normave të interesit, cilësohet në analizën e KE-së. Komisioni rishikoi me rritje në 3.8% edhe projeksionin për 2024, nga 3.4% që ishte në vjeshtë 2022.

Ekonomia shqiptare u rrit me 4.8% vitin e kaluar e nxitur nga konsumi dhe investimet private. Konsumi u nxit nga rritja e punësimit, pagave dhe transfertave sociale. Investimet private, duke përfshirë flukset e larta të investimeve të huaja direkte ndikuan pozitivisht rritjen.

Zhvillimet pozitive në sektorin e turizmit nxitën eksportet e shërbimeve dhe nga ana tjetër rritja e çmimeve ndikoi në rritjen e fitimeve për eksportuesit analizoi Komisioni Europian.

Besimi i biznesit u përmirësua vazhdimisht që nga nëntori 2022 në të gjithë sektorët, por kredia nisi rënien në fund të vitit 2022 dhe rritja e normave të interesit parashikohet të frenojë investimet këtë vit.

Megjithë presionet rritëse, konsumi pritet të rritet me 3% dhe do të mbështetet nga rritja e punësimit dhe pagave analizoi KE.

Ngadalësimi i kërkesës së brendshme parashikohet të zbusë rritjen e importeve, ndërkohë që kërkesa e jashtme pritet të ushtrojë presione frenuese mbi eksportet e mallrave.

Megjithatë, eksportet e shërbimeve pritet të mbeten relativisht të pandikuara nga ngadalësimi i ecurisë ekonomike të partnerëve tregtarë, pasi Shqipëria mbetet relativisht një vend destinacion turistik i lirë dhe tërheqës.

Rritja e PBB-së parashikohet në 2.9% në 2023, por eksportet neto parashikohet të qëndrojnë në vendnumëro, vë në dukje Komisioni Europian.

Në vitin 2024, rritja parashikohet të rikthehet në ritmet 3.8%.

Punësimi do të nxitet nga aktivizimi në forcën e punës i popullsisë jo aktive dhe shkalla e papunësisë do të ulet në 10.3%.

KE vë në dukje se ky parashikim rrezikon të materializohet nga zhvillimet në prodhimin e energjisë. Sektori në Shqipëri varët tërësisht nga burimet hidro dhe nga reshjet. Pritshmëritë rrezikohen gjithashtu edhe nga mungesa e krahut të punës dhe emigracioni i lartë.

Inflacioni parashikohet të ulet në 4.6% në 2023. Banka e Shqipërisë çoi normën bazë të interesit në 3% për të përballuar presionet inflacioniste dhe është vendosur të vijojë normalizimin e qëndrimit të politikës monetare.

Ndërsa çmimet e importit janë në rënie dhe presionet e çmimeve nga tregu i brendshëm po pakësohen, inflacioni parashikohet t’i afrohet objektivit prej 3% në vitin 2024. (Monitor)

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Konsumatori, Kryesore, Siguria ushqimore - 16 Maj, 2023

Tre marka sallamësh të tërhequra, për shkak të rrezikut mikrobiologjik

Ministria e Shëndetësisë së Italisë raportoi një rikujtim nga prodhuesi të një grupi sallami sepse u zbulua prania e Salmonella spp. Produktet e interesuara shiten në copa prej 250 gramësh me datën minimale të qëndrueshmërisë 18/07/2023 dhe numrin e lotit L859 (1369), sa i përket sallamit Salumeo dhe lotit 99L1369, për atë të Salumificio Colombo Luigi.

Të dy markat e sallamëve u prodhuan nga Salumificio Colombo Luigi Srl në provincën e Lecco (shenja e identifikimit IT 1288 LCEE).

Ministria ka lëshuar gjithashtu rikujtimin nga prodhuesi të një grupi sallami të markës Mariga për praninë e Listeria monocytogenes. Produkti i interesuar shitet në copa prej 800 gramësh me numrin e lotit 41/2023.

Sallami i rikujtuar u prodhua nga kompania Mariga Giuseppe & C, në provincën e Vicenza (shenja e identifikimit IT 805L CE). Si masë paraprake, këshillohet të mos konsumohet sallami me markat dhe numrat e shortit të treguara dhe t’i ktheni ato në pikën e blerjes. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Këshilla, Kryesore, Shëndet - 13 Maj, 2023

Nëse dëshironi t’i mbani flokët me shkëlqim, provoni t’i eliminoni këto ushqime

Rënia e flokëve te njerëzit është një proces normal, pasi një person mesatar humbet rreth 50 deri në 100 qime në ditë. Mirëpo, nëse rënia e flokëve është më e theksuar, ajo mund të shkaktohet nga faktorë të ndryshëm, si: stresi, ushqimi i keq, gjenetika, çrregullimet hormonale dhe sëmundjet. Gjithashtu, trajtimi jo i duhur i flokëve, si ngjyrosja shumë e shpeshtë, drejtimi i tyre ose përdorimi i lidhjeve të forta të flokëve, mund të shkaktojë dëmtim dhe rënie të flokëve. Nëse keni vënë re se flokët po ju bien më shumë seç do të duhej, shkaku i mundshëm mund të gjendet në konsumimin e një lloji të caktuar ushqimi. Një studim japonez studioi ndikimin e konsumimit të ushqimit me përmbajtje të lartë yndyre në trup, me theks në rënien e madhe të flokëve. Ekspertët kanë dalë me të dhëna befasuese. Në fakt, eksperimenti u krye në dy grupe minjsh. Njërit grup iu dha ushqim standard, ndërsa tjetrit ushqim me përmbajtje më të lartë të yndyrës. Studiuesit supozuan se ata minj që hanin dietë me përqindje më të lartë të yndyrës do të humbnin më shumë flokë sesa grupi i parë që mori dietë me përqindje më të ulët yndyre. Ata kishin të drejtë. Në katër ditë, minjtë që hëngrën dietën më të lartë të yndyrës zhvilluan folikula pa qime. Gjithashtu u vu re se minjtë e moshuar janë më të prekur nga ky fenomen, Përfundimi është se njerëzit e moshuar që nuk kujdesen për dietën e tyre kanë më shumë gjasa të humbasin më shumë flokë.

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Ekonomi, Kryesore - 12 Maj, 2023

Gjatë 2022 u shtuan 13 mijë pensionistë, rrezikohet skema publike

Numri i përfituesve në skemën publike të pensioneve u zgjerua më tej gjatë vitit 2022, duke arritur në një total prej 686,923 persona ose mbi 13 mijë më shumë se në vitin 2021.

Të dhënat zyrtare nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore po tregojnë se numri i pensionistëve po shënon rritje më të shpejtë se numri i kontribuuesve. Pensionistët u shtuan me 13 mijë, ndërsa kontribuuesit 10 mijë. Në vitin 2022 për çdo përfitues kishte vetëm 1.1 kontribuues nga 1.2 që ishte ky raport në vitin 2018.

Në vitet e mëtejshme raporti kontribuues /përfitues do të përkeqësohet edhe me tej për shkak të zhvillimeve të pafavorshme demografike. Projeksionet tregojnë se deri në vitin 2030 popullsia në moshe pune do të tkurret në mënyrë sistematike dhe nga ana tjetër numri i pensionistëve do të rritet me shpejtësi duke vënë në rrezik qëndrueshmërinë e skemës së pensioneve.

Në vitin 2010, statistikat zyrtare të ISSH-së raportonin 543,053 pensionistë, ndërsa në fund të vitit 2022, u raportuan 686,923 të tillë. Sipas të dhënave që i përkasin harkut kohor 2010-2022, ritmet e rritjes së numrit të pensionistëve u zgjeruan pas 2012-s.

Më 2010 dhe 2011, numri i tyre është rritur me rreth 5 mijë pensionistë në secilin vit, por pas vitit 2013, në skemë shtohen mesatarisht 15 mijë çdo vit. Ritmet janë ulur pak vitet e fundit, për shkak të reformës së re në pensioneve që zgjati moshën e daljes në pension me 6 muaj në vit për gratë dhe efekteve që krijoi pandemia ku shumica e vdekjeve shtesë ishin në moshë pensioni.

Megjithë këto zhvillime në vitin 2022 skema e sigurimeve shoqërore shfaqi qëndrueshmëri prej arkëtimeve më të larta nga kontributet. ISSH raportoi të ardhura 133,3 miliardë lekë nga kontribute me një rritje vjetore 18%. Si rrjedhojë subvensionet nga buxheti i shtetit për skemën e sigurimeve ishin 22,9 miliardë lekë me rënie 18 për qind nga viti 2021, ku buxheti e mbështeti nga të ardhurat e tjera skemën publike të pensioneve me rreth 28 miliardë lekë.

Këto zhvillime nuk zbehin qëndrueshmërinë e skemës në periudhën në vijim ku gjithnjë e më shumë pensionsitë do të përfshihen në skemë dhe presionet për rritjen e masës së pensioneve janë rritur nga çmimet e larta. Të ardhurat e pensionistëve po gërryhen nga inflacioni, teksa qeveria dha paketa ndihme shtesë këtë vit për këtë kategori.

Shqipëria nuk e ka të zhvilluar infrastrukturën për të siguruar jetë të mirë për pensionistët. Mungojnë shtëpitë e kujdesit social, azilet etj. Sistemi shëndetësor ka kapacitete të kufizuara për të përballuar nevojat në rritje nga pensionistet për shërbime. Lista e barnave që rimbursohen është e kufizuar dhe moshat e vjetra përballen me shpenzime të larta për shëndetin nga xhepi. (Monitor)

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More
Kryesore, Siguria ushqimore - 12 Maj, 2023

Sërish kokoshka me prani pesticidesh, mos i konsumoni

Rikujtohen nga prodhuesi  një grupi kokoshkash të markës Nezin, për praninë e pesticideve përtej kufijve të lejuar nga legjislacioni evropian. Produkti i interesuar shitet në pako prej 3×100 gramë me numrin e lotit 22336 dhe datën e qëndrueshmërisë minimale 03/12/2024.

Kokoshkat të rikujtuara u prodhuan në Barcelonë, Spanjë.

Kjo nuk është hera e parë, pasi edhe në fund të prillit u rikujtuan disa lotë të kokoshkave të markës Snack Day, për praninë e klorpyrifos pesticide organophosphate. Këto kokoshka janë prodhuar nga kompania spanjolle Liven, edhe pse në dy njoftimet janë deklaruar objekte të ndryshme prodhimi. Si masë paraprake, këshillohet të mos konsumohen kokoshka me numrin e lotit dhe qëndrueshmërinë minimale të treguar dhe ta ktheni atë në pikën e blerjes. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al

0 Komente
Read More