Problemet e salmonelave mund të ndodhin në të gjithë segmentet e zinxhirit të të ushqyerit të shpendëve. Infeksioni mund të ndodhë gjatë prodhimit të materialeve (lëndës së parë) për ushqim. Me “Iniciativën FOOD SAFETY”, mund të mbështetet industria e shpendëve për të fituar betejën kundrejt salmonelave. Salmonela, është një nga shkaktarët më të rëndësishëm i sëmundjeve që kalojnë nëpërmjet ushqimit tek njerëzit në të gjithë botën dhe është shkaktar sinjifikativ i sëmundshmërisë, vdekshmërisë dhe humbjeve ekonomike. Vezët dhe mishi i shpendëve janë burimi kryesor i salmonelozave që shkaktohen nëpërmjet ushqimit në të gjithë botën. Në Komunitetin Europian kriteret mikrobiologjike për salmonelat janë përcaktuar shumë qartë në dokumente të ndryshme të EU dhe në rregullat për lëndën e parë ushqimore për prodhimin e ushqimit, përbërësit ushqimorë, ambientin, popullacionet e kafshëve, karkasat dhe mishi i freskët.
INISIATIVA E KEMIN FOOD SAFETY (FSI)
Për një kontroll efektiv të Salmonelave, nëpërmjet zinxhirit të plotë ushqimor, që nga prodhimi i ushqimit deri tek prodhimi i kafshëve të gjalla në nivelin e fermës, Kemin AgriFoods ofron një program komplet për klientët të emërtuar “Food Safety iniciative” (FSi). Ky program përfshin gjithë mbështetjen e nevojshme. Ai përfshin një trajtim të përshtatshëm të ingredientëve ushqimorë, të përzierjes përfundimtare, ambientit, ujit dhe popullacionit të kafshëve me produktet e Kemin të tillë Sal CURB® dhe FormaXOLTM në koncetrime të përshtatshme, i cili është mjaft efektiv në kontrollin e kontaminimit salmonelar nga Salmonella spp. dhe organizmat e tjerë patogenë. Veprimi parandalues i FSi fillon në nivelin e farave në tokë dhe korrjen e bimëve. Rëndësia e kontrollit të Salmonelave herët që në nivelin e korrjes së bimëve dhe dorëzimit tek të tjerët është vendimtare, përkundrejt praktikës aktuale që fokusohet vetëm në bluarjen e ushqimit. Krahas kësaj, hapa të tjerë të rëndësishëm të kontrollit, duhet të merren në nivelin e fermës. Pluhuri, bashkimi i ushqimeve, si dhe uji duhet të monitorohen, po kështu duhet te monitorohet dhe prevalenca e eliminimit të salmonelave në pleh. Një program efektiv mbështetës që përfshin analizat laboratorike, konsultën teknike, punët inxhinerike, do të sigurojë një zgjidhje të përshtatshme. Këto benefite janë të afrueshme të plota nga Kemin.
KONTROLLI NË USHQIM DHE UJË
Përpunimi i farave gjeneron shumë pluhur dhe nxehtësi. Prodhimi i nxehtësisë sidomos gjatë sezonit të dimrit formon kondensime. Pluhuri, nxehtësia dhe gjendja humide në bimët që përpunohen janë kushte të përshtatëshme jo vetëm për salmonelat për mbijetesën e tyre, por dhe për një shumëzim të shpejtë dhe të fuqishëm të tyre. Është kjo arsyeja që salmonelat mund të bëhen rezidente në bimet e vjela dhe që përpunohen, me pasojë infektimin e produktit final duke kontaminuar pluhurin gjatë fazave të ndryshme të procesit të prodhimit të produktit final. Farërat e ndryshme si soja, farat e lule diellit, bathët, mishi i peshkut, janë burime kryesore të kontaminimit të ushqimit nga salmonelat. Këto shkaktojnë kontaminimin e komponentëve të ushqimit nga salmonelat si dhe tek ushqimet të cilët kanë pësuar procesin e trajtimit me nxehtësi. Kontrolli i salmonelave përfshin ndërhyrjen për sigurimin e ujit të lirë nga salmonelat. Higjiena e ujit të pijshëm është shumë e rëndësishme si pjesë e programit total të bio-sigurisë në nivelin e fermës. Kualiteti i ujit të pijshëm është një faktor i rëndësishëm për të pasur një ushqim të pastër nga salmonelat. Studimet e bëra për një kohë të gjatë kanë demonstruar që metodat janë në dispozicion dhe me përdorimin e tyre në nivelin industrial sigurohet prodhimi i materialeve ushqimore të lira nga salmonelat. Aplikimi i Sal CURB për të eliminuar patogjenët bakterialë në ushqimin e kafshëve dhe në ujin që pinë kafshët, ka shumë vite që përdoret në praktikë me sukses thuajse në të gjithë botën.
KONTROLLI NE KAFSHË
Prezenca e salmonelave në popullacionet e shpendëve, konsiderohet si një faktor risku për prezencën e salmonelave në mish dhe vezë. Ka një lidhje shumë të mirë midis prevalencës së salmonelave tek broilerët/tufave të gjelave të detit dhe prevalenceës së karkasave të broilerëve të infektuar me salmonela. Niveli i ulët i tufave broiler/gjela deti të infektuara me salmonelë, do të përkthehet në një nivel të ulët të prevalencës së karkasave të infektuara me salmonelë. Në prodhimin e vezëve ka gjithashtu një lidhje lineare midis prevalencës së tufave dhe numrit të vezëve të infektuara me salmonella enteritidis. Trajtimi me anën e FormaXOL i gjelave të detit/ broiler/ pulave prodhuese, vlerësohet si një masë efektive për të ulur eliminimin dhe prevalencën e salmonelave në popullacionet e shpendëve për shkak se efekti përfitues i tij është në balancën e organizmave të zakonshëm në zorrët e shpendëve. Produkti mund të përdoret në programin përkatës në tufat me prevalencë të lartë dhe ose risk të infeksionit nga salmonelat. Ai në mënyrë graduale redukton përqindjen e tufave pozitive, në kuadrin e arritjes së një niveli të përshtatshëm. Mandej , bazuar në një program preventiv, me ndihmën e këtij produkti, mund të mbahet nën kontroll niveli i sigurisë. Ky efekt mbrojtës është shumë i suksesshëm, së pari nga reduktimi i pervalencës së lartë të infeksionit salmonelar në kushtet e niveleve të larta të riskut. Së dyti ai ka një veprim parandalues për të mbajtur një status të lirë nga salmonelat. AMBIENTI Kontaminimi persistent i ambientit ka treguar se është një faktor kryesor në infektimin e tufave të shpendëve. Të gjitha pajisjet që përdoren për transportin e materialeve bruto për përgatitjen e ushqimit si dhe të përbërësve të ushqimit duhet të jenë subjekt i aplikimit në mënyrë të rregullt të programeve të sanitizimit e të pastrimit duke siguruar në këtë mënyrë që ata të jenë të pastër gjithnjë. Disa studim kanë theksuar mundësinë e kondesimit në ingredientët, në kontenierët e mbajtjes së ushqimeve, të salmonelave, pasi aty krijohen kushte të përshtatëshme që mbështetin rritjen e salmonelave. Magazinat janë vëndet e përshtatëshme dhe atraktivë për shpendët e egër dhe rodentët dhe për këtë arsye është domosdoshmëri ndërmarja e aksioneve për parandalimin e kontaminimit të ushqimeve. Është shumë e rëndësishme që silloset duhet të pastrohen rregullisht gjithashtu dhe vëndet, magazinat ku mbahen ushqimet. Kërkimet për të parë prevalencën e salmonelave në zinxhirin ushqimore ka treguar se një nivel i lartë prevalence e salmonelave është parë në pluhurin, në zonën e përpunimit të ushqimit, si dhe në vëndet e para dhe pas trajtimit të ushqimeve me nxehtësi si dhe në brëndësi të sistemit të ftofjes gjatë prodhimit të peletave. Rikontaminimi i ushqimit nga bakteriet patogjenë të ushqimit nëpërmjet pastrimit dhe dezinfektimit josanitar të sipërfaqeve të pasijeve mund të parandalohet nëpërmjet përdorimit të pulverit Sal CURB të thatë, i cili mund të përdoret pa asnjë rrezik me Kemin Dusters në doza të rekomandueshme. Ambienti i fermës mund të rikontaminojë ushqimin, ujin dhe kafshet. Risku është i rritur në rastet e një pamjaftueshmërie të pastrimit dhe dezinfektimit të silloseve, paisjeve dhe sistemit të të ushqyerit. Për këtë arsye është e domosdoshme që të aplikohet një program bio-sigurie i cili merret me shumë rreziqe. Këto rreziqe përfshijnë: njerzit dhe vizitorët, pasijet, shpendët e egra dhe të egrat në përgjithësi, parazitët, insektet, materialet shtresore, uji, mënyra e të ushqyerit, ushqimi, pluhuri, sipërfaqet, perimetri i dritareve dhe i dyerve. THERJA Procesi i therjes, ka një impakt të veçantë, në riskun e kontaminimit të karkasave. Salmonelat mund të transferohen tek karkasat gjatë therjes nga tre burime kryesore, por më i rëndësishmi është banja ku futen zogjtë e therur. Burimi tjetër është kontaminimi nëpërmjet shpendëve që vijnë nga një banjë e kontaminuar dhe nga një banjë e pa kontaminuar(kontaminimi i kryqëzuar). Kategoria e tretë e kontaminimit shkaktohet nga vendosja e një popullacioni të salmonelave në vendet e lidhura me pajisjet e procesit të përpunimit, ambientit dhe riciklimit të furnizuesve të ujit. Në këtë rast, origjina e futjes së kontaminimit nga zogjtë e infektuar mund të ketë ndodhur muaj ose vite më parë, por kanë persistuar atje si pasojë e një procesi jo të mjaftueshëm të dezinfektimit fillestar. Këto lloj kontaminimesh janë të vështira për tu eliminuar. Procedurat higjienike efektive të therjes dhe ndërhyrjet e tjera duhet të mbajnë në mënd se salmonelat rriten dhe në ambientet e thertoreve.
SALMONELOZAT TEK NJERZIT
Salmonelozat mund të luhaten nga gastroenterite të lehta deri në të rënda dhe në disa njerëz deri në një sëmundje invazive, e cila mund të jetë fatale. Nga infeksioni salmonelar mund të ketë dhe pasoja për një kohë të gjatë, të tilla si artrite reaktive. Në 27 vendet e EU ka jo më pak se 1 milionë dhe ndoshta me tepër se 1.5 milionë raste të salmonelozës klinike në vit. Salmonelat shkaktojnë një kosto të sëmundjes midis 2-3 bilione euro për vit në EU. Aspekti më i rëndësishëm i shëndetit publik i përhapjes së salmonelave është nëpërmjet vezëve të kontaminuara. Shtrirja më e madhe e shpërthimeve të salmonelave që raportohet të ketë rezultate me vdekje, gjithashtu i atribuohet salmonelave nga vezët. Në Eu dy janë serovarët që konsiderohen si një rrezik sinjifikativ i shëndetit publik; Salmonela enteritidis dhe Salmonela typhimurium. Së bashku ato përbëjnë thuajse 80% të gjithë izolateve tek njerëzit, ku S. enteritidis është më e rëndësishmja. Serovarët e tjerë nuk i kalojnë 1%.
Nga Prof. Kristaq Bërxholi
Qendra Alert/Alert.al