LAJME

Nga Dafina Hysa

Kur 13 vite më parë hyri e veshur nuse në atë derë, e vetmja gjë që nuk i shkonte ndër mend, ishte se pikërisht aty, në strehën e dashurisë, do t’i varej jeta në fije të perit. Por tetë vite më pas Sonila, gjeti guximin t’i thotë “stop” dhunës ndaj saj dhe dy djemve. Edhe “TI” mund t’a bësh!

Asokohe 25-vjeçe, e bindur se kishte gjetur shpirtin binjak, Sonila D. rendi pas njeriut, që prindërit e saj nuk do t’a pranonin asnjëherë. Ata e konsideronin të papërshtatshëm për bijën e tyre, duke e njohur nga lidhja e parë e miqësisë,martesa e djalit të tyre, me kushërirën e të dashurit të Sonilës. 38-vjeçarja rrëfen se në fillim gjithëçka shkonte mirë, por lumturia për të, do tëzgjaste veçse pak muaj. Partneri jo vetëm nuk punonte, por shpenzonte në “lojëra fati” edhe rrogën e saj, si ndihmës kuzhiniere. Një vit pas bashkëjetesës, Sonila sjell në jetë djalin e parë, të cilin partneri i saj i larguar jashtë vendit për të siguruar të ardhura për familjen, refuzoi t’a njihte si fëmijën e tij.

“Më ka dhunuar vazhdimisht, derisa humbja dhe ndjenjat. Nga goditjet në kokë edhe sot kam probleme. Por më e rëndë për mua, ishte kur nuk pranoi djalin, si të tijin. Atëherë vendosa të kthehem tek prindërit e mi, edhe  pse vjehërrit me të cilët jetoja, më kanë mbështetur  gjithmonë”.

Por me ardhjen në Shqipëri të partnerit të saj, Sonila “harroi” gjithcka. Duke besuar se kishte ndryshuar, por edhe për të bashkuar të birinme të atin,  ajo tregon se mori vendimin, për të vijuar bashkëjetesën.Por tashmë vec saj, dhunës nuk do t’i shpëtonte as fëmija. Madje38-vjeçarja thotë, se ardhja në jetë e djalit të dytë, vetëm sa e përkeqësoi edhe më shumë gjendjen.

“Humbi shtëpinë në kazino dhe përfunduam në një çadër ushtrie. Dhuna fizike e psikologjike, u bë e pandarë. Godiste edhe tëëmën, që më dilte në mbrojtje. Duroja se s’kisha ku shkoja. Nuk doja as të prishej martesa e vëllait. Por kur rrëzoi dhe djalin 3-muajsh me gjithë djep, nuk munda të duroj më”.

Nuk e denoncoi partnerin e saj, por prej 5-vitesh po përpiqet të krijojëlarg tij, një jetë mëtë mirë për veten dhe dy djemtë. Makthet nga vitet e kaluara mes dhunës, e ndjekin pas, njësoj si edhe hallet.Që nga nisja e pandemisë, kur biznesi ku punonte falimentoi, ajo humbi edhe vendin e punës si ndihmës kuzhiniere.

Pandemia shtoi dhunën në familje

Studimet tregojnë se gjatë periudhës së pandemisë, dhuna ndaj grave shqiptare në familje pësoi rritje, edhe pse zyrtarisht u regjistuan 4177 raste, ose 17% më pak krahasuar me vitin 2019. Specialistët theksojnë se ky numër në të vërtetë është shumë më i lartë, por të dhunuarat ngurojnë të denoncojnë për shkaqe të ndryshme. Adisa Teliti psikologe pranë gjykatës së Durrësit, e vë theksin tek ndërgjegjësimi i shoqërisë, kundër dhunës.

“Izolimi gjatë pandemisë shtoi rastet e dhunës në familje, pasi vështirësitë ekonomike, pasiguria për jetën dhe shëndetin por edhe të ardhmen shtoi ankthin dhe stresin te cdo familje shqiptare. Dhunuesit kanë vetëvlerësim të ulët, ndaj e shohin dhunën si formë të fuqizimit të tyre.

Krahas tipareve të personalitetit, vështirësitë ekonomike apo modelet familjare, ku dhuna ka qënë aktive, e drejtuar ose jo kundrejt tyre, shërben si model, i cili me kalimin e kohës brendësohet.

Edhe pse janë forcuar ligjet dhe ndëshkimet kundrejt dhunuesve, fenomeni është present, sepse shoqëria nuk është ndërgjegjësuar sa duhet. Ndikim pozitiv jep edhe promovimi i modeleve positive të zgjidhjes së rasteve në të cilat janë ndëshkuar dhunuesit.

Për t’ju kundërpërgjigjur përshkallëzimit të dhunës në familje, gjatë viteve të fundit ka pasur disa ndryshime në Kodin Penal si edhe në ligjin e posaçëm 125/2020, ndaj dhunës në marrëdhëniet familjare. Por as ashpërsimi i masave të dënimit për autorët, apo parashikimi ligjor për nxjerrjen e menjëhershme të dhunuesve nga banesat pas denoncimit, nuk kanë dhënë ndikim pozitiv.  Monitorimi i Qendrës “Aleanca Gjinore për Zhvillim”, në disa bashki të vendit, sipas Koordinatores Esmeralda Hoxha, nxjerr në pah mosfunksionimin e “Urdhërave të mbrojtjes”.

“Qendra “Aleanca Gjinore për Zhvillim” që prej vitit 2017 ka monitoruar Mekanizmat e Koordinuar të Referimit në disa bashki të vendit, si në: Tiranë, Durrës, Vlorë, Shkodër, Korçë, Elbasan dhe në vitin 2020 e ka shtrirë monitorimin edhe në Pukë, Berat e Kurbin. Vihet re gjatë këtyre viteve, se megjithë angazhimin e institucioneve shtetërore të linjës, organizatat lokale dhe kombëtare që operojnë për të drejtat e grave apo ofrimin e shërbimeve, numri i rasteve të viktimave të dhunës në familje të evidentuara ka pësuar rritje vit pas viti. Edhe numri i kërkesave për Urdhra Mbrojtje dhe Urdhra të Menjëhershëm të Mbrojtjes drejtuar gjykatave ka pësuar rritje. Por, ajo çfarë bie në sy është  se një përqindje e konsiderueshme e këtyre kërkesave janë rrëzuar apo/dhe pezulluar nga gjykatat respektive”.

Nga studimet rezulton se gratë dhe vajzat i druhen denoncimeve të dhunuesve të tyre brenda familjes, si nga frika e paragjykimit ashtu edhe pamundësia financiare për të përballuar jetesën. Anjeza Bojaxhiu, koordinatore për dhunën ndaj grave në Bashkinë e Tiranës evidenton vështirësitë e rehabilitimit dhe rikthimit të të dhunuarave në jetën normale.

“Trajtimi i grave të dhunuara, deri në riintegrimin e tyre në shoqëri, kalon në disa faza dhe kërkon shumë kohë, madje deri në disa vite. Ndaj edhe angazhimi i Sektorit të Përfshirjes Sociale dhe Barazisë Gjinore ne Bashkine e Tiranes, konsiston që në sigurimin e mbrojtjes, informimit, strehimit, paketave ushqimore, si edhe këshillimit psikologjik dhe ligjor.

Nëse i referohemi vitit 2020, Mekanizmi i Koordinuar i Referimit  në Tiranë ka trajtuar 794  raste të dhunës në familje dhe dhunës me bazë gjinore. 127 raste janë asistuar dhe trajtuar në mënyrë të drejtpërdrejtë nga struktura pranë Bashkisë së Tiranës.  Një fokus i vecantë i është dhënë punësimit të këtyre grave. Në bashkëpunim me Drejtorinë e Nxitjes së Punësimit janë punësuar 50 gra e vajza, ndërsa 20 të tjera kanë përfituar grant prej 500 mijë lekesh për biznese ekzistuese apo start-up”.

 Pavarësisht ndryshimeve ligjore apo nismave sensibilizuese nga shoqëria civile, dhuna me bazë gjinore vijon të mbetet një nga problemet më të mprehta të shoqërisë shqiptare. Shumë vajza dhe gra,përjetojnë ferrin aty ku duhet të jetë strehëza e tyre më e sigurtë, shtëpia.  Specialistët e vënë theksin tek koordinimi dhe bashkëpunimi i institucioneve të linjës, por mbi të gjitha tek ndërgjegjësimi i shoqërisë, duke nisur me fëmijët,që në fazat më të hershme, për format e dhunës por dhe mënyrat e denoncimit të saj.

Alert.al

Pamjet që shikoni janë të sapofilmuara. Gazetarët e Alert.al kanë sjellë në redaksi tymin nga zjarri i rënë në fabrikën e Tullave në Maminas. Drejt vendngjarjes mësohet se janë nisur makinat zjarrëfikse për të shuar flakët, ndërsa ende nuk dihet nëse ka njerëz të lënduar.

Alert.al

Një ndërmjetësimi bashkëpunimi më i ngushtë mes Industrisë së Bimëve Mjekësore dhe Aromatike të Shqipërisë dhe fermerëve të zonës së Ersekës që kultivojnë dhe mbledhin bimë të tillë, u zhvillua më 25 maj, nën kujdesin e Ministres së Bujqësisë, Znj.Milva Ekonomi, kryebashiakut Erion Isaj, Z.Filip Gjoka, Kryetari i IBMA, njëkohësisht grumbulluesi dhe eksportuesi më i madh i bimëve mjekësore në vend, Risi Albania etj.

Diskutimet u përqendruan në disa nga pikat ku do të fokusohet puna për të promovuar Kolonjën dhe bashki të tjera tipike, si destinacione për tërheqjen e investimeve dhe zhvillimin e agroturizmit. Ministrja Ekonomi ndau me të pranishmit në takim lajmin e mirë për shtimin e fondeve për të gjitha skemat mbështetëse në bujqësi dhe programin e IPARD III, të cilat do të jenë të parashikuara në buxhetin afatmesëm të MBZHR, ku vëmendje të posacme do të ketë dhe sektori i kultivimit të Bimëve Medicinale dhe Aromatike.

Në këtë aktivitet me temë “Kultivimi i bimëve mjekësore, garanci punësimi dhe zhvillimi”, u përcoll edhe nga mediat lokale, për të përçuar mesazhin e bashkëpunimit me të interesuarit për kultivmin e bimëve mjekësore në zonën e Kolonjës.

Gjatë këtij takimi, Z.Gjoka ftoi fermerët që të angazhohen në kultivimin sipas udhëzimeve të bimeve mjekësore, duke ju siguruar atyre një treg të sigurt për produktin e tyre, pasi kompanitë eksportuese, Filipi Co sh.p.k., Çibuku sh.p.k., Herba Fructus Natyrore sh.p.k. etj. do të mundësojnë përpunimin dhe eksportimin e këtyre produkteve në tregjet ndërkombetare. Z. Gjoka siguroi se, nuk do të përsëritet incidenti i vitit të kaluar, ku disa operatorë të vegjël nuk kanë qenë korrekt dhe nuk kanë arritur të përformojnë ndaj këtyre fermerëve.

“Në emrin tim, por edhe në emër të të gjithë Industrisë së Bimëve Mjekësore falenderon Kryetarin e Bashkisë Kolonjë Z.Isai për këtë iniciative dhe për gatishmërinë e përkushtimin e treguar për të sjellë në Ersekë kompani serioze dhe duke ju mundësuar atyre infrastrukturën e duhur për zhvillimin e bashkëpunimit. Shpresojmë, qe ky rast të bëhet shembull pozitiv për shumë kryetarë të bashkive të Shqiperise”, përfundoi Kryetari i IBMA.

Alert.al

Shumë njerëz i konsideronin anormal. Në Shqipërinë kaotike të fillimviteve të pluralizmit dhe sipërmarrjes së lirë, kur të gjithë synonin të largoheshin nga vendi, kur qindra mijëra tjerë kishin hypur në anijet e emigrimit, apo rrezikonin jetën gomoneve drejt Italisë ose malit drejt Greqisë, në Maminës, mes Tiranës dhe Durrësit nisi të krijohej një biznes i ri që sot pas 30 vjetësh, nuk ka mbetur në vendnumëro si shumë të tjera, apo edhe ka ecur më shpejt se zhvillimi në tërësi i Shqipërisë.

Bëhet fjalë për kompaninë INSIFA, e cila lindi, u mbajt fort e u zhvillua dhe në ditët më të ështira të Shqipërisë, por edhe të tregjeve e situatave ekonomike, nga 6 vëllezrit Osmani. Kjo kompani, sot është një lider në Shqipëri dhe rajon për prodhimin e ëmbëlsirave e produkteve tjera, si kek, çokollata, karamele e një gamë tjetër të gjerë, deri ne bonbonet, donuts etj, të gjitha këto me një larmishmëri të gjerë shijtesh, formash, përbërjesh dhe paketimesh.

Kompania INSIFA u themeluar ne vitin 1992, e cila ka një histori të lidhur ngushtë me ëmbëlsirat. Ajo është krijuar nga një familje e përbërë nga 6 vëllezerit Osmani, në Maminas dhe nga vitet `90, investimet e saj kanë qenë ndër më zeriozet në prodhimin e produkteve të embla, ku përmendim kryesisht kekun, çokollatën dhe karamelet, si dhe një gamë të gjetë produkesh.

Cilësia dhe investimet në linja prodhimi dhe ambalazhimi e bënë jehonën e kësaj kompanie të kalojë kufijtë e Shqipërisë dhe të prodhojë për kompani të huaja, kryesisht në Itali dhe vende të tjera të Europës si Angli, Francë, Spanjë, Holandë, Rumani, Kosovë, Maqedoninë e Veriut, Serbi, Bosnje e deri ne Shtetet e Bashkuara dhe Kuwait. Sot, kjo kompani ka certifikimet më të larta përsa i përket sigurisë ushqimore për konsumatorin dhe ka investuar në një linjë të re, e cila prodhon dhe ambalozhon me kontaktin minimal me njeriun, duke bërë procese të automatizuara robotike, të cilat ndikojnë në përmirësimin e cilesisë dhe në moskontaminimin e produktit nga faktorë të jashtëm e të brendshëm.

Çdo embelsirë apo produkt tjetër që mban marken INSIFA është siguri dhe garanci për lëndët e parë tepër cilesore e të sigurta dhe një procesi ku çdo element që ka të bëjë me shëndetin vlerësohet në çdo aspekt, duke nisur nga nga shija dhe vlerat e produktit, që nuk kanë të krahasur me pjesën më të madhe të prodhimeve tjera që vijnë nga importi.

INSIFA është vërtet një histori suksesi në Shqipëri dhe çdo ditë ajo e eksporton këtë sukses partnereve të saj në Europe, SHBA dhe Azi. Të gjithë gamën e produkteve të kësaj kompanie, por edhe profilin e saj, munnd t’i gjeni në www.insifa.al

Alert.al

Në kuadër të projektit GEFAdria Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura, në bashkëpunim me Fakultetin e Shkencave të Natyrës, nxënësëve të shkollave dhe eksprtë të tjerë ndërmorëm një sërë aktivitetesh me synim promovimin e vlerave detare dhe përfshirjen e të rinjve. Objektivi i përgjithshëm ishte rritja e ndërgjegjësimit të të rinjve, qytetarëve dhe niveleve të politikave vendimmarrëse për rëndësinë e të pasurit të një Deti Adriatik të pastër dhe të shëndetshëm, pavarësisht gjithë aktiviteteve ekonomike dhe turistike që zhvillohen dhe do të zhvillohen në të. #CleanerHealthierSafer#Adriatic. Aktivitetet u mbëshetën nga projekti rajonal “GEF Adriatik” që zbatohet nga qëndra përgjegjëse për menaxhimin e zonës bregdetare PAPA/RAC të UNEP/MAP.

Në këto aktivitete u përfshinë disa grupe interesi si:

Të rinj-të cilët u aktivizuan, rritën njohuritë e tyre, duke i motivuar për mbrojtjen e burimeve natyrore detare, pasi ata do të jenë shkencëtarët, peshkatarët, operatorët e turizmit dhe vendimmarrësit e së ardhmes.

Institucione qeveritare/vendimmarrësit – përkrahën dhe inkurajuan aktivitetet në zonën detare si dhe krijimin e një institucioni për studimet detare në Shqipëri.

Peshkatarët – i njohëm me konceptet e menaxhimit të qëndrueshëm të mjedisit detar dhe përfshirjen e tyre që të jenë përkrahësit e mbrojtjes së mjedisit.

Punonjësit e shkencës – U përgatitën për të qenë “udhëheqësit” e kësaj fushate.

Mesazhet në këtë aktivitet kanë qenë:

Deti Adriatik është trashëgimia jonë e përbashkët dhe ne duhet të punojmë së bashku tani dhe brez pas brezi për ta mbrojtur atë. Të gjithë duhet të jenë kontribues.

Deti Adriatik është në një udhëkryq. Burimet detare dhe ekosistemet e rajonit janë në rrezik, përballen me kërcënime ekologjike në rritje dhe janë nën presionin e rritjes së sektorëve të ekonomisë blu.

Për të arritur një status të mirë mjedisor për tërë Adriatikun kërkohet një qasje e koordinuar – midis peshkatarëve, bizneseve, përdoruesve, qytetarëve dhe ekzekutivit, duke siguruar përdorimet më të përshtatshme të detit, si dhe të të zvogëlohen presionet e veprimtarive ekonomike në të.

Shqipëria po përparon në këtë qasje në rajon, duke punuar në menaxhimin bregdetar dhe detar të burimeve përmes integrimit të të gjithë sektorëve në fjalë.

Në kuadër të GEF Adriatik u zhvillian disa aktivitete si: me Rastin e Ditës Ndërkombëtare të Rangers-ave, një workshop mbi rolin e rangersave në mbrojtjen e habitateve ujore dhe specieve të tij. Rreziku që vjen nga aktivitetet që zhvillohen në të. Aktiviteti i dytë ishte: “Një ditë kampingu me të rinjtë” në peisazhin e mbrojtur Lumi Buna-Velipojë, i cili shërbeu për ndërgjegjësimin e tyre mbi rëndësinë e ekonomisë blu. Më pas në gjirin e Vlorës, pranë Portit u zhvillua një garë me vela, duke theksuar rëndësinë e përdorimit të mjeteve jo ndotëse në transportin turistik.

Më pas në kuadër të disa ditëve ndërkombëtare, si Dita Botërore e Turizmit, ajo e Bregdetit, e shëndetit mjedisor u zhvillua një aktivitet në Portin e Durrësit ku mori pjesë dhe Ministri i Turizmit dhe Mjedisit, Blendi Klosi. Tema kryesore e këtij aktiviteti ishte rëndësia e hartimit të një plani hapsinor detar.

Në muajin tetor u zhvillua një demostrim i matjes së parametrave fiziko-kimikë të detit në Shëngjin, si dhe u zhvillua një ëorkshop me këtë temë, ku merrnin pjesë studentë të Fakultetit të Shkencave të Natyrës dhe ekspertë të tjerë. Ndërsa një tjetër aktivitet ishte një ëorkshop mbi breshkat e detit me studebtët e Fakultetit të Shkencave të Natyrës. Tashmë projektit tonë i erdhi fundi, duke u m byllur me këtë konferencë finale, ku do të marrin pjesë gjithë aktorët dhe ata, të cilët u aktivizuan në aktivitetet e këtij projekti.

Alert.al

Një marrëveshje e nënshkruar sot formalizon bashkëpunimin zvicerano-shqiptar për forcimin e aksionit civil në nivel vendor përmes LevizAlbania – një projekt që financon nisma për përmirësimin e demokracisë dhe shërbimeve në nivel bashkie

Zv. Ministrja e Brendshme Romina Kuko dhe Zv. Shefi i Misionit në Ambasadën e Zvicrës Patrik Meier nënshkruan sot një marrëveshje e cila siguron zbatimin e projektit LevizAlbania – një program grantesh që financon aksione civile dhe nisma qytetare për më shumë demokraci dhe shërbime më të mira në nivel vendor.

“Nënshkrimi i sotëm formalizon fazën e dytë këtij projekti, që do të zgjasë deri në 30 qershor 2023. Totali i parashikuar për t’u shpenzuar për fazën e dytë kap shumë 6.9 milionë franga zvicerane. Ky projekt ka synim kryesor forcimin e mirëqeverisjes në nivel lokal, me përfshirjen e aktorëve të shoqërisë civile. Duke pasur mbështetjen e palës zvicerane që përfaqëson një model të përkryer të vetëqeverisjes lokale, ne jemi të sigurt se ky projekt do të realizojë më si miri qëllimet e përcaktuara”, tha Zv. Ministrja Romina Kuko.

Marrëveshja dypalëshe siguron që të dy qeveritë do të bashkëpunojnë për drejtimin dhe zbatimin e projektit të granteve drejt një demokracie të përmirësuar në nivel vendor. Një gamë e gjerë aksionesh, nismash dhe projektesh të mbështetur dhe të financuar nga LevizAlbania përfshijnë rritje të transparencës, menaxhimin më të mirë financiar, dhe shërbime të reja në nivel bashkie. Nisma të tjera adresojnë përfshirjen sociale, çështjet e rinisë, kulturën dhe mjedisin.

“Ne e shohim angazhimin civil si thelbësor për demokracinë. Prania dhe aksioni i aktorëve të shoqërisë civile është shumë i nevojshmë për të siguruar që vendimet merren për interesin më të mirë të qytetarëve dhe të publikut. Grupet dhe individët civilë aktivë sjellin para zyrtarëve të zgjedhur shqetësime dhe zgjidhje të cilat nuk mund dhe nuk duhet të injorohen”, tha Patrik Meier, Zv. Shef i Misionit në Ambasadën e Zvicrës.

LevizAlbania synon të aftësojë aktorët civilë që të ndikojnë qeverisjen vendore dhe të përmirësojnë demokracinë dhe dhënien e shërbimeve nga bashkitë. Ky është një projekt I Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim SDC që siguron mbështetje për organizata, grupe informale dhe individë aktivë në fushën e aksionit civil, deri në vitin 2023.

Marrë nga www.levizalbania.al