Mjedis

Importuesit,   eksportuesit,   fermerët dhe subjektet  e  tregtimit  dhe  përpunuesit  e  bimëve, produkteve  bimore  dhe  objekteve  të  tjera do të kenë detyrimin të regjistrohen në Drejtorinë  Rajonale  të  Veterinarisë  dhe  Mbrojtjes së   Bimëve   (DRVMB)  të   rajonit   ku  ushtrojnë aktivitetin.

Ministria e Bujqësisë ka miratuar udhëzimin që përcakton kriteret dhe procedurat e regjistrimit të operatorëve profesionistë, të cilët kryejnë veprimtari si mbjellje; shumim;  prodhim,  përfshirë  rritjen,  shumimin  dhe  mirëmbajtjen;  importin,  lëvizjen  brenda  territorit  të  vendit dhe eksportin; vendosjen në treg.

Agjencia e Mbrojtjes së Bimëve regjistron    të    gjithë    operatorët profesionistë  që  ushtrojnë  aktivitete  në  territorin  e vendit, kur qarkullojnë   brenda   territorit   bimë, produkte  bimore  dhe  objekte  të  tjera,  për  të  cilat kërkohet  një  certifikatë  fitosanitare  ose  pasaportë bimore; operatorët   profesionistë   të   miratuar   për lëshimin  e  pasaportës  bimore; operatorët   profesionistë   të   miratuar   për vulosjen  e  ambalazheve  dhe  paletave  prej  druri, etj.

Të gjithë këta operatorë regjistrohen vetëm një herë dhe duhet të bëjnë një kërkesë pranë Agjencisë së Mbrojtjes së Bimëve, shoqëruar me të dhënat e detajuara të aktivitetit të tyre, për tu bërë pjesë e këtij regjistri.

Ndërkohë Ministria e Bujqësisë ka miratuar edhe udhëzimin që përcakton kriteret dhe kushtet kur një operator i regjistruar mund të pajiset me pasaportën bimore si dhe rastet e heqjes së saj.  Sipas udhëzimit në fjalë, pasaporta  bimore  lëshohet  vetëm  për  bimë, produkte  bimore  dhe  objekte  të  tjera  për  të  cilat është  kryer  një  ekzaminim  i  kujdesshëm,  individualisht ose me mostra përfaqësuese.

Ekzaminimi përfshin gjithashtu materialin e paketimit të bimëve. Operatori profesionist, i cili kërkon të miratohet për   lëshimin e pasaportës duhet të bëjë një kërkesë pranë Agjencisë së Mbrojtjes së Bimëve dhe duhet ti nënshtrohet një kursi trajnimi të cilat organizohen nga kjo agjenci në bazë të kërkesave të ardhurave.

Pasaporta bimore është një garanci për lëvizjen e këtyre produkteve brenda edhe jashtë vendit të origjinës, duke mundësuar gjurmueshmërinë, lehtësuar tregtinë dhe shmangur problematikat e ndodhura herë pas here në eksport me bllokim të ngarkesave të ndryshme. (Scan)

Qendra Alert/Alert.al

Në udhëtimin drejt detit Adriatik, ujërat e lumit Vjosa, të kërcënuara prej dekadash nga digat dhe minierat, shkëlqejnë ndërsa kalojnë nëpër peizazhin magjepsës malor të Shqipërisë së Jugut. Lumi, i mbrojtur kohët e fundit nga statusi i tij si një park kombëtar lumor unik, nxit një lëvizje, qëllimi i së cilës është të shpëtojë rrugët e tjera ujore të pastra kristal duke siguruar që ato të marrin këtë emërtim.

Çështja se si të mbrohen më mirë përrenjtë dhe lumenjtë ka qenë prej kohësh një shqetësim i specialistëve të konservimit. Ndërsa rrugët ujore konsiderohen tradicionalisht në politikat e mbrojtjes së tokës, studimet tregojnë se kjo qasje nuk u sjell dobi atyre, pjesërisht sepse ato mund të hyjnë dhe dalin nga zonat e mbrojtura dhe ndonjëherë edhe të kalojnë kufijtë. Ajo që ndodh në fundin e pambrojtur të një rrjedhe ujore mund të ketë pasoja serioze në të njëjtin rrjedhë ujore qindra kilometra larg.

“Për të mbrojtur një lumë, në radhë të parë duhet të fokusohesh te vetë lumi”, shpjegon Ulrich Eichelmann, ekolog, mbrojtës mjedisor i organizatës austriake ”Riverwatch” dhe drejtor i ”Save the Blue Heart of Europe”, koalicioni ndërkombëtar që qëndron pas suksesit të Vjosës.

I ndihmuar nga aktivistë të tjerë, ai tani po e eksporton këtë qasje në qendër të lumit në vende të tjera të Ballkanit, një rajon në Evropën Juglindore që përfshin 11 vende, bashkë me Bosnje-Hercegovinën dhe Malin e Zi, ku lufta për të mbrojtur rrjedhat e tjera të pacenuara të stresit mjedisor është duke u intensifikuar.

“Ne duam që mbrojtja e lumenjve të këtij lloji të përbëjë një rregull dhe jo një përjashtim”, thotë Ulrich Eichelmann.

Për shpëtimin e një lumi

Sipas disa studimeve, megjithëse uji i ëmbël ushqen një pjesë të madhe të jetës, lumenjtë, liqenet dhe ligatinat janë mesatarisht më të degraduara se ekosistemet detare dhe tokësore, shpesh për shkak të digave që modifikojnë rrjedhën e lumenjve dhe ndërpresin migrimin e peshqve. Megjithëse ka më shumë diga në lumenjtë evropianë se në çdo kontinent tjetër, shumë lumenj të Ballkanit mbeten relativisht të pastër, megjithëse mijëra projekte hidroenergjetike janë në shqyrtim. Në një moment, kishte deri në tetë diga të propozuara në krahun kryesor të Vjosës dhe dhjetëra të tjera në degët e saj. Fushata për mbrojtjen e Vjosës, e cila ka gëzuar një mbështetje dërrmuese të publikut, ka kërkuar vite protestash, padish dhe presioni ndërkombëtar ndaj Shqipërisë për të hequr dorë nga planet për digat. Qeveria, e cila ka luftuar për të përmirësuar kushtet ekonomike të një prej vendeve më të varfra në Evropë, ka rezistuar për një kohë të gjatë, veçanërisht pasi Shqipëria varet pothuajse ekskluzivisht nga hidrocentralet për prodhimin e energjisë elektrike.

”Patagonia”, një furnizues amerikan i pajisjeve të jashtme që shpenzoi gati një milion dollarë për fushatën e Vjosës, thuhet se ka qenë thelbësore për të bindur qeverinë se një park kombëtar do të nxiste industrinë e turizmit në vend.

“Kjo tregon se çfarë mund të bëjë shoqëria civile, qeveria dhe industria kur ne punojmë rreth një sërë qëllimesh të përbashkëta”, thotë Ryan Gellert, CEO i ”Patagonia”, një kompani me qendër në Ventura, Kaliforni.

Sipas Unionit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN), statusi i Vjosës si Park Kombëtar i Kategorisë II e mbron atë nga aktivitetet e dëmshme si ndërtimi i digave dhe nxjerrja e zhavorrit, ndërkohë që lejon trafikun e njerëzve.

Përveç pellgut kryesor ujëmbledhës, i cili është shtëpia e më shumë se 1 100 llojeve të kafshëve, parku i ri përfshin tre degë kryesore dhe do të mbulojë më shumë se 400 kilometra rrugë ujore.

Mes konservatorëve, ka pasur disa hezitime për ta quajtur Vjosa parkun e parë lumor kombëtar në botë, pasi lumenjtë e tjerë mund t’i përshtaten këtij përkufizimi.

Por, sipas James Hardcastle, kreu i programit të zonave të mbrojtura të IUCN në Gland, Zvicër, me Vjosën është ”hera e parë që një pellg ujëmbledhës është objekt i krijimit të një parku kombëtar”.

Lumenj të tjerë për të mbrojtur

Sipas ekspertëve, shumica e lumenjve të Ballkanit janë aq të rëndësishëm ekologjikisht saqë projektet hidroenergjetike duhet të ndalohen fare. Tashmë janë dy lumenj që mund të bëhen parqe lumore kombëtare: Una, një lumë që rrjedh kryesisht në Bosnje dhe Moraça, një lumë në Mal të Zi.

Ndërkohë që Una është shtëpia e një prej popullatave të vetme të shëndetshme të salmonit të Danubit (Hucho hucho), species më të madhe të salmonit në Evropë, liqeni i Shkodrës është më i madhi në Ballkan dhe një vend i shenjtë ornitologjik.

Pavarësisht nga projektet e planifikuara hidroelektrike, pellgjet e këtyre dy lumenjve mbeten kryesisht të paprekura dhe sistemet e tyre ujore mund të shtrihen për qindra kilometra përmes peizazheve mahnitëse.

Sipas Vladimir Topiç nga Qendra për Mjedisin në Banja Luka, Bosnje, statusi i ri i Vjosës “duhet të shënojë inaugurimin e mbrojtjeve të ngjashme për lumenjtë e tjerë në Ballkan”.

Sipas Beth Thoren, drejtoreshë evropiane e veprimit mjedisor në ”Patagonia”, kompania e saj planifikon të investojë 4,2 milionë euro për të ndihmuar në krijimin e parqeve të tilla të reja në rajon. Sipas specialistëve të konservimit, shumë lumenj që kanë nevojë për mbrojtje urgjente nuk i plotësojnë domosdoshmërisht kriteret për marrjen e statusit të parkut lumor kombëtar. Një prej tyre është Neretva, një lumë që përshkon Bosnjen dhe Kroacinë. (Stefan Lovgren për “National Geographic”).

How Vjosa Wild River National Park was created—and sparked a movement (nationalgeographic.com)

Qendra Alert/Alert.al

Organizata Botërore Meteorologjike (WMO) ka paralajmëruar se temperaturat globale kanë të ngjarë të rriten në nivele rekord në 5 vitet e ardhshme. Të ushqyer nga gazrat serrë që bllokojnë nxehtësinë dhe nga ngjarja e motit El Niño, ka një shans 98 %që të paktën një nga pesë vitet e ardhshme dhe periudha në tërësi të jetë më e ngrohta e regjistruar.

Raporti i fundit i WMO thotë gjithashtu se ka një shans 66 % që temperaturat mesatare vjetore të sipërfaqes midis 2023 dhe 2027 të jenë më shumë se 1.5°C mbi nivelet para-industriale për të paktën një vit. Kjo do të na shtynte shkurtimisht mbi objektivat e Marrëveshjes së Parisit, të cilat kërkojnë kufizimin e rritjes së temperaturës globale këtë shekull në 1.5°C.

Mundësia për të kaluar përkohësisht 1.5°C është rritur në mënyrë të qëndrueshme që nga viti 2015 kur ishte afër zeros. Midis 2017 dhe 2021 ishte rreth 10 %. Tani ka një shans 32 % që temperaturat mesatare në pesë vitet e ardhshme të kalojnë këtë prag, sipas Zyrës Met të Mbretërisë së Bashkuar – qendra kryesore e WMO për parashikime si kjo.

Temperaturat mesatare globale në vitin 2022 e shtynë planetin në rreth 1.15°C mbi nivelet 1850-1900. Kushtet e ftohjes së La Niña-s gjatë tre viteve të fundit kanë frenuar përkohësisht prirjen e ngrohjes afatgjatë, sipas WMO.

Këto kushte përfunduan në mars 2023 dhe ngjarja e ngrohjes El Niño pritet të zhvillohet në muajt e ardhshëm. Në mënyrë tipike, këto kushte rrisin temperaturat globale një vit pasi ato zhvillohen, që do të thotë se efektet do të shihen në vitin 2024.

Kombinuar me ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu, do të shtyjë temperaturat globale në “territor të paeksploruar”. Raporti u publikua përpara Kongresit Botëror Meteorologjik në fund të muajit. Këtu ekspertët do të diskutojnë se si të forcohen shërbimet e motit për të mbështetur përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike.

Një nga prioritetet më të mëdha është Nisma e Paralajmërimeve të Hershme për të Gjithë, e cila u lançua nga Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres në COP27 vitin e kaluar.

Pavarësisht numrit në rritje të ngjarjeve ekstreme të motit si përmbytjet, thatësirat, valët e të nxehtit dhe stuhitë, ka ende boshllëqe në sistemet që paralajmërojnë njerëzit për këto rreziqe – veçanërisht në vendet në zhvillim.

Të dhënat e mbledhura në vitin 2022 zbuluan se vetëm gjysma e shteteve anëtare të WMO kanë sisteme që informojnë njerëzit dhe qeveritë se moti i rrezikshëm është në rrugën e tij. Këto sisteme duhet gjithashtu të lidhen me politikat, komunikimet dhe planet e reagimit ndaj emergjencave që ato të jenë efektive.

Nisma synon të mbyllë ato boshllëqe me Guterres që i bën thirrje OBM-së për të ndihmuar që çdo person në Tokë të mbrohet nga sistemet e paralajmërimit të hershëm brenda pesë viteve. (Scan)

Qendra Alert/Alert.al

The Economist shkruan se orizi ushqen më shumë se gjysmën e botës, por gjithashtu nxit diabetin dhe ndryshimet klimatike.

Sipas një legjende indoneziane, orizi iu dhurua ishullit Java nga perëndesha Dewi Sri. Asaj i erdhi keq për banorët e vendit që detyroheshin të ushqeheshin me ‘cassava’, kështu që u mësoi atyre si të rrisnin fidanët e orizit në fusha të gjelbëruara. Në Indi, thuhet se perëndesha Annapurna ka luajtur rol të ngjashëm, dhe po ashtu në Japoni.

Në të gjithë Azinë, orizit i është dhënë një histori hyjnore dhe zakonisht femërore.

Një mitologji e tillë është e kuptueshme. Për mijëra vjet, farat e bimës Oryza Sativa (shpesh i quajtur oriz aziatik), kanë qenë ushqimi kryesor i kontinentit. Azia prodhon 90% të orizit në botë dhe konsumon pothuajse po aq.

Aziatikët marrin më shumë se një të katërtën e kalorive ditore nga orizi. OKB-ja vlerëson se mesatarisht, një aziatik konsumon rreth 77 kg oriz në vit, më shumë se mesatarja e Afrikës, Europës dhe Amerikës së bashku (shih grafikun).

Me qindra miliona fermerë në Azi varen nga rritja e të korrave dhe shumë prej tyre kanë vetëm pjesë të vogla toke. Megjithatë, sasia e orizit në botë po pakësohet.

Kërkesa globale për oriz (sidomos në Afrikë dhe në Azi), është në rritje. Megjithatë, rendimentet kanë mbetur në vend. Toka, uji dhe puna që nevojitet për prodhimin e orizit, po bëhen gjithnjë e më të pakta.

Ndryshimet klimatike janë një kërcënim edhe më i rëndë. Rritja e temperaturave po than të mbjellat; përmbytjet më të shpeshta po i shkatërrojnë ato. Kultivimi i orizit nuk është thjesht një viktimë e ngrohjes globale, por edhe një shkak kryesor i saj, sepse fushat me oriz emetojnë shumë metan, që është një gaz i fuqishëm serë.

Pra, të korrat që nxitën rritjen e 60% të popullsisë së botës, po bëhen një burim pasigurie dhe kërcënimi.

Rritja e kërkesës e përkeqëson problemin. Deri në vitin 2050, Azia do të ketë 5.3 miliardë njerëz, nga 4.7 miliardë sot, dhe Afrika do të ketë 2.5 miliardë njerëz, nga 1.4 miliardë sot.

Kjo gjë parashikon të nxisë një rritje prej 30% të kërkesës për oriz, sipas një studimi të botuar në revistën Nature Food. Dhe vetëm në vendet më të pasura aziatike, si Japonia dhe Koreja e Jugut, buka dhe makaronat hahen më tepër se sa orizi si ushqim bazë.

Megjithatë, rritja e produktivitetit të orizit në Azi po bie. Rendimentet u rritën me një mesatare vjetore prej vetëm 0.9% gjatë dekadës së kaluar, nga rreth 1.3% në dekadën e mëparshme, sipas të dhënave nga OKB-ja. Rënia ishte më e theksuar në Azinë Juglindore, ku norma e rritjes ra nga 1.4% në 0.4%.

Indonezia dhe Filipinet tashmë importojnë shumë oriz. Nëse rendimentet nuk rriten, këto vende do të varen gjithnjë e më shumë nga të tjerët për të ushqyer 400 milionë banorët e tyre, sipas studimit nga Nature Food.

Për vite me radhë, prodhimi e ka kapur ritmin e rritjes së kërkesës, falë efekteve të qëndrueshme të revolucionit të gjelbër, i cili nisi në vitet 1960. Për të rritur rendimentet e dobëta, shkencëtarët në Institutin Ndërkombëtar të Kërkimit të Orizit (IRRI), me qendër në Filipine, krijuan një varietet orizi me emrin IR8, që lulëzonte me përdorimin e plehrave kimike dhe sistemeve të vaditjes.

Ai qe një ndihmesë e madhe për Azinë, duke qenë se u paraqit pikërisht në kohën kur Kina sapo kishte kaluar një periudhë urie dhe India ishte në prag të urisë.

Ndërsa varieteti IR8 u përhap në të gjithë Azinë, nga Filipinet në Pakistan, rendimenti i orizit u rrit. Produktiviteti më i madh e bëri orizin një kultivim më tërheqës, kështu që atij iu kushtuan më shumë burime.

Shqetësimet për sigurinë ushqimore u ulën dhe qeveritë aziatike kishin mundësinë të përqendroheshin në industrializimin dhe rritjen ekonomike.

Instituti IRRI ka krijuar varietete të reja orizi që mund të përsërisin një pjesë të këtij suksesi. Ata janë më produktivë dhe të qëndrueshëm ndaj klimës, si dhe kërkojnë më pak ujë. Megjithatë, përmbushja e kërkesës në rritje duket më e vështirë sesa në vitet 1960.

Urbanizimi dhe ndarjet e rrepta të tokave, kanë zvogëluar sipërfaqet tokësore. Midis viteve 1971 dhe 2016, madhësia e një ferme mesatare indiane, u përgjysmua nga 2.3 në 1.1 hektarë.

Kjo e bën më të vështirë rritjen e produktivitetit, veçanërisht kur puna është e pakët. Mbjellja e farave në rreshta të rregullt, rimbjellja e fidanëve dhe vjelja e tyre, është një punë e vështirë që gjithnjë e më shumë punëtorë aziatikë po e shmangin.

Qendra Alert/Alert.al

Bashkimi Europian ka miratuar planet për qeverinë holandeze për të “blerë” fermerët. Skema është pjesë e planit të Holandës për të ulur në mënyrë drastike emetimet e azotit, një burim kryesor i të cilit janë fermat blegtorale.

Fermerët në Holandë kanë organizuar protesta për objektivat e reduktimit të emetimeve që nga tetori 2019. Gati 1.5 miliardë euro do të përdoren për të kompensuar fermerët që mbyllin vullnetarisht fermat që ndodhen pranë rezervateve natyrore. Rreth 3,000 ferma pritet të jenë të pranueshme.

Koalicioni qeverisës holandez dëshiron të ulë emetimet, kryesisht oksidin e azotit dhe amoniakut, me 50 % në mbarë vendin deri në vitin 2030. Pavarësisht madhësisë së saj të vogël, Holanda është eksportuesi i dytë më i madh në botë i produkteve bujqësore për nga vlera pas SHBA-së.

Sipas zyrës kombëtare të statistikave, eksportet bujqësore holandeze ishin 122.3 miliardë euro vitin e kaluar. Bujqësia intensive e ka lënë vendin e vogël me nivele më të larta të oksidit të azotit sesa lejojnë rregulloret e BE-së. Këto emetime përkeqësojnë ndryshimin e klimës dhe mund të dëmtojnë biodiversitetin.

Në vitet e fundit, propozimet e qeverisë për të ulur emetimet e azotit kanë përfshirë reduktimin e numrit të bagëtive me një të tretën. Disa fermerë kishin frikë se do të përballeshin me blerje të detyrueshme për të arritur këtë qëllim.

Strategjia vullnetare e miratuar së fundmi përfshin blerjen dhe ndalimin e punës në fermat përgjegjëse për emetimet në shkallë të gjerë të azotit. Të martën (2 maj), vendi mori konfirmimin nga Komisioni Evropian se planet janë të lejueshme sipas rregullave të ndihmës shtetërore.

Organizata bujqësore LTO tha se blerjet duhet të “projektohen në mënyrë të tillë që t’u ofrojnë realisht fermerëve që ndalojnë vullnetarisht mundësinë për të përfunduar siç duhet biznesin e tyre”. Organizata bëri thirrje gjithashtu për “skema tranzicioni” që do t’i lejonin fermerët të reduktonin emetimet e azotit duke përdorur metoda të tilla si inovacioni teknik ose kalimi në aktivitete të tjera bujqësore.

Një parti politike pro bujqësisë fitoi zgjedhjet provinciale holandeze në mars, duke nënvizuar thellësinë e pakënaqësisë midis fermerëve të nxitur nga planet e reduktimit të azotit. Qeveria qendrore holandeze ka ngarkuar legjislaturat provinciale të formulojnë dhe zbatojnë propozime të sakta për të reduktuar emetimet e azotit.

Fermerët mbajtën disa demonstrata të mëdha, duke bllokuar autostradat dhe magazinat e supermarketeve vitin e kaluar për të protestuar ndaj reformave që ata hedhin si një kërcënim ekzistencial për mënyrën e tyre të jetesës. Demonstratat janë përhapur edhe në Belgjikën fqinje, ku qindra fermerë i futën traktorët e tyre në qendër të Brukselit muajin e kaluar për të protestuar ndaj planeve për të ulur ndotjen me nitrogjen. (Scan)

Qendra Alert/Alert.al

Agjencia meteorologjike e Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB) ka paralajmëruar për rritjen e gjasave për zhvillimin e fenomenit të motit. El Ninjo, në muajt e ardhshëm, duke nxitur temperatura më të larta globale dhe mbase edhe rekorde të reja nxehtësie.

Organizata Botërore Meteorologjike ka thënë se tani vlerëson që gjasat për zhvillimin e El Ninjos para fundit të korrikut qëndrojnë në 60%, ndërsa para fundit të shtatorit në 80%, raporton AFP.

“Kjo do t’i ndryshojë tendencat e motit dhe të klimës në mbarë botën”, ka thënë Wilfran Moufouma Okia, shef i shërbimit për parashikimin e klimës në OBM.

El Ninjo, një fenomen që ndodh natyrshëm, dhe që shoqërohet zakonisht me rritje të nxehtësisë në mbarë botën, por edhe me thatësirë në disa pjesë të botës dhe me shira të rrëmbyeshëm në zona tjera, për herë të fundit ka ndodhur më 2018-19.

Që nga viti 2020, bota është goditur nga e kundërta e ftohtë e El Ninjos, një La Ninja jashtëzakonisht e gjatë, e cila ka përfunduar më herët këtë vit, duke i hapur rrugën kushteve aktuale neutrale.

Megjithatë, OKB-ja ka thënë se tetë vitet e fundit kanë qenë më të ngrohtit të regjistruar ndonjëherë, pavarësisht efektit ftohës të La Ninjas gjatë gjysmës së periudhës.

Pa atë fenomen, situata me ngrohjen mund të ketë qenë edhe më e keqe.

La Ninja “ka vepruar si fre i përkohshëm ndaj rritjes globale të temperaturave”, ka thënë shefi i OBM-së, Petteri Taalas.

Tani, “bota duhet të përgatitet për zhvillimin e El Ninjos”, ka paralajmëruar ai. Në këtë fazë, nuk ka indikacione për fuqinë apo kohëzgjatjen e El Ninjos në ardhje. (AFP)

Qendra Alert/Alert.al

Sfida për parandalimin e mbetjeve, riciklimi dhe përmirësimi i produkteve ende të ngrënshme, por edhe reduktimi i paketimit plastik dhe emetimeve ndotëse nga dyqanet e supermarketeve dhe mbi të gjitha veprimet konkrete për t’u garantuar të gjithëve mundësinë e përdorimit të ushqimit të shëndetshëm, të qëndrueshëm dhe cilësor. Këto janë shtyllat e strategjisë së zbatuar nga kompani të ndryshme që operojnë në sektorin e shitjeve me pakicë në shkallë të gjerë, në Itali dhe jashtë dhe që gjithnjë e më shumë mbështeten në aplikacione, shoqata apo struktura të tjera ekzistuese për të luajtur rolin e tyre në angazhimin global për mbrojtjen e biodiversitetit, luftën kundër ndryshimeve klimatike, mbrojtjen e shëndetit të njeriut dhe krijimin e sistemeve prodhuese gjithpërfshirëse nga pikëpamja sociale dhe ekonomike.

Grupi “Carrefour” është i angazhuar në këtë drejtim, falë Strategjisë së Aktit për Ushqimin dhe miratimit në vitin 2020 të një Indeksi të Përgjegjësisë Sociale të Koorporatave, të quajtur CSR & Indeksi i Tranzicionit ushqimor, me të cilin të vlerësojë përparimin e bërë nga viti në vit, në të gjitha vendet në të cilat operon, në lidhje me katër fusha të veçanta (produktet, dyqanet, konsumatorët dhe punonjësit). Përveç kësaj nga viti 2022, ajo ka vendosur të bashkëpunojë me kompaninë zeroCO2 për të kontribuar në mbjelljen e pemëve në Itali. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al

Kompania Phillips 66 premton një të ardhme më të gjelbër, ndërsa po bën lëvizje për të ndërprerë rafinimin e naftës së papërpunuar dhe për të ndërtuar një fabrikë masive për prodhimin e naftës së rinovueshme në Kaliforni, duke shfrytëzuar mbetje ushqimore. Por, realizimi i këtij synimi nuk është i lehtë.

Në letër, fabrika në Rodeo të Kalifornisë, duket premtuese. Në vend të prodhimit të karburantit tradicional nga nafta e papërpunuar, fabrika do të fillojë të kthejë vajin e përdorur për gatim, vajin e sojës dhe yndyrën shtazore në naftë të rinovueshme, e cila mund të përdoret për kamionët e mëdhenj.

Kompania Phillips 66 thotë se ndryshimi do të përgjysmojë emetimet e gazeve të dëmshëm në këtë zonë.

Por kritikët thonë se projekti, i quajtur Rodeo Renewed, mund të sjell pak ndryshime në nivelin e emetimit të gazeve të dëmshëm dhe thjesht mund të shkëmbejë një grup rreziqesh për ajrin dhe mjedisin e zonës me një grup tjetër problemesh të mundshme.

Ndërtimi i rafinerisë së re të kompanisë Phillips 66, në San Francisko, është një nga disa përpjekjet e ngjashme në mbarë botën, dhe ende nuk dihet nëse do të jetë një model i mirë, apo një përpjekje tjetër e dështuar.

Jolie Rhinehart është menaxhere e përgjithshme e rafinerisë.

“Pasi të përfundojmë konvertimin e objektit dhe ta shndërrojmë atë në qendër të burimeve të rinovueshme, ne nuk do të përpunojmë më naftë bruto. E njëjta gjë do të ndodhë me të gjitha operacionet tona tradicionale, të bazuara në përpunimin dhe rafinimin e naftës së papërpunuar në karburante për mjetet e transportit. Pas konvertimit të objektit tonë, ne nuk do të përpunojmë më naftë bruto”, thotë ajo.

Kompania thotë se ndryshimi do të shkurtojë numrin e ndotësve të emetuar nga objekti dhe kalimi në naftë të rinovueshme do të rrisë numrin e kamionëve që përdorin karburant më të pastër në të gjithë vendin.

“Transportimi i mallrave të rënda është një aspekt jetik për mënyrën tonë të jetesës në vend dhe në botë. Dhe nafta e rinovueshme është mënyra më e mirë për të ulur emetimet dhe për të furnizuar me karburant kamionët tanë”, thotë ajo.

Por pretendimi i kompanisë se do të përgjysmojë nivelin e emetimit të gazeve të dëmshëm nuk përputhet me vlerësimet e emetimeve të publikuara nga rregullatorët e qarkut, që tregon një ulje prej një për qind, sipas një analize të të dhënave të agjencisë së lajmeve Reuters.

Të dhënat e qarkut përfshinin objektin e përgjithshëm, duke përfshirë ndotjen nga rritja e përdorimit të hidrogjenit dhe ndryshimet në sektorin e transportit në rafineri.

Disa studiues thonë se emetimet e krijuara nga kultivimi dhe korrja e sojës dhe yndyrës së nevojshme për të prodhuar naftë të rinovueshme kompensojnë ato që kursehen nga përpunimi i naftës bruto.

Mark Jacobson është profesor i inxhinierisë civile dhe mjedisore në Universitetin e Stanfordit.

“Unë nuk pres të shoh përmirësime. Thjesht do të kemi një emetim të një grupi të ndryshëm kimikatesh krahasuar me ato që emetohen nga rafineritë tradicionale të naftës dhe benzinës”, thotë ai.

Rezultatet do të monitorohen nga afër. Dhjetëra qendra të reja të prodhimit të naftës së rinovueshme janë planifikuar të ndërtohen në Shtetet e Bashkuara dhe kapaciteti i prodhimit mund të trefishohet deri në vitin 2026, thotë kompania Stratas Advisors.

Komuniteti këtu ka jetuar prej kohësh me pasojat e punës të rafinerisë. Maureen Brennan është anëtare e komisionit të monitorimit të ajrit në Rodeo.

“Kam qenë shkencëtare në laborator klinik për 45 vjet dhe kam punuar në sferën e shëndetit publik. Mendoj se kjo është pjesërisht arsyeja pse jam e magjepsur nga ajo që po ndodh këtu dhe gjithashtu e trishtuar. Është një supë toksike në të cilën po jetojmë çdo ditë. Ne jemi në thelb një komunitet i papërfillshëm këtu”, thotë ajo.

Mbetet të shihet nëse kalimi në naftë të rinovueshme do të krijojë kushtet për ajër më të pastër dhe më pak emetime, por ata që do ta ndiejnë atë të parët janë banorët e kësaj zone. (Reuters)

Qendra Alert/Alert.al

Dekreti Legjislativ 3 shtator 2020 Nr. 116, i cili transpozon Direktivën e BE-së 2018/851 për mbetjet dhe Direktivën (BE) 2018/852 për paketimin dhe mbetjet e paketimit. Dekreti ka bërë ndryshime të rëndësishme, duke futur detyrimin e etiketimit mjedisor për të gjitha ambalazhet e lëshuara për konsum në Itali.
Sipas dispozitave, në çdo paketë duhet të ketë një sërë informacionesh për të lehtësuar mbledhjen, ripërdorimin, rikuperimin dhe riciklimin e paketimeve, si dhe për t’u dhënë informacion të saktë konsumatorëve për destinacionin e tyre përfundimtar. Zbatimi i Dekretit do të jetë territori në të cilin do të shitet ambalazhi dhe jo vendi i prodhimit të ushqimit apo produktit, qoftë në BE apo jashtë BE-së.

Teknologjia u ofron mundësi kompanive që duan të vënë në dispozicion të konsumatorëve në mënyrë dixhitale informacion në lidhje me karakteristikat e produkteve të tyre, zinxhirët e furnizimit nga ata vijnë, profilet e tyre ushqyese dhe gjithashtu ndikimin e tyre mjedisor dhe iniciativat e ndërmarra për të vazhduar përmirësimin e tij. Duke u nisur nga zgjedhjet në lidhje me paketimin e miratuar. Për shembull, përmes një kodi QR që u referohet faqeve të internetit ose aplikacioneve të veçanta.
Sidoqoftë, është një praktikë që ende nuk është e përhapur në botën e ushqimeve. Me prezencën më të madhe të produkteve, etiketat e të cilave tregojnë metodat e sakta të grumbullimit të veçantë janë makaronat, me mbi 68% të referencave. Pasojnë ushqimet për fëmijë me 67,9%, ushqimet e ngrira me 65,6%, buka dhe zëvendësuesit me 65,5% dhe gastronomia me perime zëvendësuese me 64,9%. Tendencat më të mëdha të rritjes, nga ana tjetër.janë shënuar në pijet e freskëta, në sektorin e mishit të viçit etj. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al