Menu

SHENDET

Çaji është një pijet më të përdorura, dallimi mes atij me bustinë nga bio

Sipas të dhënave, rreth 2 miliardë njerëz në botë pijnë çaj çdo mëngjes, ndërkohë që 3 miliard ton çaj prodhohen çdo vit për konsum të përgjithshëm.

Varietet e çajit janë shumë të larmishme.

Ato organike siç është çaji shqiptar i malit, i rigonit të egër e të tjerë janë të shkëlqyer për tretjen, metabolizmin dhe parandalimin e disa sëmundjeve.

Në mungesë të tyre, shumë prej nesh mjaftohen me një bustinë çaji të lirë të paketimeve dhe markave të ndryshme.

Por, jo çdo çaj është mirëbërës për shëndetin

Çfarë përmban çaji me bustinë?

Në shtëpitë tona jemi mësuar që çajin e malit ta ziejmë direkt dhe më pas ta shijojmë me mjaltë e limon.

Megjithatë, çajrat modernë nuk kanë asgjë të ngjashme me këtë version çaji.

Shumica e kompanive botërore prodhuese të çajit promovojnë produkte që në pamje të parë supozohet të jenë plot vlera shëndetësore.

E vërteta është krejt tjetër.

Këto çajra janë të mbushura me pesticide, toksina, përbërës artificialë, aroma të shtuara dhe organizma të modifikuara gjenetikisht.

Çaji i lirë plot me pesticide

A e dini se shumica e çajrave që përfundojnë në bustinë nuk lahen përpara paketimit?

Kjo do të thotë se nëse gjethet e bluara të çajit janë spërkatur me pesticide, këto të fundit do të përfundojnë në filxhanin tuaj.

Një analizë e Glaucus Research mbi përmbajtjen e disa çajrave me bustinë zbuloi se shumë syresh përmbanin pestide të dëmshme në kundërshtim me normat e Bashkimit Europian.

Imagjinoni çfarë ndodh kur bustinat e mbushura me çaj me pestide zhyten në ujë të ngrohtë.

Sipas analizave, shumë çajra të njohur ndërkombëtarë përmbajnë të paktën 23 pesticide.

Kjo do të thotë se 77% e çajrave të importuar nuk plotësojnë standardet Evropiane të importit.

62 % e çajrave të testuar përmbanin endosulfan, një pesticide e ndaluar nga Shtetet e Bashkuara, Kina, Bashkimi Evropian dhe 144 vende të tjera.

Kjo pesticide shkakton probleme me pjellorinë dhe dëmton shëndetin.

Një raport i Greenpeace publikoi së fundmi një raport mbi sasinë alarmuese të pesticideve që gjenden në çajrat e prodhuar në Kinë.

Raporti përmendi edhe shembuj të çajit që vinte nga Kina dhe sugjeronte konsumin ekskluziv të çajrave organikë.

Për më tepër, shumë çajra me bustinë mendohet të përmbajnë substanca të modifikuara gjenetikisht siç është niseshteja e modifikuar e misrit ose lecithina.

Përse ka rëndësi paketimi i çajit

Një artikull i publikuar tek ‘The Atlantic’ zbuloi se të gjitha bustinat që veshin çajin janë me material fijesh najloni.

Tek çajrat e lirë komercialë, këto substanca najloni shpërbëhen direkt sapo bien në kontakt me ujin e ngrohtë.

Është e lehtë për shqiptarët të shmangin dëmin që shkaktojnë kimikatet dhe aditivët e rrezikshëm të çajrave të lirë komercialë.

Çaji i malit, sherebela, rigoni i kuq, trëndafili i egër dhe shumë bimë të tjera mjekësore dhe aromatike shqiptare janë zgjedhja më e mirë dhe më e shëndetshme që mund të bëni.

Qendra Alert/Alert.al

Simptomat e paralajmërimit të tumoreve të trurit

Simptomat e tumoreve të trurit përfshijnë dhimbje koke, konvulsione dhe të përziera. Megjithatë ka shenja të tjera më pak të njohura që mund të paralajmërojnë këtë sëmundje të rëndë.

Tumoret e trurit vrasin më shumë fëmijë dhe të rritur nën moshën 40 vjeç se çdo kancer tjetër, sipas shoqatës bamirëse të kërkimit të tumorit të trurit. MailOnline zbulon pesë shenja të çuditshme paralajmëruese të një tumori në tru.

Humbja e interesit për hobi

Humbja e papritur e interesit për hobin tuaj të preferuar mund të jetë një shenjë paralajmëruese e një tumori në tru. Sipas The Brain Tumor Charity, një në tre persona me një tumor të trurit përjetojnë një ndryshim të personalitetit të një lloji.

Kjo mund të jetë në formën e humbjes së interesit për një hobi. Kur një tumor rritet në tru, ai mund të ushtrojë presion mbi qelizat e shëndetshme rreth tij. Nëse zhvillohet në lobin frontal, zona që kontrollon emocionet, personalitetin dhe sjelljen, mund të filloni të veproni në mënyrë të çuditshme.

Një tumor në gjëndrën e hipofizës gjithashtu mund të shkaktojë ndryshime të personalitetit si depresioni dhe ankthi, thotë shoqata bamirëse Brain Tumor Research.

Dr Karen Noble, drejtore e politikave, kërkimit dhe inovacionit në Brain Tumor Research, është shprehur:  “Tumorët e trurit pranë gjëndrrës së hipofizës mund të shkaktojnë disa nga simptomat më befasuese, të tilla si ndryshime ekstreme në personalitet, peshë dhe madhësi fizike, ose vonesa në pubertet. Kjo është për shkak të tumorit që ndikon në nivelet e hormoneve që prodhon gjëndra.

Por, është e rëndësishme t’i kapni këto simptoma herët?

Vetëm 40 për qind e pacientëve me kancer të trurit jetojnë më shumë se një vit pas diagnozës dhe vetëm 20 për qind mbijetojnë pesë vjet, sugjerojnë të dhënat.

Shpërthime ekstreme të rritjes

Tumoret që prekin gjëndrrën e hipofizës gjithashtu, në raste të rralla, mund të shkaktojnë rritje ekstreme tek të rriturit si dhe tek fëmijët. Disa tumore që prekin gjëndrrën e hipofizës prodhojnë hormone, sipas Cancer Research. Ky prodhim i hormoneve mund të shkaktojë rritje tek të rinjtë. Por këto rritje nuk janë vetëm tek fëmijët, ato mund të ndodhin edhe tek të rriturit.

Kjo rritje e pazakontë në madhësi mund të shkaktojë rritjen e duarve, këmbëve apo edhe nofullës së poshtme te të rriturit, thonë ekspertët.

Dr Noble tha: Zbulimi i hershëm dhe trajtimi mund të shmangë komplikimet më vonë. Megjithatë tumoret e trurit shpesh diagnostikohen gabimisht, gjë që mund ta vonojë këtë. Ka mbi 120 lloje të ndryshme të tumorit të trurit dhe simptomat janë të shumta dhe të ndryshme, në varësi të vendit ku ndodhet tumori në tru.

Harresa

Harrimi i kryerjes së detyrave të përditshme si mbyllja e derës dhe fikja e furrës shpesh shihen si shenja dalluese të Alzheimerit. Por harresa mund të jetë gjithashtu një shenjë e një tumori në tru.

Për shkak se shumë zona të trurit punojnë për të ruajtur dhe kujtuar lloje të ndryshme kujtimesh, është e vështirë të përcaktohet se si tumoret e ndryshme të trurit do të ndikojnë në kujtesën e njerëzve, sipas The Brain Tumor Charity. Organizata bamirëse shpjegon se harresa ka më shumë gjasa të përjetohet nëse tumori është në lobet frontale ose temporale të trurit, ku ruhen kujtimet.

Rreth një në dy njerëz përjetojnë vështirësi në kujtesë të shkaktuar nga një tumor i trurit, por kjo mund të shkaktohet edhe nga trajtimi i tij. Rënia e aftësisë mendore dhe konfuzioni janë gjithashtu simptoma të një tumori të trurit në këtë pjesë të trurit. Ekspertët paralajmërojnë se këto simptoma mund të vijnë dhe të ikin fillimisht përpara se të përkeqësohen.

Pamje e turbullt

Pamja e paqartë ose shikimi që vjen dhe shkon, edhe kur mbani syze, mund të jetë një shenjë e një tumori në tru. Nëse tumori i trurit ushtron presion mbi nervin optik, shikimi juaj mund të ndikohet në mënyrë drastike, thonë ekspertët.

Ju madje mund të vini re se mund të bëheni më të ngathët dhe të përplaseni me objekte të tjera, veçanërisht nëse e humbni shikimin nga cepat e syve. Vizioni i paqartë, format lundruese dhe vizioni i tunelit mund të jenë gjithashtu shenja të një tumori të trurit, sipas Cancer Research. Përveç shikimit të paqartë ose të dyfishtë, ju gjithashtu mund të përjetoni shikim të turbullt që shkaktohet nga kollitja, teshtitja apo edhe thjesht nga përkulja.

Megjithatë, këto simptoma të lidhura me sytë dhe shikimin, nëse shfaqen papritur, mund të shkaktohen gjithashtu nga një mpiksje gjaku ose meningjiti, kështu që shoqata bamirëse Brain Tumor Research rekomandon që të kërkoni urgjentisht këshilla mjekësore.

“Testet e rregullta të syve ndonjëherë mund të zbulojnë problemet e syve që tregojnë praninë e një tumori të trurit përpara se ndonjë simptomë të bëhet e dukshme”, u shpreh Dr Noble.

Dëgjimi i zërave

Zërat haluçinues dhe dëgjimi i tingujve të rastësishëm ndonjëherë mund të tregojnë një gjendje të shëndetit mendor. Por mund të jetë edhe një tumor i trurit. Halucinacionet dëgjimore, siç njihen, mund të shkaktohen nga tumoret e trurit që janë kancerogjene dhe beninje.

Këto halucinacione mund të ndodhin nëse tumori ndodhet në lobin temporal, pjesa e trurit që përpunon zërin, kupton gjuhën dhe kodon kujtesën. Mund të ndodhë gjithashtu nëse tumori shtypet kundër një nervi që dërgon sinjale nga veshi në tru. Një tumor këtu mund të shkaktojë gjithashtu vështirësi në dëgjim dhe të folur, sipas Cancer Research. Dr Nobel tha: Në mënyrë shkatërruese, si dhe gjithë kjo pasiguri, ata që diagnostikohen me një tumor të trurit gjithashtu zakonisht përballen me një prognozë shumë të zymtë. Vetëm 12 për qind e pacientëve jetojnë më shumë se 5 vjet.

Qendra Alert/Alert.al

Ushqimet pa gluten, si kanë ndryshuar në 9 vitet e fundit

Vitet e fundit ka patur një rritje të konsumatorëve që mendojnë se janë intolerantë ndaj glutenit ose besojnë se konsumimi i ushqimeve që janë pa gluten është zgjedhja më e mirë për shëndetin e tyre. Kjo, për shkak të lajmeve të rreme që qarkullojnë në rrjet dhe nga një modë që nuk ka asgjë shkencore. Rezultati është se përqindja e atyre që janë ose mendojnë se janë intolerantë sot vlerësohet në rreth 10% dhe kompanitë e kanë vënë re, duke zgjeruar në masë të madhe shumëllojshmërinë e ushqimeve pa gluten dhe gjithashtu duke bërë shkrime që sinjalizojnë mungesën e glutenit kudo, duke filluar nga ushqimet dhe pijet që nuk kanë pasur kurrë gluten dhe nuk është e qartë pse ata duhet ta bëjnë atë gjë. Por, cila është vlera ushqyese e ushqimeve pa gluten? Pothuajse dhjetë vjet më parë, kërkuesit nga grupi Gluten 3S, të cilët në atë kohë kishin kryer një sondazh të gjerë me rreth 200 produkte (duke përfshirë makaronat, produktet e bukës, ëmbëlsirat, pica, ushqimet për bebe), krahasuar një nga një me produkte të ngjashme me glutenin. Rezultati ishte se, të parët janë përfundimisht më keq se të dytët sepse përmbajnë më shumë sheqer, më shumë yndyrna të dëmshme për shëndetin, më shumë kripë, më pak fibra dhe më pak proteina. Për këtë arsye, dieta e një personi që i drejtohet kryesisht ushqimeve pa gluten është në rrezik të mosbalancimeve ushqyese dhe metabolike. Zgjerimi i fenomenit, megjithatë, ka sjellë edhe disa efekte pozitive, pasi kompanitë kanë filluar të përmirësojnë recetat, të ndërgjegjëshme për faktin se sot konsumatorët janë më të informuar dhe më kërkues dhe duan të dinë se çfarë hanë. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al

Alarmi nga ethet afrikane të derrave

477 derra të egër janë gjetur të ngordhur në Itali për shkak të etheve afrikane të derrave, nga të cilat shumica u gjetën në Piemont (282) dhe Liguria (139). Rasti i parë u raportua më 5 janar 2022 dhe pritet një rritje e mëtejshme në muajt e ardhshëm. “Arsyet për këtë rritje shqetësuese janë disa” – shpjegon Anxhelo Ferrari, drejtor i Institutit Eksperimental Zooprofilaktik të Piemontit, Ligurias dhe Valle D’Aostas, i ngarkuar deri pak ditë më parë për të ndjekur evolucionin e epidemisë. Në dimër virusi ruhet më shumë dhe për këtë arsye përhapja është më e lehtë. “Pastaj është problemi i transferimit të derrave të egër të ngordhur” – vazhdon Ferrari, i cili duhet të hiqet sa më shpejt që të jetë e mundur nga zona e infektuar, për të parandaluar përhapjen e virusit. Çështja është komplekse dhe nuk është aspak e lehtë dhe e shpejtë për t’u zgjidhur. Zona në të cilën duhet të ndërhyhet është e madhe dhe mënyra më efektive për të frenuar përparimin e etheve afrikane të derrave është për të krijuar një pengesë, duke rrethuar zonat në rrezik. Në Belgjikë janë instaluar 350 km rrjete, ndërsa në Itali, pavarësisht se ka një zonë shumë më të madhe të prekur, kilometrat e rrjetit të instaluar për tani janë 120. “I kam raportuar situatën dhe çështjet kritike Ministrive kompetente”- shpjegon Ferrari dhe shpresoj se do të ketë një ndërhyrje të mëtejshme. Lidhur me pengesat, duhet mbajtur mend se ato nuk shërbejnë për të frenuar derrat e egër, por për të ngadalësuar përhapjen e sëmundjes. Deri tani, Ministria e Shëndetësisë së Italisë ka ndërhyrë duke caktuar dhjetë milionë ad hoc, Lombardia gjithmonë ka ndarë 1.5 milionë për gardhe, ndërsa dy milionë kanë mbërritur nga Emilia-Romagna. Në vend të kësaj, Rajoni i Piemontit ka premtuar fonde për pozicionimin e pengesave dhe mirëmbajtjen e tyre. Duhet mbajtur mend se ethet afrikane të derrave përhapen tërthorazi, kështu që edhe një makinë bujqësore, një biçikletë mund ta transmetojë atë në ferma. Sipas të dhënave më të fundit, nga viti 1980 deri më sot, derrat e egër kanë shkuar nga 50 mijë në 2 milionë. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al

Studimi: Rreziku nga përdorimi i shpeshtë i kanabisit

Kanabisi po bëhet gjithnjë e më i popullarizuar ndërkombëtarisht, si për qëllime mjekësore dhe rekreative. Një studim i ri shkencor amerikan paralajmëron se përdorimi i shpeshtë paraqet rreziqe për zemrën.

Njerëzit që përdorin kanabis (marijuanë) çdo ditë kanë 34% rrezik më të madh të sëmundjes së arterieve koronare, krahasuar me ata që nuk kanë qenë kurrë përdorues.

Studiuesit, të udhëhequr nga Dr Isan Paranjipe nga Universiteti Stanford në Kaliforni, i cili bëri hulumtimin në Kongresin Botëror të Kardiologjisë në SHBA, studiuan të dhënat për 175,000 njerëz. Përdorimi i përditshëm i kanabisit u zbulua se rrit rrezikun e sëmundjeve koronare të zemrës me rreth një të tretën, ndërsa përdorimi më i rrallë nuk e rriti shumë rrezikun. Hulumtimi nuk ka bërë dallime midis formave të ndryshme të konsumimit të kanabisit.

“Kemi zbuluar se përdorimi i kanabisit është i lidhur me sëmundjet koronare të zemrës dhe duket se sa më i shpeshtë përdorimi, aq më i madh është rreziku për zemrën. Nga pikëpamja e shëndetit publik, studimi tregon se ndoshta ka disa efekte të dëmshme të kanabisit që nuk janë njohur deri më tani dhe është diçka për të cilën njerëzit duhet të jenë të vetëdijshëm”, tha Dr Paranjipe.

Ndërsa kanabisi shkon drejt legalizimit në më shumë shtete dhe vende të SHBA-së, hulumtimet e reja nxjerrin në pah efektet e tij të mundshme afatgjata kardiovaskulare. Sëmundja koronare e zemrës është forma më e zakonshme e sëmundjes së zemrës dhe ndodh kur arteriet që furnizojnë zemrën me gjak ngushtohen për shkak të formimit të pllakave të kolesterolit brenda tyre. Sëmundja shkakton dhimbje gjoksi dhe lodhje gjë që mund të çojë në një atak në zemër.

Studimet e mëparshme më të vogla kanë dhënë prova se pirja e duhanit të kanabisit mund të rrisë rrezikun e sulmit në zemër, goditjes në tru dhe ngjarjeve të tjera kardiovaskulare, veçanërisht tek të rinjtë, konfirmon një studim i ri më i madh. Çrregullimi i përdorimit të kanabisit është një çrregullim i njohur psikiatrik që përfshin përdorimin e shpeshtë dhe varësinë nga kanabisi.

Tetrahydrocannabinol (THC), molekula psikoaktive në kanabis, vepron në receptorët e qelizave që gjenden në sistemin qendror, zemrën dhe enët e gjakut. Ky veprim lehtëson inflamacionin dhe grumbullimin e pllakave në arterie, si pasojë shkakton sëmundje koronare. Megjithatë, i njëjti efekt nuk ndodh domosdoshmërisht me kanabidiol (CBD), një tjetër përbërës aktiv në kanabis, i cili zakonisht përfshihet në produktet që nuk përmbajnë tetrahidrokanabinol.

Qendra Alert/Alert.al

 

Personat me aftësi të kufizuara pa akses e mjete ndihmëse, Fondacioni “Së Bashku”, sjell praktikat e mira europiane

Personave me aftësi të kufizuara në Shqipëri, nuk u garantohen edhe të drejtat e tyre bazike. Përvec pamundësisë për të aksesuar pjesën më të madhe të institucioneve apo mjedise publike si pasojë e mungesës së rampave,  vendi ynë nuk ka ngritur ende një sistem të garantimit të mjeteve ndihmëse për personat me aftësi të kufizuara sipas standardeve ndërkombëtare.

Fondacioni “Së bashku”, në një studim të publikuar së fundmi evidenton se pavarësisht rekomandimeve të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, institucionet e linjës në vendin tonë nuk kanë miratuar listën e mjeteve ndihmëse, duke mos përditësuar edhe ndryshimet, si rezultat i zhvillimit  të teknologjisë tek mjetet që lehtësojnë jetën dhe aktivitetin e personave me aftësi të kufizuara.

Me celjen e negociatave për anëtarësim në Bashkimin Europian, janë rritur edhe pritshmëritë e personave me të kufizuara, për garantimin e standarteve europiane. Por në mungesë të një plani veprimi, që të parashtrojë angazhimet e shtetit shqiptar në të ardhmen,  Fondacioni “Së bashku” ka hartuar, “Dokumentin informues mbi mjetet ndihmëse për personat me aftësi të kufizuara”, duke sjellë praktikat e mira nga vendet e Bashkimit Europian dhe rajonit.

Drejtorja ekzekutive e Fondacionit  “Së bashku”, Suela Lala, teksa rrëfen vështirësitë e personave me aftësi të kufizuara për të siguruar mjetet e domosdoshme ndihmëse në Shqipëri, tregon edhe lehtësitë që ofrojnë për këtë kategori jo vetëm vendet e BE-së, por edhe të rajonit.

Suela Lala: Në studim, ne kemi marrë në analizë shtete që kanë praktika shumë të mira dhe të zhvilluara në ofrimin e mjeteve ndihmëse si, Italia dhe Sllovenia. Por nuk jemi kufizuar, duke përfshirë edhe vende të rajonit, që janë më pranë me Shqipërinë në aspektin e zhvillimit ekonomik dhe ecurinë e procesit të Integrimit Europian, si Maqedonia dhe Mali I Zi. Ndryshe nga vendi ynë, që nuk ka ende një sistem të ngritur dhe listë të miratuar nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, këto shtete ofrojnë mjete ndihmëse edhe pse me raste mund të jenë në numër të kufizuar. Tek ne, mungesa e një sistemi shkakton problematika të shumta. Edhe nëse sigurojnë me mundësitë e tyre apo nga dhurimet, karrige me rrota, dyshekë elektrikë, apo mjete të tjera ndihmëse, e kanë shumë të vështirë mirëmbajtjen dhe riparimin e tyre. Dhe këtu po diskutojmë vetëm për mjete bazë, të cilat nuk arrijnë në zonat e thella. Ndrkohë nuk bëhet fjalë për mjete me standarte bashkëkohore, si dyshekët apo jastëkët që parandalojnë plagët.

Në “Planin Kombëtar për Personat me Aftësi të Kufizuara 2021-2025”, hartuar nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, konfirmohet se ofrimi i shërbimeve publike për jetesën e pavarur të personave me aftësi të kufizuara ka qenë kryesisht i munguar, me përjashtim të disa modeleve nga shoqëria civile. Por, megjithatë nuk ofrohet një plan veprimi i mirëpërcaktuar për ndërmarrjen e një reforme në lidhje me mjetet ndihmëse.

Ngritja e sistemit sipas rekomandimeve të OBSH-së apo praktikave të vendeve fqinje, thekson Lala është domosdoshmëri pasi pajisjet janë shumë të kushtueshme dhe të papërballueshme nga personat me aftësi të kufizuara.

Është një gamë shumë e gjërë mjetesh ndihmëse të domosdoshme që duhen mbuluar nga shteti, duke nisur nga karriget me rrota cilësore, krevatë të përshtatshëm, paterica, etj.

Me kalimin e kohës, shumë prej gjyshërve tanë u dobësohet dëgjimi. Aparati I dëgjimit, është ndër mjetet që kërkon patjetër ndërhyrjen e shtetit.

Po ashtu personat që jetojnë me Urostomi dhe Kolostomi kanë kosto të lartë të mjeteve që duhet të përdorin dhe të papërballueshme nga pensioni I tyre.

Këto masa, jo vetëm përmirësojnë shëndetin dhe cilësinë e jetës së këtij grupi të popullatës, por gjithashtu ulin kostot në sektorin e shëndetit publik, duke parandaluar sëmundje dhe problematika të ndryshme. Në shtete të tjera, të moshuarit lëvizin me scoter, duke mbuluar nevojat e tyre, ndërsa në Shqipëri një pjesë e mirë e tyre, nuk arrijnë të shkojnë as tek mjeku apo në farmaci.

Personat me aftësi të kufizuara në Shqipëri rezultojnë më të diskriminuarit nga institucionet publike për vitin 2022. Sipas Komisionerit për Mbrojtjen nga Diskriminimi, edhe vendimmarrja e këtij institucioni është fokusuar drejt kësaj kategorie nisur nga ankesat e shumta. Komisioneri Robert Gajda evidenton se:

Cështja e aksesueshmërisë mbetet problem shumë i madh në Shqipëri, madje edhe në institucione që ofrojnë shërbime me frekuencë të shpeshtë, si bashkitë apo shkollat. Vendosja e rampave është një detyrim ligjor, që vijon të injorohet nga institucionet. Ne konstatojmë që edhe brenda kategorisë së personave me aftësi të kufizuara ka diskriminim. Janë disa aftësi të kufizuara që kanë ligje të posacme, ndërsa të tjerë hasin vështirësi në përfitimin e shërbimeve që u takojnë.

Në Planin Kombëtar për Personat me Aftësi të Kufizuara 2021-2025  ndër objektivat kryesore nënvizohet, realizimi i aksesueshmërisë në mjedise, në transport si dhe në informacion dhe komunikim për personat me aftësi të kufizuara. Ky dokument nxjerr në pah dështimin e institucioneve, për t’ju garantuar kushtet e domosdoshme personave me aftësi të kufizuara.

Nga 400 objekte të verifikuara, që janë në varësi të MSHMS-së, vetëm 34% ofrojnë akses për personat me aftësi të kufizuara, por jo të gjitha në përputhje me standardet.

Mjetet ndihmëse për personat me aftësi të kufizuara përfshijnë çdo pajisje apo teknologji, që përdoret për të mbështetur shëndetin dhe veprimtarinë, duke synuar ruajtjen ose përmirësimin e aftësive funksionale.  Referuar studimit të fondacionit, e vetmja pjesë e legjislacionit që gjen zbatim në lidhje me mjetet ndihmëse është ai i përjashtimit të taksave doganore, kur personat me aftësi të kufizuara blejnë jashtë vendit autovetura dhe mjete ndihmëse që u nevojiten.

Çfarë janë polifenolet dhe ku i gjejmë?

“Polifenolet janë lëndët ushqyese që janë shumë të rëndësishme për shëndetin e zorrëve dhe më gjerë”-deklaron gastroenterologu Emeran Mayer.

Polifenolet prodhohen nga bimët kur ato janë në gjendje stresi ose kanë pësuar ndonjë dëmtim.

Këto shenja stresi prodhojnë disa molekula me sheqer që tërheqin mikrobet në rrënjët e bimës.

Më pas, mikrobet stimulojnë bimët të prodhojnë polifenole, “ilaçin” e bimëve.

Çfarë ndodh kur konsumojmë këto bimë “të stresuara”?

Polifenolet dhe të gjithë lëndët ushqyese të tjera që ato përmbajnë ndërveprojnë me mikrobet tona, duke prodhuar molekula të dobishme për trupin tonë.

Pra, cilat janë ushqimet dhe pijet që janë të pasura me polifenole?

Vera e kuqe

Vera e kuqe është e pasur me polifenole, kryesisht resveratrol, i cili mund të kontribuojë në jetëgjatësinë. Më konkretisht, mbron gjatësinë e telomereve (arsyeja kryesore e plakjes dhe shfaqjes së sëmundjeve të lidhura me moshën). Në të njëjtën kohë, mbron nga stresi oksidativ dhe pasojat e tij në organizëm, ka efekt antiinflamator dhe vonon vdekjen e qelizave.

Kakao

Ka një përmbajtje të lartë flavonoidesh, të cilat nxisin një proteinë të trurit të quajtur Faktori Neurotrofik i Derivuar nga Truri (BDNF). Ky është përgjegjës për riprodhimin e qelizave neurologjike. Prandaj, kur konsumojmë çokollatë të zezë, përmirësojmë njohjen tonë në afat të gjatë.

Manaferrat

Të gjitha manaferrat janë superushqime që ia vlen t’i përfshini në dietën tuaj.Boronicat kanë një lloj polifenoli, proantocianidina, e cila është e dobishme për shëndetin e trurit. Manaferra  kanë një lloj tjetër, antocianin, të cilat kanë veti antioksiduese duke mbrojtur sistemin tonë imunitar.

Vaji  i ullirit

Vaji i ullirit ka më shumë se yndyrna të mira dhe polifenole, kjo është një nga arsyet pse ekspertët e konsiderojnë dietën mesdhetare shumë të shëndetshme. Sigurisht, nuk duhet ta teproni në sasi.

Farat Chia

Farat Chia janë një superushqim shumë i rëndësishëm. Ato përmbajnë acid rosmarinik dhe daisdein, dy polifenole me aktivitet të pasur antioksidues.

Arrat

Arrat janë më të lartat në polifenole nga të gjitha, sipas hulumtimeve të fundit. Ato përmbajnë ellagitannin, një lloj polifenoli me veti shumë të rëndësishme antioksidante dhe anti-inflamatore.

Qendra Alert/Alert.al

Konsumimi i shpeshtë i ushqimeve shumë të përpunuara rrit rrezikun e kancerit

Një studim i ri shkencor ndërkombëtar tregon se konsumimi i shpeshtë i ushqimeve shumë të përpunuara shoqërohet me një rrezik të shtuar të kancerit, veçanërisht në lidhje me tumoret gjinekologjike. Ky është vlerësimi më gjithëpërfshirës deri më sot i lidhjes midis ushqimeve shumë të përpunuara dhe kancerit. Ushqime të tilla janë ato që kanë pësuar një përpunim të konsiderueshëm gjatë prodhimit të tyre, si pijet e gazuara, buka e ambalazhuar, ushqimet e gatshme, drithërat etj. Shpesh produkte të tilla janë relativisht të lira, të përshtatshme për t’u konsumuar dhe promovuar përmes marketingut të fortë. Në të njëjtën kohë, megjithatë, ato zakonisht kanë një sasi më të madhe të kripës, yndyrave, sheqerit, aditivëve artificialë dhe substancave të tjera. Studime të tjera i kanë lidhur këto ushqime me obezitetin, diabetin e tipit 2, sëmundjet kardiovaskulare etj.

Studiuesit nga Shkolla e Shëndetit Publik të Imperial College London, në bashkëpunim me shkencëtarët e Agjencisë Ndërkombëtare për Kërkimin e Kancerit (IARC) dhe universitetet e São Paulo (Brazil) dhe Nova Lisbon (Portugali), të cilët bënë publikimin përkatës në revistën mjekësore eClinical Medicine, analizuan të dhënat për rreth 198,000 njerëz të moshës 40-69 vjeç, shëndeti i të cilëve u monitorua gjatë një dekade, veçanërisht në lidhje me diagnozën e 34 llojeve të ndryshme të kancerit dhe mundësinë e vdekjes prej tyre. Gjatë studimit, rreth 16,000 njerëz patën tumore nga kanceri dhe 4,000 vdiqën prej tij.

U zbulua se për çdo rritje prej 10%.në konsumimin e ushqimeve shumë të përpunuara nga një person, pati një rritje prej 2% në gjasat për t’u diagnostikuar me kancer në përgjithësi dhe një rritje 19% në gjasat për kancer ovarian në veçanti. Për më tepër, ka pasur një rritje të vdekshmërisë nga kanceri me 6% në përgjithësi dhe në veçanti me 16% nga kanceri i gjirit dhe me 30% nga kanceri ovarian.

Studiuesja kryesore Dr Kiara Chang, nga Imperial, tha: ‘Ushqimet e përpunuara shumë janë kudo dhe promovohen shumë me çmime të lira dhe paketim tërheqës për të rritur konsumin. Kjo tregon se mjedisi ynë ushqimor ka nevojë urgjente për reforma për të mbrojtur popullsinë nga ushqimet shumë të përpunuara”.

Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe Organizata Ndërkombëtare e Ushqimit dhe Bujqësisë e OKB-së kanë rekomanduar më parë kufizimin e ushqimeve shumë të përpunuara si pjesë e një diete më të shëndetshme. Në disa vende si Franca, Kanadaja dhe Brazili po bëhen përpjekje për të reduktuar konsumin e këtyre ushqimeve.

Studiuesit sugjeruan, ndër të tjera, që duhet të ketë etiketa të qarta paralajmëruese në paketimin e ushqimeve shumë të përpunuara për të mbrojtur veçanërisht familjet më të varfra që janë më të rrezikuara nga produktet e lira, por edhe të pashëndetshme.

Nga ana tjetër, shkencëtarët pranuan se studimi i tyre vëzhgues nuk vërteton një lidhje shkak-pasojë midis ushqimeve shumë të përpunuara dhe kancerit, ndaj nevojiten më shumë kërkime për të vërtetuar një marrëdhënie të tillë. Ata shtuan se kanceri tani ka kapërcyer sëmundjet kardiovaskulare si shkaku kryesor i vdekjeve të parakohshme në shumë vende me të ardhura të larta.

Qendra Alert/Alert.al

Listeria në djathërat veganë nga Franca

Alarm i Ministrisë së Shëndetësisë së Italisë për praninë e mundshme të Listeria monocytogenes, në alternativat vegane të djathërave të prodhuara nga kompania French Jay & Joy. Raporti erdhi nga autoritetet shëndetësore franceze nëpërmjet Sistemit të Alarmit të Shpejtë Rasff, pas regjistrimit të tetë rasteve të listeriozës në Evropë midis prillit dhe dhjetorit 2022, të lidhura me konsumin e djathit vegan të linjave Jil & Josephine prodhuar nga Jay & Joy.

Kompania pasi është informuar për rastet e listeriozës, në një njoftim për shtyp njofton se ka tërhequr vullnetarisht dhe ka rikujtuar të gjitha alternativat e djathit, me datat e skadencës midis 14/01/2023 dhe 30/03/2023 me markat e mëposhtme:

Kompania specifikon se shpërthimi i infeksionit duket të jetë i lidhur me konsumin e disa grupeve të prodhuara në prill 2022 të djathit të Jil, tashmë të kujtuar pranverën e kaluar. Për momentin specifikon kompania, të gjitha analizat mikrobiologjike dëshmojnë mungesën e Listerias në produkte. Si masë parandaluese, autoritetet shëndetësore franceze dhe Ministria Italiane e Shëndetësisë rekomandojnë të mos konsumojnë djathëra vegjetalë të shitura në Itali nga partnerët francezë të kompanisë. (IlFattoalimentare)

Qendra Alert/Alert.al

Kanceri i gjirit, pija që rrit rrezikun deri në 80%

Rezultatet e një studimi të kryer së fundmi, na e hedhin totalisht poshtë këtë mit. Sipas një studimi të kryera nga studiuesit e Universitetit Loma Linda dhe i publikuar në Revistën Ndërkombëtare të Epidemiologjisë, konsumimi i qumështit shton rrezikun për kancerin e gjirit te gratë. Sipas studimit, edhe sasitë relativisht modeste të qumështit mund të rrisin rrezikun e një gruaje për kancer gjiri deri në 80%, në varësi të sasisë së konsumuar.

Të dhënat tregojnë se pirja e një sasie të vogël qumështi, në rendin e 1/4 ose 1/3 e filxhanit qumësht në ditë, shoqërohet me 30% rritje të rrezikut. Për një filxhan qumësht në ditë, rreziku relativ rritet në 50%, ndërsa për ata që konsumojnë dy deri në tre gota në ditë, rreziku shkon në 80%.

Shkencëtarët raportojnë, se arsyet e mundshme për të shpjeguar lidhjet midis kancerit të gjirit dhe qumështit mund të jenë përmbajtja e këtyre produkteve. Kanceri i gjirit tek gratë është shpesh i varur nga hormonet, dhe marrja e qumështit dhe proteinave të tjera shtazore është lidhur në disa raporte me nivele më të larta në gjak të një hormoni të quajtur faktori i rritjes i ngjashëm me insulinën-1 (IGF-1), i cili mendohet se promovon lloje të caktuara të kancerit.

Dairy, soy, and risk of breast cancer: those confounded milks | International Journal of Epidemiology | Oxford Academic (oup.com)

Qendra Alert/Alert.al