EKSKLUZIVE/ Raporti i KLSH 2018-2020: 1.5 milionë litra pije të skaduara vetëm në një subjekt, presin me muaj dhe vite t’i asgjësojë DRAKU Tiranë

Do të habiteni kur të mësoni se sa shumë lëngje frutash, Coca Cola, pije freskuese dhe pije alkoolike arrijnë afatin e skadencës dhe vazhdojnë qëndrojnë më pas në treg.

Rreziku është se deri sa të asgjësohen, pas disa muajsh, shpesh 2-3 viteve, pijet mbeten nëpër magazina dhe supermarkete. Për më tepër, KLSH* ka zbuluar gjatë kontrollit tek DRAKU Tiranë, për tre vitet e fundit, se procesi i asgjësimit të pijeve është i dyshimtë.

Grupi i auditimit kontrolloi 11 dosje asgjësimi që i përkasin vitit 2019 në Tiranë. U konstatuan 33 inspektime për këtë viti tek subjekti X për asgjësimin e pijeve të skaduara në sasinë 733,966 litra pije joalkoolike, me vlerë 54,103,107 lekë.

Më hollësisht, në maj 2019, janë kryer 14 inspektime për asgjësimin e 208,164 litra me vlerë 18,945,441 lekë pije të skaduara, në bazë të kërkesës së subjektit më 24 prill 2019.

Ajo që zbuloi grupi i auditimit i KLSH është se inspektimet nuk janë të plota, pasi fazat e zhvillimit të procedurës së asgjësimit nuk shoqërohen me dokumente justifikuese. Mungojnë procesverbalet e asgjësimit, por është mjaftuar me procesverbalet e inspektimit, të cilat nuk janë firmosur nga përfaqësuesit e inspektoratit Mjedisor dhe Tatimeve. Nuk ka fletëdalje të subjektit, për efekt të shkarkimit nga magazina të produkteve të asgjësuara. S’ka foto të ambientit të subjektit dhe vendit ku janë asgjësuar produktet. E çuditshme! Mungon edhe nënshkrimi i drejtorit të DRAKU Tiranë në 14  vendimet përfundimtare të asgjësimit. Kjo, sipas raportit të auditimit, anashkalon miratimin e  vendimmarrjes dhe mbikëqyrjen e procedurave të asgjësimit. Grupi është mjaftuar vetëm me nënshkrimin e inspektorëve.

Më tej, tek i njëjti subjekt, në korrik 2019, janë kryer 2 inspektime nga inspektorët për asgjësimin e 46,034 arka ose 119,295 litra pije joalkoolike me vlerë 1,693,279 lekë të skaduara. Ky veprim kryhet në bazë të kërkesës më datë 5 korrik 2019 të subjektit X dhe sipas autorizimit të drejtorit të DRAKU Tiranë. Nga auditimi rezulton se inspektimet nuk janë të plota. Ashtu si edhe në rastet e tjera, fazat e zhvillimit të procedurës së asgjësimit nuk shoqërohen me dokumente justifikuese. Megjithatë, për këtë praktikë disponohen fotografimet. Nga ana tjetër, mungojnë procesverbalet e asgjësimit, fletëdalja e subjektit, për efekt të shkarkimit nga magazina të produkteve të asgjësuara. Po ashtu nuk ka firmosur drejtori.

Duket se këtë verë, konsumatorët nuk kanë blerë shumë pije freskuese, ose janë prodhuar shumë më tepër se kërkesa e tregut. Tek i njëjti subjekt, në shtator 2019, janë kryer 10 inspektime nga inspektorë për asgjësimin e 238,698 litra me vlerë 21,363,855 lekë pije joalkoolike e skaduar. Ky akt bëhej në bazë të kërkesës më datë 30 gusht 2019 të subjektit  X dhe sipas autorizimit të drejtorit. Auditimi konstaton sërish se mungojnë dokumentet që vërtetojnë dhe justifikojnë asgjësimin e këtyre produkteve. Por më e habitshmja është se mungon fletëdalja nga magazina e subjektit. Si ka mundësi, që këto produkte nuk bëhen dalje nga magazina, nëse asgjësohen?

Të skaduara në janar, agjësohen në shtator!

Por, vini re, më e keqja vjen tani! Grupi i auditimit konstaton se 11880 litra Coca-Cola Zero dhe Cherry 33×24 (36,000 copë) u ka mbaruar skadenca më datë 4 janar 2019. Si mund të ndodhë kjo, kur tek kjo kompani janë kryer asgjësime në muajin maj dhe korrik 2019. Përse nuk iu dorëzua grupit të inspektimit për asgjësim kjo sasi pijesh? Sigurisht që këto sasi të mëdha pijesh nuk ka qenë në magazinë, por në vitrinat e tregut, në shitje. Dhe jo pak, por 9 muaj jashtë afatit të përdorimit!

Ndërkaq, në dhjetor 2019, janë kryer 7 inspektime nga inspektorët për asgjësimin e 167,154 litra me vlerë 12,100,532 lekë pije e skaduar, në bazë të kërkesës në datë 25 nëntor 2019, sërish nga subjekti X dhe sipas autorizimit të drejtorit. Vazhdojnë të njëjtat probleme pasi fazat e zhvillimit të procedurës së asgjësimit nuk shoqërohen me dokumente justifikuese.

Sa produkte asgjësohen në Tiranë?

Për vitin 2018 janë kryer asgjësime të produkteve ushqimore në sasinë 1684 ton me vlerë 654 milionë lekë. Për vitin 2019 janë asgjësuar 1518 ton produkte ushqimore me vlerë 214 milion lekë, në 94 subjekte.

Për vitin 2020 janë asgjësuar 2012 ton me vlerë 329 milion lekë, në 85 subjekte. Pra, vihet re se në vitin e fundit janë dyfishuar sasitë e asgjësuara, ndërkohë që është ulur numri i subjekteve. Këto rezultate, edhe pa i analizuar në një kuadër më të gjerë informacionesh, duket qartë se nuk tregojnë situatën e vërtetë në terren.

Shkeljet e inspektorëve gjatë procesit të asgjësimit?  

Nga auditimi i 43 praktikave dokumentare të procedurave të asgjësimit të produkteve për vitin 2019 dhe 2020, nga auditimi i KLSH u konstatuan këto shkelje në mënyrë të përmbledhur:

1. Në shumicën e rasteve mungon procesverbali i rregullt i asgjësimit me komision të veçantë.
2. Mungon fletëdalja c subjcktcvc, për efekt të shkarkimit nga magazina të produkteve të asgjësuara, dokument vërtetues dhe bazë që fakton daljen nga magazina të tyre.
3. Në disa raste mungon dokumenti i shoqërimit për transportin e produkteve për në vendin kudo të kryhet asgjësimi.
4. Mungojnë fotot e artikujve të skaduar, ambientit të subjektit dhe vendit të asgjësimit.
5. Janë aplikuar 2 standarde në zbatimin e procedurave të asgjësimit të produkteve, pasi në disa raste disponohet dokumentacioni shoqërues i produkteve të asgjësuara, ndërsa ne disa raste nuk ekziston.
6. Në të gjitha rastet mungon nënshkrimi i drejtorit të DRAKU Tiranë në vendimin përfundimtar për asgjësimin e produkteve të skaduara. Sipas KLSH, kjo mungesë e bën të paligjshme vendimmarrjen, pasi nuk ka vendim pa firmën dhe vulën e titullarit të institucionit.
7. Mungon inventari i inspektorëve DRAKU për produktet e skaduara, për efekt të krahasimit dhe verifikimit të tyre me listën e subjektit, ndërsa thuhet u bë verifikimi i tyre sipas kërkesës së subjektit dhe nuk pasqyrohet në dokumente (inventari).
8. Peshën më të madhe në asgjësimet e kryera e zënë pijet Coca Cola, ku nuk pasqyrohen fazat e procedurës së asgjësimit dhe nuk shoqërohen me dokumente justifikuese.
9. DRAKU Tiranë, në disa raste nuk ka menaxhuar pasigurinë ushqimore, pasi nuk asgjësohen në moment produktet e skaduara, por qëndrojnë nga 5-6 muaj deri në 2-3 vite në subjekt. KLSH rekomandon që të grumbullohen në një ambient tjetër magazinimi nën menaxhimin e AKU për asgjesimin e menjëhershëm të këtyre produkteve.
10. Nuk është përcaktuar saktë afati gjysmë dite në disa autorizime asgjësimi, pasi është e pamjaftueshme koha për inspektorët, për evidentimin, inventarizimin, asgjësimin, transportin, depozitimin, fotografimin dhe përgatitjen e dokumentacionit përkatës, për sasi të mëdha të produkteve të skaduara si: Coca Cola, lëng frutash, pije etj. Vetë inspektorët nuk kanë kërkuar kohë shtesë, çka ka ndikuar në cilësinë, sigurinë dhe mangësinë e inspektimit. Nëse është e pamundur të bëhet asgjësim i rregullt për gjysmë dite, kjo të lë të dyshosh nëse ka ndodhur apo jo ky proces? (vijon)

*KLSH ka kryer një konktroll në Drejtorinë Rajonale të Autoritetit Kombëtar të Ushqimit Tiranë (DRAKU) për periudhën nga data 1 janar 2018 deri 30 dhjetor 2020. Nga kontrolli rezultojnë shkelje të rënda financiare, të Ligjit për ushqimin dhe vendimeve të qeverisë për kontrollin e cilësisë së produkteve ushqimore, duke mos mbrojtur interesin e konsumatorit.

Qendra Alert

Alert.al/