Si t’i bëni njerëzit të hanë më mire, sidomos ata që janë mbipeshë? Prej vitesh, pyetja ka qenë objekt diskutimi midis ekspertëve dhe krijuesve të politikave në shumë vende, në përpjekje për të parandaluar sëmundjet që lidhen me ushqimin e dobët. Tani dy studime, të publikuara në të njëjtat ditë, japin dy përgjigje me karakter të kundërt, duke treguar se ka strategji efektive dhe të tjera të padobishme.
Rasti i parë është ai i Kilit, një vend që ishte ndër të parët që miratoi një sërë masash në vitin 2016, me shpresën për të frenuar rritjen e peshës mesatare të qytetarëve të shkaktuar nga konsumimi i ushqimit me cilësi të dobët dhe përkeqësimin pasues të gjendjeve të përgjithshme shëndetësore. Në veçanti, u ndërhy tek të rinjtë, duke pasur parasysh se në vitin 2016, 51% e fëmijëve nën moshën 15 vjeç ishin mbipeshë ose obezë. Për këtë qëllim, u vendos që të vendosen etiketa shumë të qarta, me fjalët “përqendrim i lartë ” në ushqime dhe pije me sasi të tepërt kripe, sheqeri dhe yndyre, duke vendosur kufij gjithnjë e më të rreptë dhe në të njëjtën kohë, ndalimin e reklamave televizive të ushqimeve të padëshiruara dhe shitjen e ushqimeve të pashëndetshme në shkolla.
Rregullat u hodhën nga 2016-2019 dhe tani studiuesit në Universitetin e Karolinës së Veriut në Chapel Hill kanë dashur të verifikojnë efektivitetin e tyre. Prandaj ata shkuan për të parë blerjet e 2,300 familjeve, për të kontrolluar nëse kishte pasur ndonjë ndryshim midis periudhës që i paraprin fillimit të rregulloreve të reja (në 2015) dhe asaj në vijim (në 2017). Studiuesit zbuluan se kishte vërtet një rënie të konsiderueshme në ato të pijeve dhe ushqimeve jo të shëndetshme të identifikuara me etiketa të larta. Në veçanti, ata raportuan në The Lancet Planetary Health, në këtë kategori kishte një rënie të kalorive të blera me 24% (e barabartë me 49 kalori në ditë për person), në sheqerna me 27% (21 kalori), në acide yndyrore të ngopura me 16% (6 kalori) dhe natriumi me 37% (97 miligramë).
Kjo përkthehet në një rënie edhe në një nivel të përgjithshëm, të të gjitha ushqimeve dhe pijeve, të etiketuara: Kaloritë e blera ranë me 3.5% për person në ditë, sheqernat me 10% (12 kalori), yndyrnat e ngopura me 3.9% (2 kalori), natriumi me 5% (28 mg). Ndër kategoritë më të penalizuara ishin lëngjet industriale të frutave dhe perimeve, derivatet dhe zëvendësuesit e qumështit, salcat dhe erëzat, drithërat e mëngjesit, ëmbëlsirat.
Në të njëjtën kohë, shitjet e ushqimeve jo të etiketuara që konsiderohen mjaft të shëndetshme janë rritur. Disa kilianë, të intervistuar nga BBC thanë se e kuptuan për herë të parë se produktet e blera nuk ishin të vlefshme nga pikëpamja ushqyese. Nëse marrim parasysh se sipas një studimi në vitin 2021 çdo familje prej 3 personash bleu mesatarisht 23 litra pije me sheqer çdo muaj, ne e kuptojmë se sa e rëndësishme është dhe sa efektive mund të jetë për të rritur ndërgjegjësimin e qytetarëve.
Shembulli i dytë vjen nga Mbretëria e Bashkuar dhe ka të bëjë me “presionin” ushtruar ndaj kompanive për të ndryshuar recetat e produkteve të tyre më të këqija. Rezultati, edhe në këtë rast, lë pak dyshime: Nuk funksionon. Studiuesit në Universitetin e Oksfordit në fakt kanë kërkuar të kontrollojnë atë që ka ndodhur në katër vjet, pasi qeveria ftoi prodhuesit të riformulojnë ushqimet dhe pijet me shumë kripë, sheqer ose yndyrë. Siç është raportuar në PLoS One, ata morën parasysh 10 kompanitë më të rëndësishme dhe analizuan recetat e viteve 2015, 2016, 2017 dhe 2018.
Rezultati ishte më shumë se negativ: Nuk pati ndryshime, me disa përjashtime, duke përfshirë Kellogg, të cilat pakësuan pak përqendrimin e sheqerit në drithërat e mëngjesit Coco Pop’s dhe Special K. Kishte gjithashtu një rritje të lehtë të produkteve që mund të përkufizohen si të shëndetshme, e cila shkoi nga 44% në 2015 në 45% në 2018. Për më tepër, pati një rritje të shitjeve, e cila shkoi nga 47 në 51%, ndoshta e lehtësuar nga rregullat e reja të prezantuara në 2018, të cilat vendosën një taksë për sheqernat e tepërta në pije. Por nga pesë markat kryesore të shitura nga secila prej dhjetë kompanive, vetëm gjashtë përmirësuan profilin ushqimor me të paktën 20%. (IlFattoAlimentare)
Qendra Alert/Alert.al
LINI NJË KOMENT