Çfarë janë mykotoksinat?
Mykotoksinat janë komponime toksike që prodhohen natyrshëm nga disa lloje myku (kërpudha). Myqet që mund të prodhojnë mykotoksina rriten në ushqime të shumta si drithërat, frutat e thata, arrat dhe erëzat. Rritja e mykut mund të ndodhë ose para korrjes ose pas korrjes, gjatë ruajtjes, të ushqimit shpesh në kushte të ngrohta dhe të lagështa. Shumica e mykotoksinave janë kimikisht të qëndrueshme dhe i mbijetojnë përpunimit të ushqimit.
Janë identifikuar disa qindra mykotoksina të ndryshme, por ato më të vëzhguara që paraqesin shqetësim për shëndetin e njeriut dhe bagëtinë përfshijnë aflatoksinën, okratoksinën A, patulinën, fumonizinat, zearalenonin dhe nivalenol/deoksinvalenolin. Mykotoksinat shfaqen në zinxhirin ushqimor si rezultat i infeksionit të mykut të të korrave si para ashtu edhe pas vjeljes. Ekspozimi ndaj mykotoksinave mund të ndodhë ose drejtpërdrejtë duke ngrënë ushqim të infektuar ose në mënyrë indirekte nga kafshët që ushqehen me ushqim të kontaminuar, veçanërisht nga qumështi.
Mykotoksinat që gjenden zakonisht në ushqim dhe pse janë shqetësuese
Efektet e disa mykotoksinave të shkaktuara nga ushqimi janë akute me simptoma të sëmundjes së rëndë që shfaqen shpejt pas konsumimit të produkteve ushqimore të kontaminuara me mykotoksina. Mykotoksina të tjera që gjenden në ushqim janë lidhur me efekte afatgjata në shëndet, duke përfshirë induktimin e kancerit dhe mungesën e imunitetit. Nga disa qindra mykotoksina të identifikuara deri më tani kanë fituar vëmendjen më të madhe për shkak të efekteve të tyre të rënda në shëndetin e njeriut dhe shfaqjes së tyre në ushqim.
Aflatoksinat janë ndër mykotoksinat më helmuese dhe prodhohen nga myk të caktuar (Aspergillus flavus dhe Aspergillus parasiticus) të cilët rriten në tokë, në vegjetacion të kalbur, dh kokrra. Kulturat që preken shpesh nga Aspergillus spp. përfshijnë drithërat (misër, melekuqe, grurë dhe oriz), fara vajore (sojë, kikirikë, luledielli dhe fara pambuku), erëza (speca djegës, piper i zi, koriandër, shafran i Indisë dhe xhenxhefil) dhe arra pemësh (fistik, bajame, arra, kokosi dhe arrë braziliane). Toksinat mund të gjenden edhe në qumështin e kafshëve që ushqehen me ushqim të kontaminuar, në formën e aflatoksinës M1. Doza të mëdha të aflatoksinave mund të çojnë në helmim akut (aflatoksikozë) dhe mund të jenë kërcënuese për jetën, zakonisht përmes dëmtimit të mëlçisë. Aflatoksinat gjithashtu janë treguar të jenë gjenotoksike, që do të thotë se ato mund të dëmtojnë ADN-në dhe të shkaktojnë kancer në speciet shtazore. Ekzistojnë gjithashtu dëshmi se ato mund të shkaktojnë kancer të mëlçisë tek njerëzit.
Patulina është një mykotoksinë e prodhuar nga një shumëllojshmëri mykësh, veçanërisht Aspergillus, Penicillium dhe Byssochlamys. E gjetur shpesh në mollët e kalbura dhe produktet e mollës, drithëra dhe ushqime të tjera.
Si mund ta minimizoj rrezikun nga mykotoksinat?
Është e rëndësishme të theksohet se myku që prodhon mykotoksina mund të rritet në një sërë kulturash dhe produktesh ushqimore të ndryshme dhe mund të depërtojë thellë në ushqim dhe jo vetëm të rritet në sipërfaqe. Myku zakonisht nuk rritet në ushqimet e thara dhe të ruajtura siç duhet, kështu që tharja efikase e mallrave dhe ruajtja e duhur është një masë efektive kundër rritjes së mykut dhe prodhimit të mykotoksinave.
Për të minimizuar rrezikun shëndetësor nga mykotoksinat, njerëzit këshillohen të:
Inspektoni drithërat (veçanërisht misrin, melekuqe, grurë, oriz), fiq të thatë dhe arra si kikirikë, fëstëkë, bajame, arra, kokosi, arrat braziliane dhe lajthitë të cilat janë të gjitha rregullisht të kontaminuara me aflatoksinë për evidentimin e mykut, dhe hidhni çdo gjë që duken të mykur, të zbardhura ose të zbehura.
Shmangni dëmtimin e kokrrave para dhe gjatë tharjes dhe në ruajtje, pasi kokrrat e dëmtuara janë më të prirura ndaj pushtimit të mykut dhe rrjedhimisht ndotjes me mykotoksina;
Blini drithëra dhe arra sa më të freskëta;
Sigurohuni që ushqimet të ruhen siç duhet, të mbahen pa insekte, të thata dhe jo shumë të ngrohta;
Mos i mbani ushqimet për periudha të gjata kohore para përdorimit dhe
Siguroni një dietë të larmishme, kjo jo vetëm që ndihmon në reduktimin e ekspozimit ndaj mykotoksinave, por gjithashtu përmirëson të ushqyerit. (FoodSafety)
Qendra Alert/Alert.al
LINI NJË KOMENT