Shëndet

Sipas një sondazhi, pandemia e covid-19 ka ndikuar në shëndetin mendor dhe marrëdhëniet e njerëzve, veçanërisht tek të rinjtë në mbarë botën.

Raporti i tretë vjetor i Gjendjes Botërore të Shëndetit Mendor në emër të Sapien Lab, një organizatë jofitimprurëse, kreu kërkime globale për të kuptuar gjendjen e shëndetit mendor.

Me një kampion prej të paktën 400,000 njerëzve nga 64 vende, pjesëmarrësve iu kërkua të përgjigjen në lidhje me marrëdhëniet e tyre familjare, miqësitë dhe mirëqenien e përgjithshme mendore.

U zbulua se ka pasur përkeqësim në shëndetin mendor si rezultat i pandemisë. Hulumtimi zbuloi se të rinjtë kishin më shumë gjasa të përjetonin sfida të natyrës mendore sesa gjeneratat e vjetra.

Përveç kësaj, njerëzit midis moshës 18 dhe 24 vjeç kishin një marrëdhënie sociale më të ulët. Ata kanë tre herë më shumë gjasa të mos shkojnë mirë me familjen, duke raportuar shkallë më të larta të paqëndrueshmërisë dhe konfliktit familjar.

Të rinjtë gjithashtu kanë më shumë gjasa të mos kenë miq të ngushtë sesa ata 75 vjeç e lart, zbuloi sondazhi.

“Ky model edhe para pandemisë, përfaqëson një përmbysje të studimeve të regjistruara para vitit 2010, duke treguar një rënie dramatike të mirëqenies mendore me çdo brez të ri,” vëren studimi.

Qendra Alert/Alert.al

Debati për dobinë e cigareve elektronike si ndihmës për ndërprerjen e pirjes së duhanit është një temë mjaft sensitive në shumë vende të Evropës dhe një artikull i botuar në revistën “Nature Medicine” përpiqet të bëjë një bilanc të situatës dhe të arrijë në përfundime bazuar në fakte.

Autorët komentojnë provat e disponueshme nga studimi i kryer nga “Cochrane Library”, që nënvizon se ekziston një nivel i lartë sigurie për efektivitetin e cigareve elektronike në arritjen e normave dukshëm më të larta të lënies së duhanit, kundrejt terapisë zëvendësuese me nikotinë.

Të dhënat tregojnë gjithashtu se përdorimi i cigareve elektronike ka bërë të mundur uljen e shitjes së cigareve tradicionale shumë më shpejt se në të kaluarën. Ekzistojnë gjithashtu prova që politikat që kanë kufizuar përdorimin e cigareve elektronike kanë rritur, pa dashur, pirjen e cigareve tradicionale.

Raporti rrezik/përfitim

Cigaret elektronike nuk janë produkte me zero risk, por sasia e provave deri më tani tregon se ato janë sigurisht më pak të rrezikshme se cigaret tradicionale dhe kjo është gjithashtu e vërtetë në terma afatgjatë, duke pasur parasysh se aerosoli i tyre përmban nivele të substancave të dëmshme ose potencialisht të dëmshme deri në 95% më pak se tymi i cigares. Rreziku absolut në sistemin kardiovaskular, pulmonar dhe riprodhues ekziston, por duhet të krahasohet gjithmonë në raport me rrezikun dukshëm më të lartë të pirjes së duhanit.

Duhet theksuar se cigaret elektronike nuk janë të njëjta me produktet që përdorin teknologjinë e ngrohjes. Këto pajisje të kontrolluara dhe sofistikuara përdorin teknologjinë e ngrohjes dhe jo asaj me djegie duke shmangur ndezjen e zjarrit, krijimin e hirit apo tymit. Në këtë mënyrë gjenerohet një mbetje aerosoli e cila përbëhet nga një sasi shumë më e ulët e kimikateve të dëmshme, duke reduktuar riskun e ekspozimit ndaj substanace të dëmshme siç është katrani.

Politika kontradiktore shëndetësore

Autorët e artikullit përmbledhin qasjet në disa vende të ndryshme, ku politikat shëndetësore varjojnë nga kufizimet në shijet e cigareve elektronike, deri te ndalimet e plota të shitjes së cigareve elektronike, si dhe nga rregulloret e marketingut, tek kufizimet e përmbajtjes së nikotinës dhe taksat e pajisjeve vape deri te ligjet për moshën minimale të shitjes.

Përfundimet

Ndërsa cigaret elektronike mund të përbëjnë rrezik për varësinë ndaj nikotinës për disa të rinj, tek duhanpirësit e rriturit tashmë të varur nga cigaret tradicionale, ato shërbejnë gjithashtu si një alternativë e rëndësishme dhe më pak e rrezikshme.

Natyrisht, cigaret elektronike nuk janë zgjidhja përfundimtare për t’i dhënë fund shkatërrimit të shkaktuar nga pirja e cigareve, por ato mund të kontribuojnë ndaj këtij qëllimi në shëndetin publik. Megjithatë, pranimi i nxitjes së cigareve elektronike si një mjet për ndërprerjen e cigareve tradicionale ka të ngjarë të varet nga përpjekjet e vazhdueshme për të reduktuar aksesin dhe përdorimin e këtyre produkteve nga të miturit që nuk kanë pirë kurrë duhan.

Qendra Alert/Alert.al

Botulizmi është një sëmundje që mund të shkaktojë probleme me frymëmarrjen, paralizë të muskujve, madje edhe vdekje. Por, ndodh rrallë. Një individ preket nga kjo sëmundje kur një toksinë e prodhuar nga bakteret (Clostridium botulinum, Clostridium butyricum dhe Clostridium baratii) sulmon nervat e trupit. Sporet e këtyre baktereve gjenden në tokë, pluhur, madje edhe në ushqim. Por disa kushte mjedisore, mund t’i bëjnë këto spore të rriten dhe të prodhojnë toksinë botulinum.

Ju mund të merrni botulizëm pasi keni ngrënë ushqime të kontaminuara me toksina botulinumi, injeksione të tepërta të toksinës botulinum, nëse sporet e baktereve futen në një plagë ose në zorrët tuaja, ku rriten dhe prodhojnë toksinën.

Si mund të shmangni marrjen e botulizmit

Sipas CDC-së amerikane, bakteret që prodhojnë toksina botulinum rriten mirë në kushte të tilla si oksigjeni i ulët ose pa oksigjen (anaerobik), acid i ulët, sheqer i ulët, kripë e ulët dhe diapazon të caktuar temperaturash. Për këto arsye, CDC amerikane paralajmëron mos ngrënien së ushqimeve të konservuara në shtëpi, ose të fermentuara, të gatuara në mënyrë jo të duhur.

Ekzistojnë pesë lloje kryesore të botulizmit: botulizmi foshnjor, botulizmi i plagëve, botulizmi ushqimor, botulizmi jatrogjen, toksemia intestinale e të rriturve.

Botulizmi i foshnjave: Foshnjat mund të sëmuren nëse sporet e baktereve hyjnë në zorrët e tyre, rriten dhe prodhojnë toksina.

Botulizmi i plagës: Njerëzit që injektojnë drogë, ata me një dëmtim traumatik, si rezultat i një aksidenti ose operacioni, janë në një rrezik më të madh për t’u prekur nga botulizmi i plagës.

Botulizmi i lindur nga ushqimi: Megjithëse botulizmi ushqimor zakonisht lidhet me ushqime të bëra në shtëpi, si të konservuara, ose të fermentuara në mënyrë jo të duhur, toksina mund të jetë gjithashtu e pranishme në ushqimet e blera në dyqan.

Botulizmi jatrogjen: Injeksionet e toksinës botulinum ose Botox përdoren për trajtimin e rrudhave dhe kushteve të caktuara mjekësore, si migrena, hiperhidroza, fshikëza tepër aktive dhe problemet e syve. Shumë injeksione Botox mund të çojnë në botulizëm jatrogjen.

Toksemia e zorrëve të të rriturve: Njerëzit me kushte serioze shëndetësore që prekin zorrët janë të ndjeshëm ndaj kësaj sëmundjeje.

Botulizmi tek foshnjat: Shenjat dhe simptomat për t’u kujdesur

Foshnjat më të vogla se 6 muajsh kanë më shumë gjasa të preken nga botulizmi foshnjor, por kjo mund të prekë të gjithë foshnjat më të vogla se 1 vjeç.

Shenjat dhe simptomat që lidhen me botulizmin e foshnjave përfshijnë kapsllëkun, ushqyerjen e dobët, rënien e qepallave, zvogëlimin e shprehjes së fytyrës, klithjen e dobët dhe vështirësinë në frymëmarrje. Simptomat mund të përkeqësohen nëse nuk trajtohen, duke rezultuar në paralizë të plotë të disa muskujve.

Nuk është e qartë se si shumica e foshnjave me botulizëm u ekspozuan ndaj sporeve të baktereve që prodhojnë toksinën. Por ekspertët paralajmërojnë se mjalti mund të përmbajë spore Clostridium botulinum dhe për këtë arsye prindërit duhet të shmangin dhënien e mjaltit ose ushqimeve që përmbajnë mjaltë për foshnjat më të vogla se 12 muajsh. Disa raste të botulizmit tek foshnjat janë lidhur me konsumimin e mjaltit të kontaminuar. Këshillohet gjithashtu të shmangni ushqyerjen e foshnjave me shurup misri të lehta dhe të errëta, pasi ky ushqim mund të përmbajë baktere që shkaktojnë botulizëm.

Qendra Alert/Alert.al

Një studim i ri ka paralajmëruar se një lloj i ‘gripit të qenëve’ po ndryshon dhe mund të infektojë njerëzit.

Virusi thuhet se ka evoluar si një formë e gripit të shpendëve, i njohur si lloji H3N2, i cili tashmë ka ndryshuar për të prekur qentë.

Por shkencëtarët kanë shprehur shqetësimin se lloji po ndryshon përsëri dhe së shpejti mund të bëhet aq i fortë sa mund të infektojë njerëzit.

Shkencëtarët kanë paralajmëruar tashmë se nëse gripi i shpendëve do të evoluonte për të qenë në gjendje të prekte gjitarët si qentë ekziston mundësia që të të prekë qentë dhe të transmetohet tek njerezit.

Ekspertët e gripit të shpendëve zbuluan se virusi ishte “më i aftë” të “njohë receptorët e qelizave njerëzore dhe të riprodhohet në qelizat njerëzore”.

Gjashtë qen u infektuan qëllimisht me mutacionet e njohura të gripit të qenve H3N2, por u zbulua se secili prej tyre kishte zhvilluar simptoma të lehta, duke përfshirë ethe, teshtitje dhe kollë.

Profesor James Wood, kreu i mjekësisë veterinare në Universitetin e Kembrixhit, tha për Independent: Ndryshimet në virusin e qenve me sa duket e bëjnë atë më të përshtatshëm për tu transmetuar brenda gjitarëve, siç mund të ndodhë pas një kohe të gjatë tek qentë.

Qendra Alert/Alert.al

Ekipi i studiuesve nga Universiteti i Sorbonës në Paris ka trajnuar milingonat që të njohin aromën delikate të qelizave kancerogjene, duke lënë të kuptohet potenciali i tyre tërheqës për të zbuluar kanceret tek njerëzit. Gjetjet magjepsëse të studiuesve u botuan së fundmi në revistën iScience.

Të njohura gjerësisht për aftësinë e tyre të jashtëzakonshme për të bashkëpunuar dhe forcën e tyre që janë të afta të mbajnë midis 10- 50 herë më shumë sesa peshën e tyre trupore, milingonat janë spikatur vetëm kohët e fundit për shqisën e tyre të mprehtë të nuhatjes.

Në vitin 2012, shkencëtarët në Vanderbilt zbuluan se ata kanë katër deri në pesë herë më shumë receptorë aromash se shumica e insekteve të tjera. Rezulton se milingonat, ndoshta si insekti kryesor shoqëror, përdorin shqisën e nuhatjes për të komunikuar dhe për të dalluar individë të tjerë në një koloni me popullsi të dendur.

Qendra Alert/Alert.al

Argjentina po përballet me një shpërthim rekord të infeksionit viral Dengue (dengej) i cili ka vrarë më shumë se 40 persona dhe ka infektuar më shumë se 60 mijë të tjerë kryesisht në veri perëndim të vendit.

Ky infeksion përhapet nga mushkonjat Aedes Aegupti dhe shpërthimi më i madh që goditi Argjentinën ishte në vitin 2020. Ministria e Shëndetësisë ka ngritur alarmin për shtim të rasteve teksa iu ka kërkuar qytetarëve të tregojnë kujdes.

Biologët kanë nisur punën në laboratorë duke rrezatuar me mijëra mushkonja të tilla duke iu ndryshuar atyre ADN-në me shpresën që pasardhësit e tyre të mos jenë infektues.

Mushkonja përhapet më së shumti në kohën e rritjes së temperaturave. Simptomat e virusit (dengej), i cili merret nga pickimi i mushkonjave përfshijnë ethe, dhimbje koke , të vjella dhe dhimbje kyçesh.

Ministria e Shëndetësisë në Argjentinë u ka kërkuar njerëzve që të rrisin masat kundër mushkonjave, duke përfshirë rrjetat kundër mushkonjave në dyert dhe dritaret, përdorimin e mjeteve kundër insekteve dhe heqjen e çdo kontejneri me ujë që mund të shërbejë si baza për shumim.

Qendra Alert/Alert.al

Vetitë shëruese të hithrës janë të njohura që në lashtësi. Një filxhan gjethe hithre përmban 37 kalori, 2,4 gram proteina, 0,1 gram yndyrë, 6,7 gram karbohidrate, 6,1 gram fibra dhe 0,2 gram sheqer.

Hithra (latinisht Urtica Dioica) është një bimë e egër e ngrënshme. Pjesë medicinale të bimës janë gjethet, rrënjët dhe farat e hithrës. Lulet dhe gjethet janë të mbuluara me llamba, ndaj është e nevojshme të përdoren doreza gjatë mbledhjes.

Hithra përmban një sasi të madhe hekuri, dhe klasifikohet si një nga mjetet më të mira natyrore kundër anemisë.

Përveç mineraleve të hekurit, është i pasur edhe me vitamina C, K, minerale magnez, kalcium, fosfor… Përmban edhe klorofil, tanine, mukozë, karotenoidë.

Hithra njihet më së miri si një ilaç natyral kundër anemisë. Ka një efekt të favorshëm në stabilizimin e sheqerit në gjak dhe, falë efektit diuretik, në rregullimin e presionit të gjakut. Përmirëson tretjen dhe nxjerrjen e toksinave nga trupi.

Në mjekësinë popullore hithra përdoret shumë: përdoret për trajtimin e sëmundjeve reumatizmale, për mëlçinë, shpretkën, dhimbjet e stomakut, aknet dhe ekzemën, rënien e flokëve, për tretjen, për ndalimin e gjakderdhjes, për dhimbjet e kokës, për pagjumësinë.

Përveç çajit, përdorni hithra për të bërë gatime të shijshme dhe të shëndetshme si sallata, supa dhe byrekë.

Rregullimi i sheqerit në gjak

Gjethja e hithrës përmban një përbërës të quajtur UD-1 që vepron ngjashëm me insulinën në trup. Megjithëse nevojiten më shumë kërkime, shkencëtarët besojnë se hithra mund të ndihmojë në kontrollin e sheqerit në gjak te njerëzit me diabet.

Përmirësimi i shëndetit të frymëmarrjes

Hithra ka qenë prej kohësh e preferuar në mjekësinë popullore për shkak të rolit të saj në luftën kundër alergjive sezonale dhe sëmundjeve të tjera të lehta të frymëmarrjes. Një studim i 98 pjesëmarrësve që përdorën gjethen e tharë në ngrirje për alergjitë e tyre gjeti përfitime të rëndësishme nga përdorimi i hithrës.

Gjethja e hithrës mund të jetë një trajtim efektiv për disa kushte të prostatës, si hiperplazia beninje e prostatës, ënjtja e prostatës. Megjithëse nevojiten më shumë kërkime në këtë fushë, një provë klinike e 287 njerëzve me BPH zbuloi një reduktim të ndjeshëm të prostatës së zmadhuar pasi ata u trajtuan me gjethe hithre.

Rigjallërimi i flokëve

Gjegjësisht, hithra është një nga ilaçet më të vjetra të regjistruara për trajtimin dhe parandalimin e rënies së flokëve. Kjo është kryesisht për shkak të sasisë së madhe të squfurit dhe dioksidit të silikonit në hithra, të cilat përmirësojnë shëndetin e flokëve duke forcuar lëkurën e kokës. Përdorimi i rregullt i shampos së hithrës mund të nxisë rritjen e flokëve dhe të zvogëlojë humbjen e flokëve.