Blog

Federata Botërore e Obezitetit ka dhënë alarmin  se nëse nuk merren masa urgjent, deri në 2035-tën më shumë se gjysma e popullsisë së botës do të klasifikohet si mbipeshë. Raporti i këtij viti i Federatës Botërore të Obezitetit parashikon që 51% e popullsisë së botës ose më shumë se 4 miliardë njerëz, do të jenë obezë ose mbi peshë brenda 12 viteve të ardhshme.

Normat e obezitetit po rriten veçanërisht shpejt tek fëmijët dhe në vendet me të ardhura më të ulëta, zbuloi raporti.

Duke i përshkruar të dhënat një “paralajmërim të qartë”, Louise Baur, presidente e Federatës Botërore të Obezitetit, tha se hartuesit e politikave duhet të vepronin menjëherë për të parandaluar përkeqësimin e situatës.

“Është veçanërisht shqetësuese të shohësh që normat e obezitetit të rriten më shpejt tek fëmijët dhe adoleshentët”, tha ajo në një deklaratë.

Raporti zbuloi se obeziteti tek fëmijët mund të dyfishohet nga nivelet e vitit 2020, në 208 milionë djem dhe 175 milionë vajza, deri në vitin 2035.

Kostoja që do paguajë shoqëria është e madhe si rezultat i gjendjeve shëndetësore që lidhen me mbipeshën, tha federata: më shumë se 4 trilion dollarë në vit deri më 2035, ose 3% e Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB-së) global.

Megjithatë, autorët thanë se nuk po fajësonin individët, por po bënin thirrje për t’i kushtuar vëmendje faktorëve shoqërorë, mjedisorë dhe biologjikë.

Raporti përdor indeksin e masës trupore (BMI) për vlerësimet e tij, një shifër që arrihet duke pjesëtuar peshën e një personi me gjatësinë e tij në metra në katror. Në përputhje me udhëzimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë, një rezultat BMI mbi 25 vlerësohet si mbipeshë dhe mbi 30 tregon se je obez.

Në vitin 2020, 2.6 miliardë njerëz ishin në këto kategori, ose 38% e popullsisë së botës.

Raporti zbuloi gjithashtu se pothuajse të gjitha vendet që priten të shohin rritjen më të madhe të obezitetit në vitet e ardhshme janë vendet me të ardhura të ulëta ose mesatare në Azi dhe Afrikë.

Të dhënat do t’u paraqiten hartuesve të politikave të Kombeve të Bashkuara dhe vendeve anëtare javën e ardhshme. (VOA)

Qendra Alert/Alert.al

Koha e saktë e tretjes së ushqimeve varet nga shëndeti fizik i një individi, metabolizmi, mosha dhe madje edhe gjinia, por në përgjithësi, disa ushqime do të kalojnë brenda jush në asnjë kohë, ndërsa të tjerët do të bredhin në sistemin tuaj për një kohë shumë të gjatë.

Nëse hani shumë ushqim që tretet shpejt, do të shihni që do të keni shumë uri. Ky lloj ushqimi ju jep një nxitje të shpejtë të energjisë, me fjalë të tjera një rritje në nivelin e glukozës. Ndoshta kjo tingëllon mirë, por nëse trupi juaj është i mbingarkuar me glukozë dhe nuk e përdor atë, pjesa tjetër kthehet në yndyrë.

Ushqimi që tretet ngadalë ngre nivelin e sheqerit në gjak shumë më ngadalë, duke dhënë një energji më të qëndrueshme dhe të ekuilibruar. Por nëse hani vetëm ushqime me tretje shumë të ngadaltë, ju e bëni sistemin tuaj tretës të funksionojë në maksimum gjatë gjithë kohës dhe mund të jetë mjaft i ashpër në trupin tuaj.

Lista/koha e çdo ushqimi për t’u tretur:

Uji: shkon menjëherë në zorrë

Frutat ose perimet: 15-20 minuta

Perimet e pagatuara: 30-40 minuta

Perime të gatuara: 40 minuta

Peshku: 45-60 minuta

Sallatë me vaj ulliri: 1 orë

Patatet: 1 deri në 2 orë

Oriz, kuinoa: 2 orë

Bulmeti: 2 orë

Frutat e thata: 3 orë

Pula: 1.5 deri në 2 orë

Bifteku: 3 orë

Mishi i derrit: 5 orë

Qendra Alert/Alert.al

Sipas një studimi të ri, një zëvendësues i sheqerit i quajtur eritritol – i përdorur për të shtuar ose ëmbëlsuar stevia (një ëmbëlsues natyral dhe zëvendësues i sheqerit), fruta monkfrut (një hardhi barishtore shumëvjeçare e familjes së pagurit) dhe produkte me sheqer të reduktuar me këto – është lidhur me koagulimin e gjakut, sulmet në tru, sulmin në zemër dhe vdekjen.

“Shkalla e rrezikut nuk është modeste”, thotë autori kryesor i studimit Dr. Stanley Hazen, drejtor i Qendrës për Diagnostifikimin dhe Parandalimin Kardiovaskular në Cleveland Clinic Lerner Research Institute.

Njerëzit me faktorë rreziku ekzistues për sëmundjet e zemrës, si diabeti, kishin dy herë më shumë gjasa të përjetonin një sulm në zemër ose sulm në tru nëse kishin nivelet më të larta të eritritolit në gjakun e tyre, sipas studimit të botuar të hënën në revistën Nature Medicine.

Nëse niveli juaj i eritritolit në gjak ishte në 25% më të lartë krahasuar me 25% më të ulët, kishte rreth dyfish më shumë rrezik për sulm në zemër dhe sulm në tru. Është në të njëjtin nivel me faktorët më të fortë të rrezikut kardiak, si diabeti”, thotë Hazen.

Hulumtimet shtesë në laborator dhe kafshë të paraqitura në letër zbuluan se eritritoli dukej se po shkaktonte mpiksjen më të lehtë të trombociteve të gjakut. Mpiksjet mund të shkëputen dhe të shkojnë në zemër, duke shkaktuar një sulm në zemër, ose në tru, duke shkaktuar një sulm në tru.

“Kjo sigurisht tingëllon një alarm”, thotë Dr. Andrew Freeman, drejtor i parandalimit dhe mirëqenies kardiovaskulare në National Hewish Health, një spital në Denver, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim.

“Duket se ekziston një rrezik i mpiksjes nga përdorimi i eritritolit”, thotë Freeman. “Natyrisht, nevojiten më shumë kërkime, por me një kujdes të shtuar, mund të ketë kuptim ta kufizoni eritritolin në dietën tuaj tani për tani”.

Çfarë është Eritritoli?

Ashtu si sorbitoli dhe ksilitoli, eritritoli është një alkool sheqeri, një karbohidrate që gjendet natyrshëm në shumë fruta dhe perime. Sipas ekspertëve, ka rreth 70% të ëmbëlsisë së sheqerit dhe konsiderohet me zero kalori.

I prodhuar artificialisht në sasi masive, eritritoli nuk ka një shije të qëndrueshme, nuk rrit sheqerin në gjak dhe ka më pak efekt laksativ se disa alkoole të tjera sheqeri.

“Erythritol duket si sheqer, ka shije si sheqer dhe mund të përgatisni udhqim me të”, thotë Hazen, i cili gjithashtu drejton Qendrën për Mikrobiomën dhe Shëndetin e Njeriut të Klinikës Cleveland.

“Është bërë e dashura e industrisë ushqimore, një aditiv jashtëzakonisht i popullarizuar për keto dhe produkte dhe ushqime të tjera me pak karbohidrate të tregtuar për njerëzit me diabet”, shtoi ai. “Disa nga ushqimet e etiketuara me diabet që ne shikuam kishin më shumë eritritol se çdo artikull tjetër sipas peshës”. (CNN)

Qendra Alert/Alert.al

Triklosani dhe triklokarbani janë përbërës të shpeshtë të sapunëve dhe shamponëve antibakterialë, por mund të shkaktojnë probleme serioze shëndetësore. Sipas studiuesve, këto kimikate shkaktojnë reagim alergjik, shkatërrojnë hormonet, endokrinet dhe sistemin riprodhues, posaçërisht janë të rrezikshme për grate shtatëzëna dhe fëmijët.

Triklosani mund të shkaktojë rezistencën ndaj antibiotikëve, gjë që mund të rezultojë me përfundime fatale. Shkencëtarët tërheqin vërejtjen që këto kimikate sjellin më shumë rrezik se sa dobi dhe kërkojnë që sa më parë duhet t’i tërheqin nga prodhimi.

Qendra Alert/Alert.al

Ekspertët parashikojnë që substancat psikodelike apo substancat që shkaktojnë halucinacione, mund të shndërrohen në një industri miliarda dollarëshe për trajtimin e depresionit dhe traumës, pasi provat fillestare klinike që janë kryer në Shtetet e Bashkuara kanë ofruar rezultate premtuese.

E ardhmja e psikodelikëve në psikiatri apo substancave që shkaktojnë halucinacion, mund të shihet në zemër të Manhatanit, në qendrën e mirëqenies ‘Nushama’. Këtu, nën drejtimin e një mjeku, ketamina, një psikodelik i ligjshëm, u jepet pacientëve me doza të larta, për afërsisht 60 minuta. Cassandra, 40 vjeç, thotë se përfitimet që ka patur nga ky trajtim, janë më të mëdha sesa nga terapitë tradicionale.

“Do të thoja se është shumë më efektive. Duke pasur parasysh që unë kam qenë në terapi për të paktën 20 vite rresht. Kam 13 muaj në Nushama dhe në këta 13 muaj, kam bërë më shumë përparim sesa në 20 vjet”, thotë ajo.

Në ‘Nushama’ përpara trajtimit me ketaminë kryhet një vizitë mjekësore, por disa ekspertë mendojnë se në qendra të tilla, nuk ka mbikëqyrje të mjaftueshme psikiatrike.

“Ekziston mundësia e rrezikut prej tyre. Ka qendra që nuk ofrojnë mbikqyrjen psikiatrike të nevojshme. Shumë trajtime kryhen nga anestezistë dhe specialistë të tjerë që nuk janë psikiatër”, thotë doktor David Hellerstein, Profesor i Psikiatrisë, në universitetin e Kolumbias.

Zoti Hellerstein ka qenë pjesë e një studimi klinik të miratuar së fundmi nga Administrata e Ushqimit dhe Barnave, i cili përfshiu 34 pacientë që vuanin nga depresioni. Ata u trajtuan me ‘psilokibin psikodelike’ një substancë që rrjedh nga kërpudhat halucinogjene.

“Dha rezultate për një numër të konsiderueshëm njerëzish, por jo për shumicën e tyre. Rreth 30 ose 40% u bënë më mirë dhe kryesisht vazhduan kështu”, thotë doktor Hellerstein.

Por ai mendon se ka shumë arsye për suksesin e këtyre provave.

“Duket sikur ka një efekt, pavarësisht nëse është një efekt psikologjik, si nxitja e një përvoje shpirtërore apo mistike. Hipoteza tjetër është se funksionon në riorganizimin e rrjeteve të trurit dhe në fakt ristrukturimin e trurit dhe inkurajimin e asaj që quhet neurogjenezë, që nënkupton prodhimin e qelizave të reja të trurit”, thotë doktor Hellerstein.

Por a mund të ketë kjo një ndikim në të ardhmen e psikiatrisë?

“Unë nuk e shoh këtë si fundin e psikiatrisë, unë e shoh këtë si një lloj substance, që do t’i shtohet paketës sonë të mjeteve që na ndihmojnë në këtë drejtim. Por mendoj gjithashtu se ka rreziqe që duhet realisht të studiohen, për t’u siguruar që ka njerëz nuk do të lëndoheshin apo do të vritesh duke marrë këto lloj barnash”, thotë doktor Hellerstein.

Tregu i substanca halucinogjene ka marrë shumë vëmendje.

“Ajo që shohim është se gjatë tre viteve të fundit janë investuar mbi një miliardë dollarë në kompani që merren me këto substanca”, thotë Elemer Piros, ekspert i Bioteknologjisë.

Zoti Piros beson se ky është vetëm fillimi i një industrie të re farmaceutike.

“Shitjet për barnat e miratuara mund të arrijnë mbi një miliard dollarë, të cilat mund të rriten gjatë pesë viteve të ardhshme ose në fillim të viteve 2030, në 10 miliardë dollarë”. Dhe këto substanca duket se mund të ndihmojnë me miliona vetë në kushtet kur sipas Universitetit Johns Hopkins afërsisht 10% e amerikanëve në moshë të rritur, 18 vjeç e lart, vuajnë nga një formë e depresionit. (VOA)

Qendra Alert/Alert.al

Virusi që shkaktoi pandeminë Covid-19 ka shumë të ngjarë të dalë nga një laborator, por jo me qëllim për t’u përdorur si armë, sipas një studimi të përditësuar dhe të klasifikuar të Departamentit të Energjisë në SHBA të vitit 2021, dhënë Shtëpisë së Bardhë dhe ligjvënësve të lartë amerikanë. Zbulimi i departamentit, një largim nga studimet e mëparshme se si u shfaq virusi, erdhi në një përditësim të një dokumenti nga zyra e drejtorit të Inteligjencës Kombëtare Avril Haines.

Ai pason një konstatim, që është lëshuar me “besim të moderuar” nga FBI, se virusi u përhap nga një laborator kinez.

Përfundimi nga departamenti i energjisë, i cili mbikëqyr një rrjet prej 17 laboratorësh amerikanë, duke përfshirë fusha të biologjisë së avancuar, do të ishte i rëndësishëm.

Hipotezat kontradiktore mbi origjinën e Covid-19, janë përqendruar ose në një kafshë të paidentifikuara, që transmetuan virusin te njerëzit, ose rrjedhjen e tij aksidentale nga një laborator kërkimor kinez në Wuhan.

Përhapja e Covid-19, vetëm një në linjën e koronaviruseve infektive që u shfaqen, i kapi organet shëndetësore botërore të papërgatitura, në fillim të vitit 2020.

Që atëherë, virusi ka shkaktuar afër 7 milionë vdekje në mbarë botën, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, dhe ka ndërprerë gjithashtu tregtinë dhe udhëtimin. Gjetjet e përditësuara të departamentit të energjisë bien ndesh me raportet e katër agjencive të tjera të inteligjencës amerikane, që arritën në përfundimin se epidemia filloi si rezultat i transmetimit natyror nga një kafshë e infektuar. Dy agjenci mbeten të pavendosura.

CIA mbetet e pavendosur mes teorive të rrjedhjeve dhe transmetimit natyror, sipas studimit të Këshillit Kombëtar të Inteligjencës. Por, ndërsa raporti fillestar i vitit 2021 nuk arriti në një përfundim, ai ofroi një pikëpamje konsensusi se Covid-19 nuk ishte pjesë e një programi kinez të armëve biologjike.

Këshilltari i Sigurisë Kombëtare, Jake Sullivan, pranoi të dielën se ka një “larmi pikëpamjesh” brenda agjencive të inteligjencës amerikane për këtë çështje.

Një raport i mëparshëm nga Laboratori Kombëtar Lawrence Livermore i departamentit të energjisë në maj 2020, arriti në përfundimin se teoria e rrjedhjes nga laboratori ishte e besueshme.

Një zëdhënës i departamentit të energjisë shkroi në një deklaratë se agjencia “vazhdon të mbështesë punën e plotë, të kujdesshme dhe objektive të profesionistëve tanë të inteligjencës në hetimin e origjinës së Covid-19, siç drejtoi presidenti”.

Zyrtarët kinezë kanë kundërshtuar se Covid-19 mund të kishte rrjedhur nga laboratorët e vendit, mes tyre Instituti i Virologjisë në Wuhan, Qendra Kineze për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, (CDC) dhe Instituti i Produkteve Biologjike në Wuhan. Sipas raportit fillestar të inteligjencës amerikane të vitit 2021, Covid-19 qarkulloi për herë të parë në Wuhan, Kinë, jo më vonë se nëntori 2019, kur tre studiues nga Instituti i Virologjisë Wuhan, që thuhet se ishin të përfshirë në studimin e koronavirusit, ishin të sëmurë dhe kërkuan kujdes spitalor. (The Guardian)

Qendra Alert/Alert.al

Në vendet më të industrializuara dhe në ato me një zhvillim mesatar, konsumi i kalorive ka mbetur shumë i qëndrueshëm gjatë 20 viteve të fundit. Megjithatë, shifrat nga obeziteti kanë ardhur në rritje: Vetëm në Shtetet e Bashkuara, midis viteve 2000 dhe 2018 shkoi nga 30,5 në 42,4% dhe krahasuar me vitet ‘70 u trefishua. Kjo nuk u ndodhi vetëm njerëzve, por edhe kafshëve, brejtësve. Si ka mundësi? Cila është origjina e një shtimi të vazhdueshëm në peshë që duket shumë e vështirë, madje e pamundur për të luftuar vetëm me dietën ose rritjen e aktivitetit fizik? Sipas një pjese të komunitetit shkencor, arsyeja është relativisht e qartë: Njerëzimi jeton në një mjedis obesogjenik, pra i rrethuar nga të paktën 50 substanca (por ndoshta mijëra), duke përfshirë phtalatet, bisphenol A dhe Pfas, që ndërhyjnë në metabolizëm, duke favorizuar akumulimin e yndyrës dhe që tani janë kaq të përhapura sa të jenë të pranishme në pothuajse të gjitha qeniet njerëzore. Për më tepër, këto janë kryesisht molekula (sidomos sekondare, që rrjedhin nga metabolizmi) të panjohura në lidhje me efektet e secilit prej tyre, shoqatat e tyre dhe akumulimin e tyre në trupin e njeriut.

Psh. është treguar se ata që kanë më shumë PFAS në gjak janë të destinuar të marrin shumë peshë në 10 vitet pas analizës. Disa studime kanë treguar se PFAS dhe phthalates janë të pranishëm në 90% të amerikanëve.

Meqë obezogjenët janë kudo, në ujë, ajër, ushqime të përpunuara dhe paketimin e tyre, por edhe në produktet e kujdesit personal dhe mobiljet në shtëpi, në të gjitha plastikat, pesticidet, pajisjet elektronike, pluhurin çfarë duhet të bëni? Si të mbrohesh? Për momentin, këshilla është të kufizohet sa më shumë që të jetë e mundur konsumi i ushqimeve të paketuara në plastikë dhe të ruhet çdo gjë në xham në shtëpi. Është gjithashtu thelbësore për të ngrohur ushqimin në mikrovalë, por jo plastikë (edhe kur ato janë teorikisht të përshtatshme), sepse plastikat përmbajnë dhjetra në mos qindra obesogjenë, një pjesë e të cilave lirohet gjithmonë në përgjigje të nxehtësisë. Përveç kësaj, duhen shmangur edhe ushqimet me kanate të veshura, të cilat mund të përmbajnë bisfenol. Së fundi, këshilla që i përmbledh ato është gjithmonë e njëjta: Të mbrohesh nga obesogjenët. Strategjia fituese është të blesh ushqim të shëndetshëm, të freskët dhe të papërpunuar, të gatuash në shtëpi dhe të lexosh etiketat e të gjithëve, duke u kujdesur për të shmangur plastikën dhe gjithashtu për të kontrolluar kozmetikën dhe produkte e kujdesit personal. (IlFattoAlimentare)

Qendra Alert/Alert.al

Për të përmirësuar mirëqenien e pulave, shkencëtarët e EFSA rekomandojnë shmangien e praktikës së gjymtimit, kufizimit të ushqimit dhe përdorimit të kafazeve. Dy opinione shkencore të publikuara sot përfshijnë këshilla për hapësirën, ndriçimin, zhurmën, mbeturinat etj.

Ekspertët tanë vlerësuan sistemet e blegtorisë të përdorura në Bashkimin Evropian për pulat dhe identifikuan rreziqet ndaj të cilave ekspozohen zogjtë dhe pasojat që lidhen me mirëqenien e tyre. Ata përshkruan mënyra për të vlerësuar mirëqenien e zogjve bazuar në reagimet e kafshëve dhe propozuan mënyra për të parandaluar ose zbutur pasojat negative të mirëqenies që ata identifikuan. Të dy vlerësimet mbulojnë të gjithë ciklin e prodhimit nga mbarështimi dhe rritja e zogjve të vegjël deri tek kultivimi i pulave. Shkencëtarët tanë gjithashtu adresuan pyetje specifike që u sollën nga Iniciativa Qytetare Evropiane “Fundi i epokës së kafazit”.

Mbështetja e rishikimit të legjislacionit të BE-së

Komisioni Evropian i kërkoi këto opinione shkencore në kuadrin e strategjisë së tij Farm to Fork (F2F). Ato ofrojnë një bazë shkencore për të mbështetur rishikimin e vazhdueshëm të legjislacionit të BE-së për mirëqenien e kafshëve. Një propozim legjislativ nga Komisioni pritet në gjysmën e dytë të 2023.

EFSA ka publikuar tashmë një opinion shkencor mbi mirëqenien e derrave dhe pesë opinione për mirëqenien e kafshëve gjatë transportit. Shkencëtarët tanë po përfundojnë gjithashtu punën për vlerësimet që mbulojnë mirëqenien e viçave, rosave, patave. (EFSA)

Qendra Alert/Alert.al

Sipas ekspertëve, njerëzit duhet të hanë çdo ditë pesë racione frutash dhe perimesh. Nëse organizmi nuk merr sasinë e nevojshme të ushqyesve që ofrohen nga frutat dhe perimet, atëherë ai përballet me disa probleme.

Shtim në peshë

Nëse nuk hani mjaftueshëm fruta dhe perime atëherë me siguri ushqeheni me ushqime të shpejta, kalorike dhe plot yndyrë.

Gjasat që të shtoni peshë janë shumë të mëdha dhe po aq vështirësia për humbjen e kilogramëve të tepërt.

Tretje problematike

Mungesa e vitaminave dhe mineraleve shkakton problem me tretjen.

Frutat dhe perimet përmbajnë fibër dhe celulozë e cila lehtëson nxjerrjen e mbetjeve ushqimore nga trupi.

Në mungesë të tyre do të ndiheni më të fryrë dhe do të keni një tretje problematike.

Mungesë mineralesh dhe vitaminash

Frutat dhe perimet ofrojnë një thesar ushqyesish të dobishëm për shëndetin.

Këtu përfshihen vitaminat, mineralet dhe antioksidantët të cilët na mbrojnë nga radikalet e lira.

Mungesa e tyre shkakton një sërë problemesh me imunitetin dhe i hap rrugën sëmundjeve, sidomos atyre kronike

Tumoret

Ekspertët paralajmërojnë se nuk ka ushqim në botë që e mbron njeriun nga kanceri.

Megjithatë, frutat dhe perimet kanë tendencën ta ulin këtë rrezik duke mbrojtur qelizat e shëndetshme nga radikalet e lira.

Ushqimet më të mira për këtë mission janë: barishtet, agrumet, patatet e ëmbla, kungulli dhe karrotat.

Hipertension

Ushqimet me përmbajtje të lartë kripe rrisin tensionin e gjakut.

Frutat dhe perimet janë të pasura me kalium, kalcium dhe magnez të cilat e ulin tensionin.

Për më tepër, konsumi i frutave dhe perimeve ul rrezikun e vdekjes së parakohshme nga sëmundjet kardiovaskulare, ku përfshihet edhe hipertensioni, me 4 përqind.

Diabeti i tipit 2

Mbipesha është e lidhur fort me diabetin.

Nëse ju hani vetëm ushqime të shpejta e të përpunuara në vend të frutave dhe perime, atëherë jeni fort të rrezikuar nga shfaqja e diabetit të tipit 2.

Barishtet, frutat e pyllit, brokoli, domatet, patëllxhanët e lulelakra janë ideale për tu mbrojtur nga sëmundja.

Ushqimet si buka, orizi, makaronat rrisin nivelin e sheqerit në gjak.

Depresioni

Frutat dhe perimet luajnë një rol mbrojtës ndaj trurit.

Mungesa e tyre e bën njeriun më të prekshëm ndaj sëmundjeve dhe çrregullimeve si depresioni.

Për pasojë, ju duhet të konsumoni çdo ditë fruta dhe perime për një shëndet të mirë.

Qendra Alert/Alert.al